erfgoedobject

Zeebrugge Churchyard met het Zeebrugge Memorial

bouwkundig element
ID
79956
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/79956

Juridische gevolgen

Beschrijving

Deze Britse militaire begraafplaats is gelegen tussen de Sint-Donaaskerkstraat en de Sint-Donaasstraat, ten noorden van de Sint-Donatiuskerk, vlak tegen de Kustlaan (N34). Tegen de westelijke omheiningsmuur staat het oorlogsgedenkteken van Zeebrugge.

Historiek

Brits-Duitse militaire begraafplaats met 175 Duitsers (waarvan 3 niet meer geïdentificeerd konden worden) en 30 Britten (waarvan 17 ongeïdentificeerd), onder beheer van de Commonwealth War Graves Commission.

De parochie Zeebrugge werd gecreëerd in 1900. De kerk werd in 1910-1911 gebouwd naar ontwerp van de Brugse architect René Buyck en werd op 2 februari 1911 ingewijd. De kerk zou tijdens de Eerste Wereldoorlog zwaar lijden onder de vele bombardementen. De toren werd afgebroken omdat ze een richtpunt zou kunnen vormen voor de geallieerden. De kerk brandde op 8 mei 1918 nagenoeg volledig uit. In de loop van 1920 werd ze hersteld. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte de Sint-Donatiuskerk zwaar beschadigd. De kerk werd in 1951 heropgebouwd.

Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog was er nog geen kerkhof aanwezig. Toen 44 Duitsers op 26 september 1915 omkwamen tijdens een tramongeval, werden ze bij de kerk begraven (nu tegen de kerkmuur). Gedurende de oorlog zou het ‘Deutscher Ehrenfriedhof’ gestaag aangroeien. In 1916 werden er 6 graven toegevoegd. Op 5 juni 1917 kwamen er 40 Duitsers van 2 torpedoboten (de S15 en S 20) bij, die tijdens een zeeslag omgekomen waren. Zij werden in een massagraf begraven. Daarnaast werden er in 1917 nog 24 Duitse en 3 Britse doden begraven. In 1918 kwamen er nog 57 Duitse graven bij, naast 26 Britse doden. Hieronder bevonden er zich 7 Duitsers en 14 Britten (zijn bijeen begraven), die omgekomen waren naar aanleiding van de gevechten op St-George’s Day (23-24 april 1918). In 1919 werd nog een graf toegevoegd van een gevonden Britse ‘Airman’.

De omheiningsmuur rond de begraafplaats, met toegangspoort, werd nog tijdens de Eerste Wereldoorlog door de Duitse bezetter opgetrokken. Centraal, vlakbij de kerkmuur, was een groot Duits gedenkteken opgericht, dat nu evenwel verdwenen is. Op het collectief graf van de 14 Britten, die op 23-24 april 1918 omgekomen waren, was een Duits stenen kruis geplaatst, dat nu ook verdwenen is.

Na de wapenstilstand werden er door Britse en Belgische diensten werken uitgevoerd op het kerkhof. In 1920 werd een gedenkkruis voor de doden van St-George’s Day geplaatst door de ‘British Salvage Section’. Vanaf 1925 werd het beheer waargenomen door de ‘Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge’. Het peterschap over de begraafplaats werd toevertrouwd aan de ‘Ortsgruppe Blankenburg’ (Harz), een stadje ten zuiden van Magdeburg. De graven bestonden uit witte grafkruisen.

Opmerkelijk is dat de Duitse graven rond 1955 niet overgebracht werden naar de grote Duitse verzamelbegraafplaatsen, wat elders wel het geval was. Vermoedelijk is dit te wijten aan het feit dat er bij een eventuele ontruiming maar 30 Britse graven meer zouden overblijven en de herinnering sterk geschaad zou worden. Vanaf januari 1957 werd het onderhoud waargenomen door de 'Commonwealth War Graves Commission'.

Kenmerken

Breed voorplein met haagaanplantingen (buxus) en vlaggenmasten. Rondom rond de begraafplaats staan leilinden. In de met wingerd begroeide bakstenen omheiningsmuur aan de noordkant zit een rondboogpoort met topgeveltje met daarin een natuurstenen gevelsteen met opschrift: “DEUTSCHER EHRENFRIEDHOF ZEEBRÜGGE NR. 184 / PATE ORTSGRUPPE BLANKENBURG/HARZ / VOLKSBUND DEUTSCHE KRIEGSGRÄBERFÜRSORGE.” Eveneens aan de toegangspoort een groen plaatje met “Oorlogsgraven van het Gemenebest / Commonwealth War Graves”. De toegangspoort is afgesloten met een tweeledig smeedijzeren hekken.

