Historiek

Voormalige pachthoeve en wellicht ook een buitenverblijf geweest. Vroeger ook "t Pachtgoet ter Donckt" genaamd (zie kadastrale legger van Berlare van 1632), op een kaart van 1724 omschreven als "hoeve van baereldonck" met vermelding van een ervoor gelegen "mottien". Op de Ferrariskaart (1771-1778) aangeduid als pachthoeve "Ten Baerle", op de kaart van Ph. Vandermaelen (midden 19de eeuw) als "F(er)me Het Pagthof". Nadien bekend gebleven onder de huidige benaming.

Omwalde hoevesite, voortkomend van het "goed van Baereldonck" behorend tot de gelijknamige heerlijkheid op "Barlodonc". De heerlijkheid Bareldonk was begin 13de eeuw in het bezit van Danneel van Berlare. Vermoedelijk was een heer uit dit plaatselijke adellijke geslacht oprichter van de Bareldonkkapel op de Kapelleberg, één van de zandheuvels naast het Pachthof. In de 15de eeuw ging de heerlijkheid Bareldonk over aan de adellijke familie de Mortagne de Potelles. Vanaf 1534 was de heerlijkheid bezit van de familie de Cospeau en in 1600 van Ambroos Van Der Laenen. In de 17de eeuw zijn onder meer de families Vander Laenen en Charles gekend als eigenaars van de heerlijkheid. Begin 18de eeuw aangekocht door de familie De Bosschaert. Van deze familie bleven ontwerpplannen bewaard voor een "maison de campagne" te Bareldonk. De familie Moretus uit Antwerpen waren na 1768 de laatste belangrijke bezitters van de pachthoeve tijdens het ancien régime. In de 19de eeuw was J. Lacombe van 1803 tot 1856 eigenaar van het Pachthof voor Maurice de Hirsch de Gerenth, bankier te Brussel, het aankocht. Nadien volgen nog diverse eigenaars, vanaf 1930 Alfred Janssens Van Den Berghe, burgemeester en fabrikant te Berlare, en zijn erfgenamen.

De omwalde hoevesite klimt minstens op tot begin 17de eeuw: zij werd in 1632 kadastraal opgetekend als "behuyst Pachtgoet", deels eigendom van Jan Vander Laenen en deels van Philippe Vander Helst. Voorgesteld met één gebouw binnen een vierkante omgrachting op een kaart van Berlare van 1677 naar Pieter Meysman en op een kaart van 1724, kopie door J. Benthuys naar P. Meijsman van 1676. Op jongere 18de-eeuwse kaarten bestond de gebouwenconfiguratie van het Pachthof nog uit drie of vier losse bestanddelen. Volgens het kadasterarchief omvatte de hoeve in de 19de eeuw nog twee afzonderlijke gebouwen tot in 1890 het bedrijfsgebouw verdween. Links aan het huis toegevoegde stallen als uitbreiding kadastraal genoteerd in 1909. Recent werd dit gedeelte vervangen door een nieuwe vleugel, aan de achterzijde met één uitgebouwde travee. De aanvankelijke woning werd licht gewijzigd in het derde kwart van de 20ste eeuw en in 1999 gerenoveerd. Nu ligt het Pachthof te midden van een residentiële villawijk en de omringende walgrachten staan doorgaans droog.

Beschrijving

Aan de noordzijde van de vierkante enkelvoudig omgrachte site, tegenover de woning staande rest van toegangspoort met ijzeren hek. Gemetste pijlers van baksteen en deels bewaarde zandstenen poortomlijsting en hoekkettingen, bovenaan voorzien van zandstenen consoles met verweerd opschrift "anno" en "1630" (?).

Achterin gelegen landelijke woning van zes traveeën op rechthoekige plattegrond met noordelijk gerichte voorgevel. Dubbelhuis bestaand uit een breder rechter gedeelte van één bouwlaag op gewelfde kelder waarbij links een even hoog deel van twee bouwlagen aansluit, verenigd onder een doorlopend, nieuw pannen zadeldak (pannen) op niet dragend oud dakgebint. Centraal teruggeplaatst dakklokje. Volgens de verschillende bouwkenmerken en de bouwnaad tussen beide helften, vermoedelijk deels daterend uit de 17de en deels uit de 18de eeuw. Verankerde bak- en zandsteenbouw op gecementeerde plint. Lijstgevel in het oudste gedeelte rechts met drie grote zandstenen kruiskozijnen waarvan twee lagere boven de kelder. Behouden zandstenen kruiskozijnen met negblokken, halve luiken en getraliede bovenlichten; nieuw schrijnwerk. Het 18de-eeuwse linker deel vertoont smalle kleine rechthoekige vensters en een rechthoekige voordeur onder rechte druiplijst. Deze muuropeningen zijn nu gevat in gecementeerde omlijstingen met imitatie hoekstenen. Witgeschilderde verankerde achtergevel gestut door twee afgeschuinde steunberen, één hoog venster onder betonnen latei links en kleine venstertjes op twee niveaus rechts; getralied keldervenster. In de gecementeerde rechter zijpuntgevel zit midden een rechthoekige deur met getralied houten bolkozijn als bovenlicht, nieuw schrijnwerk en luiken.

Interieur

Interieur met grotendeels bewaarde indeling. Het 17de-eeuwse gedeelte omvat twee kamers met samengestelde balkenlaag met bewerkte moerbalken op geprofileerde zandstenen consoles, originele lage deuren aan hengsels en een dubbele haard. In de kleinere kamer vertoont de brede haard gemetste bakstenen wangen en een haardbalk voorzien van bordenplank; later ingewerkte kleine schouwmantel met houten bekleding en schouwboezem bezet met blauw en witte tegels met tafereeldecor en spin als hoekmotief. Links van de haard geeft een lage kelderdeur toegang tot een tweedelige gewelfde kelder met gemetste trap. In de grote kamer werd de haard aangepast met vrij jonge bekleding; tegelvloer met dambordpatroon. Het 18de-eeuwse gedeelte bewaart gepleisterde plafonds met gestucte balken en omlopende lijsten. In een benedenkamer: schouwboezem met afgeschuinde hoeken, met stucwerk versierde boezem op het middenpaneel bekleed met wit en blauwe tegels met tafereeldecor. Vensters met vouwbare binnenluiken met spiegelmotief. Steile houten steektrap achter deur naar de bovenverdieping. Bovenverdieping met plankenvloer, een kamer met oorspronkelijke 18de-eeuwse schouw met lijstwerk, gepleisterde plafonds met kooflijst.