erfgoedobject

Vuurtoren

bouwkundig element
ID
45044
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/45044

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Vuurtoren
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Vuurtoren
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

De huidige vuurtoren wordt in 1950 in gebruik genomen en is gelegen vlakbij de 19de-eeuwse haven van Blankenberge. Reeds eeuwen staat langs de kust van Blankenberge een vuurtoren of vierboete, zij het niet altijd op deze plaats.

De eerste vermelding van een vuurtoren (vierboete) in Blankenberge dateert van 1337. Deze staat oostelijk van de stad. Afbeeldingen van die vierboete zijn er niet, maar uit diverse uitgavenposten kunnen we er ons een beeld van vormen. In 1394 wordt door de stadsmagistraat een primitieve vuurmast opgericht. Deze staat ten oosten van de huidige Kerkstraat te midden van de duinen. Het betreft een paal die door kettingen wordt rechtgehouden en waarrond zware stenen zijn aangebracht. Boven op de paal is een eenvoudige vierkante lantaarn aangebracht, waarin een 'eerdene vierpanne' met een lamet of wiek vervaardigd uit touw en lijnwas, is aangebracht. Later wordt de viermast vervangen door een stenen toren, waarin men als brandstof stro gebruikt. Regelmatig brandt de toren uit. In 1526 wordt een stenen toren gebouwd naar het model van de vierboeten te Oostende en te Nieuwpoort. Ook dan breekt er meermaals brand uit. In de Oostenrijkse periode vindt men terug geschriften waarin een vuurtoren wordt vermeld (1771). De bouwheer is de Stad Blankenberge. De nieuwe vuurtoren blijkt een gevaar voor de vissersstad te zijn daar deze vierboete zich in het duin tegenover de stad bevond. In 1772 wordt deze dan ook verplaatst meer oostwaarts van de vissersbuurt. Waarschijnlijk is deze vuurtoren ingevolge oorlogsfeiten in 1795 volledig vervallen geraakt. In 1810 wordt op bevel van het Napoleontisch regime in de duinen, ter hoogte van het huidige casino, een versterkte uitkijktoren gebouwd, het zogenaamd "Fort Napoleon". Onder het Hollandse bestuur wordt op de toren een lichtbaken geplaatst (1817); deze vuurtoren blijft tot 1872 in gebruik. Bij de aanleg van de Blankenbergse schuilhaven (1863-1871) laat het Rijk in 1870 naast de havengeul een nieuwe vuurtoren bouwen. Het wordt een achthoekige toren van 17 meter hoog in Boomse baksteen. De muren hebben een dikte van 1,50 meter. De basis of funderingsvoet bedraagt 10 m². Onderaan is het verblijf van de vuurtorenwachter en een stapelplaats voor materiaal. De toren telt 121 treden en de lantaarn wordt aangekocht in Birmingham. Deze vierboet wordt officieel in gebruik genomen op 14 juli 1872. Op 1 juli 1895 vervangt men het staande licht door een licht dat om de 15 seconden knippert. De vuurtoren wordt in 1944 in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers vernield om plaats te maken voor loopgraven die deel uitmaken van de 'Atlantikwal'. De huidige vuurtoren vervangt het vernielde exemplaar en wordt in 1950 in gebruik genomen.

De huidige vuurtoren bestaat in hoofdzaak uit een horizontale onderbouw in gele baksteen, opgetrokken in een stijl die nog duidelijk verwijst naar het modernisme (in casu de zogenaamd 'nautische' stijl) van de jaren 1930. Een centraal gedeelte (2 bouwlagen) met ronde voorgevel wordt geflankeerd door twee vleugels (1 bouwlaag). De plinten en de toegangspartij van het centrale gedeelte zijn van arduin. Uit het centrale gedeelte rijst de eigenlijke vuurtoren gekenmerkt door het gebruik van beton, de ronde voorkant met verticale lichtstraat en de uitspringende reling rond de geklonken lantaarn (lichthuis). Het schrijnwerk is gedeeltelijk vervangen. Inwendig wordt de toren gekenmerkt door de ijzeren spiltrap. In het interieur van de onderbouw zijn nog steeds de oorspronkelijke keuken en de deuren bewaard. De oorspronkelijke lichtinstallatie is gemoderniseerd. Sinds september 1994 is er in de vuurtoren een Nautisch centrum met museum gevestigd.

  • DEVENT G., Blankenberge, de memoires van een stad, Brugge, 1994, p. 108.

Bron: HOOFT E. & VANNESTE P. met medewerking van DE LEEUW S. & MISSIAEN H. 2003: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Blankenberge, Deelgemeente Uitkerke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL2, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vuurtoren [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/45044 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.