De begraafplaats bestaat uit een grasplein met rijen graftekens voor Britse (die bovenaan lichtjes afgerond zijn) en Duitse (bovenaan driehoekig afgewerkt) doden. Links vooraan ligt een afgeboord collectief graf met 40 Duitse doden, met bovenaan een rechthoekig rozenperk aan drie zijden afgezet met een rij lage, schuin geplaatste stenen, waartegen 40 hardstenen blokken met telkens een naam erop zijn geplaatst. Aan de voorkant een hogere muur met links en rechts twee verdiepte rondingen, waarin kraagstenen bevestigd zijn (om bloemenkrans op te hangen). Centraal op de dekplaten van de muur een hardstenen kruis met R.I.P., eronder in het vooruitspringende gedeelte een gedenkplaat met “DEN KAMERADEN S.M. TORPEDOBOOTE S.15 UND S.20 GEFALLEN AM 5. JUNI 1917 AN DER FLANDRISCHEN KÜSTE”.

In de omheiningsmuur, vlakbij de toegang, is een witte natuurstenen gedenkplaat met geprofileerde omlijsting ingewerkt, het zogenaamde Zeebrugge Memorial. Linksboven het kenteken van de 'Royal Navy' in vlakreliëf, rechtsboven een kruis. “TO THE GLORY OF GOD / AND IN MEMORY OF / THESE THREE OFFICERS / AND ONE MECHANIC OF THE ROYAL NAVY / WHO FELL ON THE MOLE AT ZEEBRUGGE / ON ST GEORGE’S DAY 1918 AND HAVE / NO KNOWN GRAVE. / WING COMMANDER BROCK F.A.O.B.E. / LIEUTENANT COMMANDER HARRISON A.L.V.C. / LIEUTENANT HAWKINS C.E.V. / MECHANIC SECOND CLASS F/50269 ROUSE J.”

Iets verder tegen de voormuur is een grijs, hardstenen gedenkteken temidden van een rij Britse graven opgesteld. Op een rechthoekige plint staat een steen rechtop, met vooruitstekende geprofileerde kroonlijst met bovenop een kruis met ingeschreven cirkel. Op de rechtopstaande steen: “LEST WE FORGET / To the memory of / our countrymen who fell / in this place on St.George’s Day / April 23rd 1918 / Erected by the members of the / British Salvage Section / St. George’s Day / 1920”. Aan de andere kant van de voormuur staat een grafsteen voor een “British Airman”, gevonden op 29 maart 1919.

  • S.N. s.d. [1938]: Deutsche Kriegsgräberstätten in Belgien. Amtl. Deutschen Kriegsgräberdienst in Belgien.
  • S.N. 1920: L’Yser et la Côte belge, Clermont-Ferrand.
  • S.N. s.d. [1917]: Kriegsalbum des Marinekorps Flandern 1914-1917, Selbstverlag der Marinebucherei des Marinekorps.
  • DEVOS L. 1996: De Eerste Wereldoorlog. Leuven.
  • GILTE S., VAN VLAENDEREN P. & VANWALLEGHEM A. met medewerking van DENDOOVEN K. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeenten Dudzele, Lissewege en Zeebrugge, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL25, onuitgegeven werkdocument.
  • JACOBS M. 1996: Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, Deel 2, Brugge.
  • SLABBAERT W. 2003: De blokkade van Zeebrugge. Saint George’s day 23 april 1918, Shrapnel, september.
  • VERBRUGGEN J. & DEDUYTSCHE W. 1993: Van Sarajevo tot Versailles. Herdenkingsuitgave 75 jaar wapenstilstand 1918 – 1993, Westvlaamse Gidsenkring.
  • Informatie van de Commonwealth War Graves Commission (oude en nieuwe registers, informatieborden, website)
  • Informatie verzameld door Roger Verbeke.

Bron: Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, Beschermingsdossier DW002414, Britse militaire begraafplaatsen te Brugge, De Panne, Koksijde en Nieuwpoort.
Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Oorlogsgedenkteken

  • Is gerelateerd aan
    Sint-Donaaskerk

  • Is deel van
    Sint-Donaaskerkstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zeebrugge Churchyard met het Zeebrugge Memorial [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/79956 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.