erfgoedobject

Annex van de Handelsbeurs

bouwkundig element
ID
6242
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6242

Juridische gevolgen

Beschrijving

Gebouw in neogotische stijl opgetrokken in opdracht van de stad Antwerpen als annex van de Handelsbeurs. Het kwam in twee fasen tot stand, de twee rechter traveeën naar een ontwerp door de architect Joseph Schadde uit 1870-1871. De bouw van deze eerste vleugel, door de aannemer Eduard Coninckx, werd pas aangevat na de voltooiing van de Handelsbeurs in 1872. Aanleunend tegen de westzijde van dit gebouw, bood de L-vormige plattegrond volgens de bouwplannen ruimte aan twee aanpalende verkoopzalen op de begane grond, en kantoren van de Kamer van Koophandel op de bovenverdieping, ontsloten door een inkom- en traphal aan straatzijde. Het bouwjaar noch de ontwerper van de vier linker traveeën, een ondiepe constructie opgericht vóór de achterbouw van de eerste bouwfase, zijn gekend. Het bouwdossier noch ontwerptekeningen werden teruggevonden.

De Handelsbeurs, die de in 1858 afgebrande laatgotische Beurs uit 1531-1532 verving, werd opgetrokken in 1869-1872, naar een ontwerp door Joseph Schadde. De bouwplannen gingen terug op zijn ontwerp opgemaakt naar aanleiding van de tweede architectuurwedstrijd voor de Handelsbeurs uitgeschreven in 1860, dat later nog werd aangepast. In de Israëlietenstraat werd aan de overzijde van de straat als pendant ook een tweede annex van de Handelsbeurs opgetrokken, naar een ontwerp door Schadde uit 1890, uitgevoerd in 1891. Deze kantoorvleugel van drie bouwlagen en zes traveeën, uitgevoerd door de aannemer Egidius Torfs, bood ruimte aan de Scheidskamer voor Granen en Zaden. Slechts de eerste travee met het inkomportaal en de traphal is bewaard, de rest van het gebouw verdween bij de bouw van de Agence Maritime Internationale, naar een ontwerp door de architect Joseph Hertogs uit 1925.

De Handelsbeurs geldt als het hoogtepunt uit het rijke oeuvre van Joseph Schadde, leraar aan de Antwerpse academie van 1855 tot zijn overlijden. Als provinciaal architect voor het arrondissement Mechelen van 1852 tot 1869 voerde hij tal van restauraties en uitbreidingswerken uit aan kerken, pastorieën, gemeentehuizen, scholen en weldadigheidsgebouwen, naast nieuwbouwprojecten als de neobyzantijnse Onze-Lieve-Vrouw-ten-Traankerk in Kalfort (gesloopt). Schadde combineerde zijn leeropdracht en provinciaal ambt met een drukke privé-praktijk die opdrachten opleverde in het hele land, waaronder tientallen kastelen in neogotische, neotraditionele en neo-Vlaamserenaissance-stijl. De architect ontwierp in de jaren 1860 de Leyszaal in het Antwerpse Stadhuis, in de jaren 1880 het station van Brugge (gesloopt), en sloot in de jaren 1890 zijn loopbaan af met het postuum gerealiseerde Tolhuis op de Sint-Pietersvliet (gesloopt).

Met een gevelbreedte van zes traveeën, omvat het gebouw drie bouwlagen onder een plat dak. De lijstgevel onderscheidt zich door een parement uit witte natuursteen, op een plint uit blauwe hardsteen. Nadrukkelijk horizontaal geleed door geprofileerde waterlijsten en kordonvormende lekdrempels, legt de compositie de klemtoon op het drie traveeën brede rechter risaliet, gemarkeerd door twee spitsbogportalen met geprofileerde archivolt en blind boogveld, gescheiden door een rechthoekig tweelicht. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van kruiskozijnen. De venstermonelen van de begane grond rusten op een polygonale basis, de kozijnen van bovenverdiepingen hebben maaswerk in het bovenlicht, en op de tweede verdieping een extra tussendorpel. Een blinde attiek geritmeerd door overhoekse topstukken vormt de gevelbeëindiging. Het gevernist houten schrijnwerk van de inkomdeur en vensters is bewaard.

  • Stadsarchief Antwerpen, plannen 697#520, 697#2222-2228, dossier MA#82306.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Annex van de Handelsbeurs [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6242 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.