erfgoedobject

Abdijhoeve Steine

bouwkundig element
ID
43652
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/43652

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Abdijhoeve Steine
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Abdijhoeve Steine
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Hoeve Steine met omgeving
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Een 16de-eeuwse hoeve gebouwd door en voor de norbertijnenabdij van Tongerlo. Het complex bestaat uit een 16de-eeuws gebouw met een haakse uitbreiding en een 17de-eeuwse, monumentale schuur.

Historiek

Deze hoeve is één van de drie hoeves die in de 16de eeuw door de norbertijnenabdij van Tongerlo werden opgericht en bediend. Deze hoeve bleef nog betrekkelijk intact, terwijl de twee andere hoeves, met name een lemen hoeve en de Pappothoeve zijn verdwenen. Samen vormden de drie hoeves de oudste landbouwontginningen van de streek.

Het gebouw was van bij de aanvang in steen opgetrokken. Dat gegeven verklaart dan ook de naamgeving 'Steinehoeve'.

Het hoofdgebouw gaat terug tot de 16de eeuw en onderging sindsdien verschillende verbouwingen en aanpassingen. De steile dakhelling wijst in de richting van een oorspronkelijke bedekking met stro. Dit gebouw werd in 1668 uitgebreid met een nieuwe vleugel. In dezelfde periode werd het complex verder uitgebreid met een monumentaal schuur en stal. De stal werd vrij recent afgebroken en vervangen door nieuwbouw. De schuur is wel nog intact.

Op de Ferrariskaart (1771-1777) wordt het zogenaamde 'Steen' als omgrachte hoeve met T-vormig hoofdgebouw en met een schuur ten zuiden voorgesteld. De funderingen van deze configuratie werden ten westen van de huidige hoofdvleugel teruggevonden.

Op de Vandermaelenkaart (circa 1854) wordt de zogenaamde 'Steyne Hoef' niet langer omgracht, doch wel in dezelfde configuratie weergegeven. Wel zijn er bijkomende rechthoekig bijgebouwtjes ten oosten en ten westen.

De site onderging een restauratie, met afbraak van de latere aanbouwsels, in 1985-1989 naar ontwerp van architect E. Van Loven van Architectuur Atelier b.v.b.a. uit Herentals.

Beschrijving

De als monument beschermde onderdelen van de hoeve betreffen de 16de-eeuwse noordelijke vleugel met haakse uitbreiding van 1668 en de monumentale losstaande schuur ten zuiden daarvan.

Hoofdgebouw

De 16de-eeuwse noordvleugel is opgebouwd uit meerdere onderdelen. Ten oosten bevindt zich een hooghuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder een eertijds afgewolfd strodak, inmiddels vervangen door dakpannen. Aansluitend zijn er twee iets lagere, smallere en onderkelderde traveeën met opkamers. Achteraan bevindt zich een recenter aanbouwsel. De zijtuitgevels hebben muurvlechtingen. Er zijn diverse deels beluikte muuropeningen met zandstenen dorpels onder meer kloosterkozijnen, rechthoekige en steekboogvensters onder rollaag en accoladevormige platte laag, laatstgenoemde van gesinterde steen.

In het interieur bevinden zich in twee boven elkaar gelegen kamers laatgotische schouwen van witte hardsteen met gebeeldhouwde consoles in vorm van hoofden, talrijke lampnissen en bewaarde moer- en kinderbalken met gedecoreerde sloffen. De verdieping was vermoedelijke ingericht als huiskapel. Daarop wijzen de nissen in de muur en enkele restanten van monochrome muurschilderingen.

De kapgebinten betreffen een 16de-eeuwse sporenkap met twee hanenbalken, kromstijlen en korbelen en een 17de-eeuwse sporenkap met kromstijlen, één hanenbalk op korbelen, naald en nokbalk.

Het hoofdgebouw werd in 1668 uitgebreid met een nieuwe zuidwestvleugel. De vleugel telt drie traveeën en werd gaandeweg ingebouwd door recentere aanbouwsels aan oost-, zuid- en westzijde. Bij de restauratie verdwenen de aanbouwsels, werd een kleinere ten zuiden gelegen bergplaats bijgebouwd en werd de aanwezige afgewolfde noordwestelijke bedaking aangepast waarbij de opkamertraveeën een zadeldak kregen aansluitend bij de westgevel van het noordoostelijke hooghuis. Inwendig bleef de indeling van kelder en opkamer bewaard. In de woonkamer zijn nog sporen van een open haard te zien en de zoldering opgebouwd uit moer- en kinderbalken.

Schuur

De driebeukige schuur van vier traveeën onder een hoog afgewolfd pannen dak, waarvan de nok parallel staat ten opzichte van de straat, werd grondig gerestaureerd en aangepast. Oorspronkelijk was het een vakwerkstructuur waarvan de lemen wanden werden vervangen door metselwerk. De stijlen en regels bleven evenwel zichtbaar. De schuur is voorzien van rechthoekige muuropeningen. Het gebint bleef behouden en vertoont talrijke inscripties op de afscheidingsbalk van de voormalige dorsvloer. Het gaat om tekeningen, initialen en jaartallen uit onder meer de 19de eeuw, 1774 en 1699.

  • Archief Onroerend Erfgoed Antwerpen, DA000476, Steine Hoevestraat 3: Steine Hoeve, beschermingsdossier (S.N., s.d.)

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Hoeve Steine is ingeplant op een grotendeels omhaagd terrein met voortuin en poel. De poel zou een herstelde vlasput zijn. Een dreef leidt vanaf de Sint-Lambertusstraat naar de hoeve.

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Abdijhoeve Steine [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/43652 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.