erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Niklaas met kerkhof

bouwkundig element
ID
55086
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/55086

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Sint-Niklaaskerk
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Georiënteerd bedehuis midden ommuurd kerkhof aan noord-, zuid-, en oostzijde afgezet met oude leilinden; ten westen toegangspad links en rechts geflankeerd door kapelletjes respectievelijk met calvarie waaronder gedenksteen met opschrift "1914 AAN ONZE HELDEN 1918" en toegewijd aan het Heilig Hart. Omlopende bakstenen stoep.

Historiek

1822: het laatgotische bedehuis werd door een brand geteisterd. De toren en het oostelijke kerkdeel werd hierbij vernield.

1829: herstelling en verkleining van de kerk.

1896: vernieuwing en vergroting van het bedehuis naar ontwerp van architect J. Soete (Roeselare).

1919: na de Eerste Wereldoorlog werd de kerk hersteld naar ontwerp van architect T. Raison (Brugge).

Enkele behouden muurpartijen onder meer aan westzijde, voorts grosso modo naar vooroorlogs uitzicht heropgebouwde hallenkerk met kruisingstoren, laatstgenoemde echter aangepast, zie verhoogde borstwering en scherpere naaldspits.

Beschrijving

De plattegrond ontvouwt: een driebeukig schip van vijf traveeën, een vierkante kruisingstoren, een transept met armen van één travee, ronde traptoren onder tentdak tegen zuidelijke transeptarm, een hoofdkoor en twee zijkoren van respectievelijk drie en twee traveeën en vlakke sluiting, een noord- en een zuidsacristie.

Gele baksteenbouw. Afdekking door middel van leien zadeldaken. Drie westelijke tuitgevels voorzien van aandaken en muurvlechtingen, gescheiden door steunberen met versnijdingen. Tudorboogportaal in een geprofileerde omlijsting. Spitsbogige drie- en vierlichten met bakstenen maaswerk in een geprofileerde omlijsting; rechthoekige venstertjes in rondboogomlijsting in geveltop.

Vierkante kruisingstoren van twee geledingen. Twee aan twee gekoppelde rondbogige galmgaten verdiept in korfboogomlijsting onder doorlopende druiplijst. Borstwering met aflijnend rondboogfries. Torenuurwerk.

Zuidelijke, noordelijke en oostelijke gevels geritmeerd door spitsbogige drielichten met bakstenen maaswerk in een geprofileerde omlijsting en door steunberen met versnijdingen onder meer overhoeks. Transept- en koortuitgevels met aandaken en muurvlechtingen.

Tegen oostgevel houten 18de-eeuws calvariekruis onder dito luifel op rotspartij, eronder gevelsteen met opschrift "HIJ VERNEDERDE ZICH ZELVEN, DAAR HIJ GEHOORZAAM WAS TOT DE DOOD EN WEL DEN DOOD DES KRUISES. DAAROM HEEFT OOK GOD HEM VERHEVEN .PHILIPP. II. 8.9." Centrale koorgevel: grafsteen van Jan Janss(eune) (wellicht gestorven in 1549), lid van de Sint-Jansorde, met wapenschild en op de hoeken de uitgesleten symbolen van de evangelisten.

Interieur

Bepleisterde en witgeschilderde hallenkerk; betegelde hoge sokkel aangebracht in 1934-36. Spitsbogige scheibogen op ronde natuurstenen zuilen voorzien van achtzijdige sokkel en van bladwerkkapiteel; bundelpijlers ter hoogte van de viering. Vlak overzolderd inkomportaal; bepleisterd kruisribgewelf met centraal mangat ter overkluizing van de viering; voorts houten spitstongewelven.

Mobilair

Marmeren doopvont in de noordwestelijke hoek uit de 17de eeuw. Lourdesgrot in de zuidelijke transeptarm. Neogotische preekstoel uit het eerste kwart van de 20ste eeuw.

  • Algemeen Rijksarchief Brussel, DVG, 5211.
  • Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (K.C.M.L.), 832.
  • MAES M., Beknopte bijdrage tot de geschiedenis van Slijpe, 1975, p. 20-21.
  • ROOSE-MEIER B. & VERSCHRAEGEN H., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie West-Vlaanderen, Kanton Oostende II, p. 30.

Bron: HUYS M., KERRINCKX H. & VANNESTE P. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Middelkerke, Deelgemeenten Leffinge, Lombardsijde, Mannekesvere, Schore, Sint-Pieterskapelle, Slijpe, Westende en Wilskerke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL10, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Huys, Martine; Kerrinckx, Hans; Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

De laat-18de-eeuwse Ferrariskaart toont het kerkhof van Sint-Niklaas als een meerhoekige ommuurde site. Ten noorden, oosten en zuiden wordt de site afgeboord met gebouwen. Die situatie is herkenbaar op de Atlas der Buurtwegen waar het kerkhof bovendien een meer rechthoekige vorm heeft. Verschillende wegen geven toegang tot het kerkhof. In 1904 is er duidelijk een openbare weg ontstaan ten noorden en oosten van het kerkhof. De zuidelijke weg werd tijdens het interbellum gerealiseerd. Vermoedelijk zijn de wegen op het kerkhof aangelegd. Zeker aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was het kerkhof omgeven door een omheiningsmuur met een bakstenen onderbouw en erboven een metalen hekken. Wellicht werd de huidige kerkhofmuur samen met de wederopbouw van de kerk opgetrokken.

Met een bakstenen muur onder ezelsrug en leibomen omheind kerkhof. De graftekens op het kerkhof dateren van na de Eerste Wereldoorlog tot de jaren 1990 en bestaan uit grafkruisen en grafzerken met stèles in blauwe hardsteen, grafzerken in graniet (vanaf de jaren 1970) en twee grafkruisen in cimorné, een materiaal dat vaak voorkomt op kerkhoven in de deelgemeenten van Middelkerke. Er bleven twee graven van oud-strijders uit de Eerste Wereldoorlog bewaard onder officiële Belgische stèles.

Het terreinbezoek vond plaats in 2016.

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1939, schaal 1:20.000.
  • S.N 1916: Kirche in Slype, serstört durch Englishe und Franzosische Artillerie, Joh. Sonntag [online] https://www.delcampe.net (geraadpleegd op 29 april 2021).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Niklaas met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/55086 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.