erfgoedobject

Heropgebouwde kapel Onze-Lieve-Vrouw-ter-hulpe

bouwkundig element
ID
78193
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78193

Juridische gevolgen

Beschrijving

Gelegen aan de hoek met Kapelhoekstraat (bij huis nummer 106). Heropgebouwde kapel Onze-Lieve-Vrouw-ter-hulpe.

De kapel werd op deze plaats opgericht in 1664, nadat begin van die eeuw (volgens een andere auteur in 1570) in een boom aan de Esenweg een Mariabeeldje gevonden was. De legende vertelt dat ondanks verwoede pogingen om het beeldje in de Sint-Pieterskerk onder te brengen, het beeldje teruggevonden werd in de boom. Tijdens de Franse Revolutie werd de kapel verkocht aan een private eigenaar. In 1863 verwierf de kerkfabriek opnieuw de kapel.

De kapel speelt een belangrijke rol tijdens de Eerste Wereldoorlog: voorafgaand aan de 'Slag om Diksmuide' (16 oktober tot 10 november) richt admiraal Ronarc’h op 15 oktober zijn commandopost in de kapel "Onze-Lieve-Vrouw ter hulpe". De marinefusiliers graven loopgraven rond de kapel. Ronarc’h trekt de volgende dag echter reeds achteruit voor de naderende Duitse troepen. Op 19 oktober vestigt de Belgische generaal-majoor Scheere, bevelhebber van de 5de Legerdivisie zijn hoofdkwartier in de kapel (ook voor één dag) en geeft van daaruit bevelen voor een Frans-Belgisch tegenoffensief. Bij de kapel wordt een 75 mm kanon geplaatst om met snelvuur de vanuit Vladslo oprukkende Duitsers te beschieten. Na de verovering van het gebied plaatsen de Duitsers op 23 oktober vier zware kanonnen en drie mitrailleurs bij de kapel. Na de vernietiging van de kapel, werd ze in 1924-1925 historiserend heropgebouwd naar ontwerp van architect Thierry Nolf (Torhout).

Eenbeukige wederopbouwkapel van vier traveeën (leien zadeldak met dakruiter, gootlijst op klossen) en driezijdige koorsluiting. Ten zuiden aansluitende sacristie. Sobere baksteenarchitectuur met getoogde muuropeningen in een geprofileerde omlijsting met druiplijst (geharnaste ramen). Noordgevel op één venster na blind. De voornaamste wijziging ten opzichte van de vooroorlogse kapel betreft de schuin op de straat geplaatste straatgevel: de getrapte gevel wordt vervangen door een gekartelde gevelaflijning met voluten van witsteen. De korfboognis van het portaal wordt herhaald, de drie beeldnissen worden smaller herhaald en blijkbaar niet meer met beelden ingevuld. Steen met inscriptie: "O.L.VROUW TER HULPE B.V.O.".

Eenvoudig witbepleisterd interieur met houten tongewelf met ribben en trekstangen. Houten lambrisering met geometrische motieven en afsluithek. Schilderij als drieluik refererend aan de geschiedenis van de kapel en wellicht ook van de Eerste Wereldoorlog, opschrift "O.L.VROUW TER HULPE B.V.O.". Boven het portaal, gestoffeerd Onze-Lieve-Vrouwbeeldje in houten nisje. Verzorgde omgeving van de kapel met bakstenen druippad, haag en ijzeren poortje met geometrische motieven.

  • Inventarisatie van Relicten uit de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek (Provincie West-Vlaanderen, "Oorlog en Vrede in de Westhoek", en Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Monumenten en Landschappen).
  • Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, Fototheek en website.
  • S.N. s.d.: Waar men gaat langs Diksmuidse wegen, komt men een kapelletje tegen, s.l.
  • ERVINCK L., DEBAEKE S. 1996: Het drama van Esen, Koksijde, 18, 119.
  • VANDENBERGHE H. 1988: 400 jaar devotie tot Onze-Lieve-Vrouw-ter-hulpe te Esen, Den Dyzere, 7.
  • VLAEMYNCK J. s.d.: Esen, Geschiedenis van ons dorp, s.l., 17-19.

Bron: MISSIAEN H. & VANNESTE P. met medewerking van GHERARDTS F. & SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Missiaen, Halewijn
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Heropgebouwde kapel Onze-Lieve-Vrouw-ter-hulpe [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78193 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.