erfgoedobject

Hof van Rollegem

bouwkundig element
ID
61026
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/61026

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Hof van Rolleghem
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Hof van Rollegem
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Hoeve zogenaamd "Hof van Rollegem". Poortgebouw, woonhuis, schuur en twee stalvleugels beschermd als monument. De hoeve was gelegen op het foncier van de dorpsheerlijkheid van Rollegem, gehouden van het kasteel van Kortrijk. Het foncier was 26 bunder groot, naast de kerk en de hoeve was er een molen en een tiende, geheven op 200 bunder. Er hingen tien lenen vanaf. De heerlijkheid had een baljuw, een stedehouder, een sergeant en een volledige schepenbank.

De heerlijkheid en de hoeve bestaan reeds voor 1260, ze zijn dan in het bezit van Hugo III van Halewijn en dit door zijn huwelijk met Fressende van Rollegem. In een denombrement, opgemaakt door Joris van Halewijn op 14 juli 1514 wordt de hoeve omschreven als "eene behuusde stede, mote, watere, landt ende mersch, zesentwintich bunderen ofte daer omtrent, ligghende noord oost van kercken van Rodelghem".
In 1559 komen de hoeve en de heerlijkheid in handen van de familie de Croy.
In 1581 wordt Karel de Croy, prins van Chimay eigenaar. Hij verkoopt de heerlijkheid en de hoeve op 12 januari 1585 aan Philippe du Chastel de Blangeval.
In 1628 wordt de hoeve bij de opmeting van L. de Berasques omschreven als "de behuusde ende bewalde hofstede, de mote oock bewalt, met den boomgaert voor de poorte daer de schuure opstaet, met nogh een ander booomgaerdeken oock voor de poorte, den put daer an". Tot 1725 blijft de heerlijkheid en de hoeve in het bezit van het geslacht du Chastel.
De nieuwe eigenaar van de goederen is Engelbert-Frederik M.J. d'Ennetières, graaf van Moeskroen, voor het eerst vermeld in een denombrement van 1733. Zijn wapen staat afgebeeld op de sluitsteen van het poortgebouw van de hoeve met het opschrift "OBYT 30 7bre 1735". Met de Franse Revolutie verliezen de d'Ennetières hun heerlijke rechten en de titel van heren van Rollegem, de hoeve blijft tot 1875 in het bezit van het geslacht. Marie-Rose, de enige dochter van Frederic Jozef d'Ennetières huwde met Oktaaf d'Oultremont de Duras, hun zoon Adhemar verkoopt de boerderij in 1895 aan Edward en Gustaaf Nijs uit Kortrijk. Vanaf 1909 tot op heden is de hoeve in handen van de familie Brouckaert.

De oudste afbeelding van de hoeve dateert van 1628. In mei van dat jaar werd het foncier van de heerlijkheid opgemeten door Louis de Berasques. Het domein omvat een hoeve en dertien percelen grond en meers, samen 24 bunder of circa 33 hectare groot. De hoeve wordt voorgesteld met een vierkante opstelling en een open ingang zonder poortgebouw. De gebouwen worden door een achthoekige omwalling omgeven.
Een plattegrond van 1764 toont de gebouwen, eveneens omwald en met vierkante opstelling. Op deze kaart staat het poortgebouw, vermoedelijk opgetrokken in 1735 (zie sluitsteen) afgebeeld. Een tweede plattegrond uit dat jaar toont de gebouwen, in gesloten vorm opgesteld. De hoeve had een tweedelige omwalling die de onbewoonde mote of opperhof en het neerhof omringde. De afbeelding van de gebouwen beantwoord grotendeels aan het huidige uitzicht van de hoeve.
In 1777 tekenden de landmeters P. Foulon en A. Lefebvre een zeer nauwkeurige plattegrond van het dorpscentrum, rechts staat de herenhoeve afgebeeld met centraal een duiventoren die thans verdwenen is.
De hoeve wordt afgebeeld op de Ferrariskaart (1700-1778), de Atlas der Buurtwegen (circa 1843) en het primitief plan van het kadaster (circa 1835) met behouden volumes, met uitzondering van de schuur.

