erfgoedobject

Woning Brauns-Brants

bouwkundig element
ID
61103
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/61103

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Woning Brauns-Brants
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Woning Brauns-Brants
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

In 1965 krijgt Braem opdracht van zijn jeugdvriend Bert Brauns, voor wie hij begin jaren 1950 al een landhuis had gebouwd in Kraainem, om na diens echtscheiding een tweede woning te ontwerpen in Overijse. Brauns, een regisseur en producer bij de openbare omroep BRT, en zijn toenmalige partner Helena Brants, beschikken over een klein stuk bouwgrond in een recente, residentiële verkaveling aan de rand van het Marnixbos in Jezus-Eik. Net zoals de woning in Kraainem, ontstaat het ontwerp van de woning in Overijse in nauw overleg met de opdrachtgevers. Het programma van beide woningen, bedoeld voor een gezin met één kind, leidt tot een opvallend gelijksoortige ruimtelijke oplossing.

Vanaf zijn eerste schetsen probeert Braem de natuurlijke helling van het terrein op een organische wijze in het ontwerp te betrekken. Daartoe wordt de benedenverdieping aan de straat ingegraven en via een trappenpartij verbonden met het woongedeelte, dat zich op het niveau van de tuin bevindt. In een eerste versie van het voorontwerp, die in de zomer van 1965 tot stand komt, brengt Braem het gebouw onder een schuin dakvlak, waarvan de helling tegengesteld is aan die van het terrein. Zo ontstaat een trechtervormig volume dat voor een overvloedige lichtinval zorgt, maar de woonkamer vooral op de straatzijde richt. Omdat de opdrachtgevers hierdoor een gebrek aan direct contact met de tuin en de natuur vrezen, draait Braem het concept vervolgens volledig om. In deze tweede versie van het voorontwerp, die in de zomer van 1966 tot de definitieve plannen wordt uitgewerkt, legt hij het dakvlak evenwijdig met de terreinhelling. Zo ontstaat een hoge vide met een duplex aan de tuinzijde, die voor een extra ruimtelijke dimensie zorgt. De gemeente Overijse, die het ontwerp in strijd acht met de "voornaamheid" van de wijk, weigert aanvankelijk de plannen goed te keuren. Eens te meer dient Braem een beroep te doen op voorspraak van zijn jeugdvriend Leopold Hendrickx, leidend ambtenaar op Stedenbouw, met als gevolg dat de bouwvergunning in november 1966 alsnog wordt verleend. De woning Brauns-Brants wordt uiteindelijk naar een licht aangepast ontwerp opgetrokken door aannemer A. Van Eester uit Nijlen, net als de woning Alsteens, eveneens in Overijse. De werken gaan in oktober 1967 van start en worden in het najaar van 1968 beëindigd. Met deze woningen, die gelijktijdig ontworpen en gebouwd worden, brengt Braem het streven naar een biomorfe vormentaal tot volle ontplooiing. De organische vormen van de natuur leveren daarbij de inspiratie voor een dynamische architectuur, die opgaat in het landschap. Vanaf zijn eerste schetsen brengt Braem het ontwerp van de woning terug tot een eenvoudige maar efficiënt ruimtelijk concept, met een heldere opbouw die het constructieprincipe onverhuld zichtbaar maakt. De compacte rechthoekige plattegrond wordt daarbij in twee gelijke beuken verdeeld door bakstenen scheimuren, die de betonnen vloer- en dakstructuur dragen. In de eerste versie van het voorontwerp, die alle leefruimten op één niveau groepeert onder een enkelvoudig dakschild, trekt Braem dit principe ook door in de functionele indeling, met het slaapgedeelte in de ene en het woongedeelte in de andere helft. De slechts over de helft ingegraven begane grond omvat enkel een kleine hal met spiltrap en de garage, terwijl het bouwvolume in de berm wordt verankerd door het vloeiende profiel van de scheimuren. Op de woonverdieping komt het accent door de westelijke oriëntatie op de zithoek te liggen, die zich met een doorlopende schuine glaswand opent naar de straat en via een paraboolboogvenster in de zijgevel middaglicht ontvangt. Onder de hoge straatramen integreert Braem een werkhoek voor Brauns, terwijl het zitje bij de open haard wordt afgezonderd door een verlaagd vloerniveau. Hetzelfde geldt voor de open keuken en de eethoek, die op een verhoogd niveau de tuinzijde innemen.

In de tweede versie van het voorontwerp wordt niet alleen de oriëntatie van de woning omgekeerd, maar wordt ook het dakschild in twee verspringende vlakken opgesplitst, gescheiden door een lichtstrip. Trapeziumvormen vervangen de golvende lijnvoering in de compositie, die dichter aansluit bij de vormgeving van de woning Alsteens. De benedenverdieping biedt nu extra ruimte voor een werkkamer, terwijl de woonkamer in L-vorm over de volledige breedte van de tuinzijde wordt geprojecteerd, met een ellipsvormige open trap die doorloopt tot de duplex. Aanvankelijk situeert Braem de keuken en eethoek aan de straat, de zithoek met open haard op het verhoogde tuinniveau, en de ouderslaapkamer op de duplex. Op verzoek van de opdrachtgevers wisselt de ouderslaapkamer van plaats met de kinderkamer, die naar de benedenverdieping verhuist. Zo komt de duplex vrij voor de keuken en de eethoek, met de werkkamer eronder, precies zoals in de eerste woning Brauns in Kraainem.

In de definitieve plannen verdwijnen de dakoversteken ten voordele van een accentuering van de balkenstructuur met uitstekende koppen. Braem grijpt ook terug naar de vloeiende lijnvoering voor de scheimuren, nu met verdiepte gevelvelden, en naar de houten spiltrap uit de eerste versie. Het baksteenmetselwerk wordt zowel buiten als binnen wit geschilderd, in contrast met het zichtbeton, shinglesbekleding en het schrijnwerk in afzelia.

  • Archives d'Architecture Moderne, Archief Renaat Braem, Dossiernummer 160.

Bron: Braeken J. (ed.) 2010: Renaat Braem 1910-2001. Architect, Relicta Monografieën 6. Archeologie, Monumenten en Landschapsonderzoek in Vlaanderen, Brussel.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Woning Alsteens

  • Is deel van
    Overijse


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Woning Brauns-Brants [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/61103 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.