erfgoedobject

Molenaarswoning

bouwkundig element
ID
91536
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/91536

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Molenaarswoning
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Voormalig molenaarshuis van de 18de-eeuwse "Groeningebergmolen", ook "Goethals Molen" of "Kleine Molen" genoemd, die is afgebroken rond het midden van de 20ste eeuw. Gelegen ten noorden van de Hulstemolenstraat, aan de oostzijde van de huidige Rijksweg.

Historiek

In 1738 wordt door Pieter Seynaeve een nieuwe molen opgericht op de "Groeningeberg". De open staakmolen wordt in gebruik genomen als oliewindmolen of "stampcot". Op een kaart uit 1752 wordt de molen vermeld als "Lendele Stampmeulen". De huidige molenaarswoning dateert vermoedelijk uit het laatste kwart van de 18de of het begin van de 19de eeuw, zie aanduiding op de Ferrariskaart (1770-1778) van een oost-west georiënteerd volume ten zuiden van de molen. Op het primitief kadasterplan (circa 1830) wordt de woning op de huidige plaats weergegeven. Tussen 1836 en 1846 wordt in de molen een koppel maalstenen toegevoegd, waardoor ze ook als graanmolen kan dienstdoen. In een verkoopsakte uit 1850 wordt de molen reeds omschreven als "koorn en oliewindmolen". Door Remi Goethals wordt de molenvoet ingemetseld en het torenkot ingericht als olieslagerij, vermoedelijk in de periode 1870-1880. Deze kon eveneens aangedreven worden met een stoommachine. Rond 1890 wordt het molenaarshuis vergroot aan de noordzijde en uitgebreid met diverse aanbouwen aan de oostzijde. Ten westen van de woning wordt een tuintje aangelegd, met ten noorden daarvan een "stoomzwingelarij". In 1935-1936 wordt de molen voorzien van metalen roeden. In 1944 worden drie Lendeleedse molens door het Ministerie van Openbaar Onderwijs beschermd, onder meer de Groeningebergmolen. Dit heeft echter niet belet dat de molen na stormschade in 1947 wordt afgebroken door Maurice Allaert. Ook de stoomzwingelarij verdwijnt, in 1948 wordt op de molenbelt een nieuwe woning gebouwd. De gang die van het stampkot naar buiten liep bestaat nog steeds.

Beschrijving

Molenaarswoning gelegen langs een noordelijke zijwegel van de Hulstemolenstraat, parallel met de Rijksweg, op één van de hoogste punten van Lendelede: de Groeningeberg (circa 39 meter), op 1200 meter ten oosten van het dorpscentrum. Behouden molenbelt ten noorden van de molenaarswoning, resterende gang van het stampkot. De molen, een houten staakmolen op conisch bakstenen torenkot heeft plaatsgemaakt voor een nieuwe woning.

Molenaarshuis in verankerde eenlagige donkerrode baksteenbouw onder zadeldak in mechanische pannen (nok parallel met zijwegel, haaks op de Hulstemolenstraat), nieuwe gootlijst. Witgekalkte straatgevel met gepekte plint, van acht traveeën met getoogde deur- en vensteropeningen, noordelijke twee traveeën bestaande uit stalvenster en rechte poort. Vernieuwd houten schrijnwerk en luiken, naar oud model. Ten zuiden een aangebouwde stal onder lagere nok (thans bij nummer 49), enkele resterende getoogde stalvensters en -deuren, overige muuropeningen met betonlateien, gedichte asemgaten in de zuidelijke zijgevel. Oostelijke aanbouw van een lager parallel bijgebouwtje. Ten oosten van de woning een achtergelegen bijgebouwtje onder zadeldak in Vlaamse pannen (nok parallel aan het woonhuis), met de oostgevel in vakwerkbouw, de zuidelijke zijpuntgevel met vlechtingen en gedichte asemgaten. Ten noorden daarvan staat nog een klein losstaand bakstenen bijgebouw onder zadeldak.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Lendelede, 1890/48, 1948/36.
  • DELAERE J., Geschiedenis van Lendelede tot 2000, Kortrijk, 2000, p. 481-482.
  • DELAERE J., Verdwenen molens te Lendelede, in Lethae, nr. 4, 1982, p. 1-17.
  • VANDEWALLE R., Lendelede in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1973, afb. 23.
  • Westvlaamse Windmolens. De Groeningebergmolen te Lendelede, in Curiosa, jg. 45, nr. 441, 2007, p. 21-22.

Bron: SANTY P. & DEVOOGHT K. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Lendelede, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL41, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Devooght, Kristien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Molenaarswoning [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/91536 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.