erfgoedobject

Kasteeldomein van Spiere

bouwkundig / landschappelijk element
ID
72266
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/72266

Juridische gevolgen

Beschrijving

Kasteel. Eén van de belangrijkste 18de-eeuwse kastelen in West-Vlaanderen. Opgetrokken circa 1750 door Baron Bruno del Fosse et d' Espierres.

Rond 1700 kocht zijn vader, Nicolas del Fosse, de Heerlijkheid van het Nederhof van Spiere en enkele jaren later, circa 1720, verleende keizer Karel VI hem en zijn nakomelingen het recht om de titel van baron te voeren. In 1767 komt ook het Opperhof van Spiere in handen van de familie.

Lange gekasseide dreef, geflankeerd door twee rijen beuken, leidt naar het kasteel. Straat en binnenkoer afgezet door arduinen paaltjes met ijzeren leeuwenkopjes verbonden door ijzeren kettingen.

Langs de dreef, neogotische kapel uit het laatste kwart van de 19de eeuw. Baksteenbouw op rechthoekige plattegrond. Kunstleien zadeldak. Puntgevel gemarkeerd door open spant, rustend op korbelen. Arduinen spitsboogportaal met ranke zuiltjes. Zijgevels gemarkeerd door steunberen. Bepleisterd en beschilderd interieur. Spitstongewelf met graten. Cementtegelvloer. Neogotisch arduinen altaar met beschilderd Madonnabeeld.

Imposant kasteel op U-vormige plattegrond en met typische symmetrische opbouw. Hoofdgebouw en zijvleugels omsluiten de gekasseide binnenkoer.

Hoofdvolume opgetrokken in baksteen en arduin. Dubbelhuis van negen traveeën en twee bouwlagen onder leien schilddak. Drie traveeën breed middenrisaliet van Doornikse steen bekroond door fronton met wapenschild (natuursteen van Lezenne) van de opdrachtgever Bruno del Fosse en zijn echtgenote Thérèse de Sourdeau en baronnenkroon. Verticale gevelgeleding door de hoekpilasters en pilasters van de middenpartij.

Bordes leidt naar het centraal korfbogig portaal. Bepleisterde achtergevel gemarkeerd door driezijdige uitbouw. Afwissellend korbogige, rondbogige en segmentbogige vensters.

Haakse zijvleugels van één bouwlaag onder leien schilddak. Gewitte lijstgevels geritmeerd door korfbogen en pilasters op natuurstenen basis. De zijvleugels lopen uit in twee volumes van twee bouwlagen onder geknikt puntdak. De kopgevel, zijde toegangsdreef, is rijker uitgewerkt en wordt geritmeerd door vier pilasters die de kroonlijst ondersteunen. Bekronend driehoekig fronton.

Vrij gaaf bewaard interieur.

Het kasteel is gelegen in een park ten oosten begrensd door de Spierebeek. Het park zou naar verluidt aangelegd zijn door Le Nôtre, maar aangezien hij op het moment van de aanleg reeds tien jaar was overleden, kan het ontwerp mogelijk worden toegeschreven aan één van zijn leerlingen.

18de-eeuwse landschapstuin met zeer gevarieerde landschapsbeelden. Park met grasvelden en mooie eiken, beuken en treurbeuken. U-vormige vijver ten noordoosten, grenzend aan de Grote Spierebeek.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, cel Monumenten en Landschappen, archief nr. W/00527.
  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, fotoarchief, foto d.d. juli 1950.
  • CORNILLY J., Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel I: Arrondissementen Ieper, Kortrijk, Roeselare, Tielt, Brugge, 2001, p. 213.
  • GENICOT L., Kastelen en buitenplaatsen, in Het Groot Kastelenboek van België, Brussel, 1976, p. 252.

Bron: DE GUNSCH A. & DE LEEUW S. met medewerking van SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Spiere-Helkijn, Deelgemeenten Helkijn en Spiere, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL16, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann; De Leeuw, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Parkaanleg

De lay-out van het domein volgens het model 'vivre entre cour et jardin' en de uitgesproken symmetrie dateren uit de 18de eeuw. In de Atlas der Buurtwegen loopt de dubbele dreef in de as van de woning verder in de aanleg achteraan, waar een centraal wandelpad tot op een door een U-Vormige vijver omsloten perceel leidt. Ten oosten van het landhuis ligt een ommuurde moestuin.

Deze constellatie blijft bewaard en wordt in de loop van de 19de eeuw aangevuld met een aanleg in landschappelijke stijl, waarbij het park westwaarts wordt uitgebreid en verbonden met de omgrachte motteheuvel bij de kasteelhoeve. Langs de westelijke vleugel van het landhuis is- symmetrisch met de moestuin - een boomgaard aangeplant. Op de uitbreiding van het parkbos ten zuidwesten na, blijft deze indeling tot het begin van de 21ste in vervaagde toestand bewaard.

Een nieuwe eigenaar breidt het park gevoelig uit, naar ontwerp van Jacques Wirtz, zowel oost- als westwaarts met door bomengordels omgeven gazons beplant met bomengroepen en -clumps en de inpassing van nieuwe vijvers. De ommuurde moestuin wordt opnieuw in gebruik genomen en krijgt deels een nieuwe invulling door de inpassing van een zwembad. Het verdwenen tuinpad dat landhuis en U-vomige vijver verbond, wordt opnieuw aangelegd eindigend in een ganzenvoet en begeleid door in paren aangeplante conische snoeivormen.

Naast de ingang van de dreef ligt nog de voormalige conciërgewoning.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Topografische kaarten van België, Eerste editie, Krijgsdepot, uitgegeven in 1865-1880, schaal 1:20.000.
  • Geoportaal Onroerend Erfgoed, Orthofoto’s 2005-2007, Spiere-Helkijn [online], https://geo.onroerenderfgoed.be (geraadpleegd op 21 november 2022).
  • Geoportaal Onroerend Erfgoed, Orthofoto’s 2012, Spiere-Helkijn [online], https://geo.onroerenderfgoed.be (geraadpleegd op 21 november 2022).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Conciërgewoning bij kasteel van Spiere

  • Is gerelateerd aan
    Kasteelhoeve bij kasteel van Spiere

  • Is deel van
    Jacquetbosstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein van Spiere [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/72266 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.