erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Dionysius

bouwkundig element
ID
43832
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/43832

Juridische gevolgen

Beschrijving

Georiënteerde parochiekerk ingeplant op een verhoogde terp ten noorden van het dorpsplein binnen het nog behouden ommuurde ovale kerkhof, toegankelijk via een ijzeren hek aan vierkante gemetste pijlers. Links van hek, bewaarde roepsteen.

Historiek

Het patronaat behoorde volgens Sanderus toe aan de Sint-Niklaasabdij bij Doornik doch van de oprichting en de vroegere kerk is door het ontbreken van bouwhistorische gegevens weinig gekend. Het gebruik of hergebruik van Doornikse steen in de basis van de huidige westtoren laat een zeer oude constructie vermoeden evenals de hoekblokken tot de tweede geleding van de toren en aan de hoeken van de zijbeuken. Ook het Sint-Dionysius- of Sint-Denijspatrocinium, voornamelijk verspreid in de Karolingische periode wijst op een vroegmiddeleeuwse stichting. Verschillende soorten baksteen wijzen op herhaaldelijke verbouwingen of aanpassingen. Volgens literatuur kerk vernieuwd in 1750, volgens huidige bouwstijl (onder meer rondboogvensters) vermoedelijk aangepast in het tweede kwart van de 19de eeuw. Een archiefdocument van 1846 vermeldt de bouw van een berging ten noorden van koor identiek aan de zuidelijke sacristie. Herstel van oorlogsschade in 1952 door architect A. De Schrijver.

De huidige plattegrond ontvouwt een driebeukige kerk van vier traveeën met deels uitspringende westtoren en koor van één travee met halfronde sluiting, links en rechts geflankeerd door een berging en sacristie. Opgetrokken uit baksteen op een plint van afgevlakte Doornikse steenblokken en een aantal rijen breuksteen. Afdekkend leien zadeldak.

Vierkante, deels uitspringende westtoren van vier geledingen onder leien klokdak. Onderste geleding tot op een hoogte van 2-3 meter opgetrokken in ruwe Doornikse steen op een plint van verzorgde natuursteenblokken; dito hoekstenen tot de tweede geleding. Rechthoekige zandstenen deuromlijsting onder geprofileerde kroonlijst; ingeschreven rondboog op neuten met imposten en vlakke sluitsteen. Rechthoekige vleugeldeur met bovenlicht met gekleurd glas in lood. Tweede geleding met rondboogvenster met kleine roedeverdeling, blinde oculus en rondbogige galmgaten in de bovenste klokkenkamer. Tegen de blinde zijbeukgevels, respectievelijk grafsteen met piëta en calvariekruis in gelijkaardige nissen onder zinken schilddakjes; voortuintjes afgesloten door fraaie ijzeren hekken. noord- en zuidgevels met rondboogvensters op arduinen dorpels, zuidelijke zijgevel met sporen van vernieuwde vensterbogen. In de oksels respectievelijk sacristie en berging met getoogd deurtje en getralied venster. Koor met blinde travee en twee rondboogvensters in halfronde abpsis. Tegen de koorsluiting, arduinen nis met piëtabeeld, gesigneerd K. Demey, met wapenschild van de familie de Ghellinck d'Elseghem.

Interieur

Helder classicistisch interieur met gepleisterde en witgeschilderde wanden, brede middenbeuk en lagere en smallere zijbeuken van elkaar gescheiden door grijsgeschilderde Toscaanse zuilen op achthoekige sokkel; omlopend klassiek hoofdgestel. Overwelving met hangkoepels tussen brede gordelbogen, in de zijbeuken opgevangen door pilasters.

Mobilair

Schilderijen: "Prediking van de Heilige Dionysius" altaardoek in zuidelijk zijaltaar, gesigneerd en gedateerd Th. Js Canneel, 1854; "Heilige Anna, Onze-Lieve-Vrouw en Jezuskind" altaardoek in noordelijk zijaltaar, 18de eeuw; "Nood Gods of Heilige Drievuldigheid omringd door engelen met passiewerktuigen", Vlaamse school, 17de-eeuws doek; "Heilig Hart van Jezus", PH. Constant De Surgeloose, 1876, doek; "Maaltijd van Jezus en de Emmasgangers", 18de-eeuws doek.

Beeldhouwwerk: twee engelen in aanbidding links en rechts van hoofdaltaar, witgeschilderd hout, 18de eeuw; verschillende 19de-eeuwse polychrome houten heiligenbeelden op sokkel.

Meubilair: Hoofdaltaar, tafel met Lam van de Apocalyps en tabernakel, 18de eeuw, marmer en hout; noordelijk zijaltaar van Onze-Lieve-Vrouw, 18de-eeuws portiekaltaar met fronton met Mariamonogram, witgeschilderd en gemarmerd hout; zuidelijk zijaltaar van Heilige Dionysius, 18de-eeuws portiekaltaar met fronton met monogram S.D., witgeschilderd en gemarmerd hout; 18de-eeuwse communiebank met panelen, eik; 18de-eeuwse preekstoel, eik met gietijzeren leuning; twee 18de-eeuwse biechtstoelen met fronton met Oog Gods; doksaal en orgel van 1876 door L.-B. Hooghuys van Brugge, getransformeerd in 1895 door J. Deprez; 19de-eeuws doopvont, heden in koor geplaatst; kruisweg gesigneerd C. De Surgeloose, 1869; twee glasramen in koor geschonken door de familie de Ghellinck, 1889.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg Oost-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, Archief.
  • Rijksarchief Gent, Provinciaal Archief 1830-1850, nummer 2559/5.
  • VANDENBUSSCHE-VAN DEN KERCKHOVE C. 1979: Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Oost-Vlaanderen, Kanton Kruishoutem, Brussel, 28-32.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2000: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Brakel, Horebeke, Kruishoutem, Lierde, Zingem en Zwalm, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n4, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Dorpskom Lede

  • Is deel van
    Lededorp

  • Omvat
    Geschoren hulststruik kerkhof parochiekerk Sint-Denijs

  • Omvat
    Vijf taxussen kerkhof Lede


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Dionysius [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/43832 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.