erfgoedobject

Kunstenaarsatelier van Jakob Smits

bouwkundig element
ID
52779
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/52779

Juridische gevolgen

Beschrijving

Het voormalig schildersatelier van Jakob Smits wordt ook "Malvinahof" genoemd naar zijn echtgenote. Het gebouw telt drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak en dateert uit het eerste kwart van de 20ste eeuw.

Historiek

Toen Jakob Smits in 1888 in Mol-Achterbos een boerenhuis gekocht had, gebruikte hij aanvankelijk de schuur daarvan als atelier. Maar al gauw voelde hij de nood aan een echt atelier, zoals blijkt uit de brieven van zijn vrouw Malvina aan de Molse vrederechter G. Jansen: “Om te beginnen moet er een atelier zijn” (09 maart 1894); “Jakob heeft een ruim bouwwerk achter het huis nodig, waar hij kan werken. De grond hebben we al ...” (12 oktober 1896).

In 1907 werd het atelier dan eindelijk gebouwd, aansluitend bij het bestaande woonhuis dat ook vernieuwd werd. Een schets daarvan vinden we in een brief van Jakob Smits aan R. Bisschop en S. Robertson, waarin hij schrijft: “Wij hebben hier 4 metselaars en 4 opperlui en volgende week komen er nog wat timmerlieden bij - ik ben de architekt! - Voor het atelier heb ik een spouwmuur laten maken ...” Van die eerste staat van het Malvinahof-atelier is een foto op prentkaart bewaard.

Toen in 1914 een bezoek van Koningin Elisabeth aan het Malvinahof aangekondigd werd, vatte Smits het plan op zijn atelier met een verdieping uit te breiden, met zadeldak in dezelfde richting als het woonhuis ernaast. De bouwwerken werden aangevat maar bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog stil gelegd, en pas na de oorlog hervat en voltooid. De uiterlijke vorm van dat atelier-gebouw is tot op heden bewaard. Op een recente foto ziet men in de achtergevel nog de ramen met kleine ruitjes (ook op schilderijen en etsen van Smits te zien) en de deur op de bovenverdieping die zijdelings licht toeliet, en waarlangs de grote schilderijen naar buiten gebracht werden.

In dat bovenatelier heeft Jakob Smits na de Eerste Wereldoorlog talrijke meesterwerken geschilderd. In dat brandpunt van artistiek leven heeft hij ook talloze kunstenaars, kunstcritici, grote schrijvers uit beide landsdelen en vooraanstaanden uit de politieke wereld ontvangen. Daar legt zijn uitgebreide correspondentie getuigenis van af.

Na Smits' dood in 1928 heeft zijn weduwe Josine het atelier als een waar museum bewaard. In 1953 drong kunstschilder Albert van Dyck er bij de Antwerpse provinciegouverneur op aan er een provinciaal museum van te maken. De gouverneur ging akkoord, maar vond geen meerderheid in de raad. In 1955 - honderd jaar na Smits' geboorte - stelde Josine het Malvinahof open voor het publiek en werd er een gedenkplaat aangebracht. Toen zij in 1958 overleed, werd het Malvinahof aan particulieren verkocht, maar het atelier-gebouw is naar zijn uiterlijke vorm gelukkig bewaard gebleven. Het interieur van het atelier werd echter aangepast tot woonhuis waarbij binnenmuren van plaatmateriaal en valse zolderingen werden geplaatst; in dezelfde periode werden de dakvensters afgedekt.

Beschrijving

De gecementeerde lijstgevel van het vrijstaand, onderkelderd breedhuis is aan straatzijde deels begroeid. De voortuin is omhaagd. Het gebouw telt drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak met grote dakvensters voor de lichtinval (nok parallel aan de straat, kunstleien), en dateert uit het eerste kwart van de 20ste eeuw. De gevels zijn opengewerkt met eenvoudige rechthoekige vensters in een vlakke, beschilderde omlijsting met sluitsteen. Het schrijnwerk bleef bewaard. De achtergevel is op de bovenverdieping opengewerkt met een deur die zijdelings licht toeliet en waarlangs grote schilderijen naar buiten werden gebracht.

Het is evident dat het atelier-gebouw waarin kunstenaar Jakob Smits (1855-1928) het merendeel van zijn oeuvre geschapen heeft, een belangrijke cultuurhistorische waarde heeft. De werken die daar ontstaan zijn, worden door August Vermeylen “een hoogste glorie van onze kunst” genoemd, en zijn nu over niet minder dan twintig musea in binnen- en buitenland verspreid.

  • Beschermingsdossier DA002047, Atelier Jacob Smits (S.N., 1996, digitaal dossier).

Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kunstenaarsatelier van Jakob Smits [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/52779 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.