Kadasteronderzoek toont aan dat de schuur in 1886 wordt vergroot. Omstreeks 1900 wordt de wal achter het woonhuis gedempt. Literatuuronderzoek toont aan dat het laatste stuk van de omwalling verdwijnt in de jaren 1930, volgens kadasteronderzoek verdwijnt de omwalling in 1967.

Gesloten hoeve met vierkante opstelling. Westelijke erftoegang, voorzien van poortgebouw met heiligennis. Ten noorden, 18de-eeuws woonhuis, ten oosten en ten noordwesten stalvleugels. Eveneens ten oosten, tweede poortgebouw de zogenaamde "Bellegempoort" uitgevend op de achtergelegen landerijen. Ten zuiden indrukwekkende schuur met driehallenstructuur van 1835, datumsteen met opschrift "CONSTANCE V.D. MERSCH 1835" in zijgevel. Ook ten zuiden, bakhuis van 1735 en wagenkot van 1835.

Poortgebouw van verankerde rode baksteen met heiligennis onder pannen zadeldak met aandaken. Korfbogige poortdoorgang met rijkelijk gebruik van donkere natuursteen in de omlijsting. De zijgevels zijn voorzien van vlechtingen. De poort heeft een zoldering bestaande uit moer- en kinderbalken.

Onderkelderd woonhuis van rode verankerde baksteen onder pannen zadeldak met twee houten dakkapellen. Het dak heeft een aandak aan de linkerzijde. Lijstgevel van zes traveeën en één bouwlaag met opvallend afwisselend gebruik van baksteen en natuursteen aan de deuropening. Korfbogige muuropeningen, met rechts van de deur één vensteropening met bewaard schrijnwerk. Interieur met bewaarde balkroostering met moer- en kinderbalken, woonkamer met Vlaamse haard met vernieuwde haardbalk.

Stalvleugels van rode verankerde baksteen onder pannen zadeldaken. Oostelijke stalvleugel op plint van donkere natuursteen, eveneens gebruikt in de omlijsting van de muuropeningen.

Schuur van rode baksteen onder pannen wolfsdak, vermoedelijk gebouwd op de verdwenen mote. Indrukwekkende schuur met driehallenstructuur met een hoofdbeuk en twee smallere zijbeuken van 1835. Langgerekte voor- en achtergevel met drie rechthoekige muuropeningen. De zijgevels zijn versterkt met rechte muurankers en muurvlechtingen, tevens zijn er asemgaten. De schuur heeft een gaaf bewaard gebinte met elf spanten, het is een hoog tussenbalk gebinte met daarop een hoog nokgebinte met tussenbalk, korbelen en schoren.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, primitief plan (1835); mutatieschetsen 207 (1886/schets 108, 1984/schets 17); legger 212 (artikelnrs. 95, 948 en 1446).
  • Rijksarchief Kortrijk, Fonds d'Ennetières, nr. 2399.
  • CALLENS I., DECALUWÉ C., HAEYAERT P., Rollegem, in Landelijk leven en hoevengids Groot Kortrijk, deel 8, Tielt, 1997, p. 130-134.
  • DESPRIET P., 20 Zuidwest-Vlaamse hoeven, deel 2, Kortrijk, 1980, p. 129-136.
  • OOGHE R. e.a., Rollegem, in Archeologische en historische monografieën van Zuid-West-Vlaanderen, deel 5, Kortrijk, 1982, p. 97-99.

Bron: DE GUNSCH A. & METDEPENNINGHEN C. met medewerking van CALLENS T. & VAN DEN MOOTER M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortrijk, Deel IIA: deelgemeenten Aalbeke, Bellegem, Bissegem en Heule, Deel IIB: deelgemeenten Kooigem, Marke en Rollegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL5, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callens, Toon; Van den Mooter, Maarten; De Gunsch, Ann; Metdepenninghen, Catheline
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hof van Rollegem [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/61026 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.