erfgoedobject

Watermolen IJzerkotmolen

bouwkundig element
ID
44019
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/44019

Juridische gevolgen

Beschrijving

Korenwatermolen. Historiek minstens opklimmend tot begin 15de eeuw, oudste vermelding van 1412. Vermeld als papiermolen in de penningkohieren van 1571-72 en in een akte van 1589. In feite twee molens, in de 19de eeuw bekend als oliemolen, genaamd "stampkot", en korenmolen. In 1897 werd de oliemolen omgevormd tot brouwerij. Maalderij stopgezet in 1954. Molengebouw gerestaureerd in 1997 door Ontwerpteam Archidee & Partners en opnieuw maalvaardig gemaakt door molenmaker R. Wieme.

Voormalige oliemolen, nu café en woonhuis, en graanmolen zijn gelegen aan weerszij van een bijpas van de Zwalm, met ertussen een overbouwing van de waterloop met aan de straat zichtbare sluisbalk en ingebouwd waterrad.

Korenmolengebouw van baksteen met geschilderde en verankerde gevels op gepikte plint. Gebouw van vijf traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (pannen). Getoogde vensters met ijzeren ramen. Brede rechthoekige deur met houten latei en uiterst rechts korfbogige deur in zandstenen omlijsting uit de 17de eeuw en gecementeerde waterlijst. Tegen achtergevel, onderkelderd aanbouwsel van drie traveeën en twee bouwlagen onder lessenaarsdak.

Binnenin. Gesloten asput met gecementeerde ringmuur met arduinen afdekking en houten kolommen en typische meelbakjes; haverpletter en balans. Op de steenzolder, vier koppels maalstenen, onder meer drie afkomstig van La Ferté Sous Jouarre, op eiken steenbed. Overbrenging van gietijzer. Twee houten galgen met ijzering, sleepluiwerk en aandrijfwerk naar een vroegere slijpsteen of zaag.

Ernaast, ingebouwd waterrad met ijzeren bovenslagwiel vermoedelijk van 1896 ter vervanging van twee onderslagwielen. De overbouwing van de Zwalm dateert uit begin 20ste eeuw. In 1998 ontdekte men onder het waterrad een grote Doornikse steen met inscriptie in gotisch schrift en een leeuwenkop, vermoedelijk uit de 14de eeuw.

Voormalige oliemolen, in 1897 door Leon Van der Beken vermoedelijk heropgebouwd als brouwerij, nu café en woonhuis. Onderkelderd gebouw met wit geschilderde gevel en pannendak. Beluikte vensters.

Tegenover molen, voormalige schuur, nu nummer 5, grondig verbouwd tot café-restaurant Ter Swaelm.

  • Munkzwalm, Gemeentearchief Sint-Maria-Latem, 2.075.
  • BAUTERS P. & BUYSSE R. 1980: De Oostvlaamse watermolens. Inventaris 1980, in Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, Bijdragen Nieuwe Reeks - nummer 11, Gent, 161-163.
  • BROUWERS F. 1999: De IJzerkotmolen, in Levende Molens, XXI, 4, 50-51.
  • DENEWET L. 1999: De IJzerkotmolen van Sint-Maria-Latem maalt opnieuw, in Molenecho's, XXVII, 2, 96-101.
  • HUYS P. 1990: Papierwatermolens in Oost-Vlaanderen in de 16de eeuw, in Molenecho's, XVIII, 4, 220-223.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2000: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Brakel, Horebeke, Kruishoutem, Lierde, Zingem en Zwalm, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n4, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Watermolen IJzerkotmolen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/44019 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.