Rechthoekig omgracht waterkasteel in traditionele, neo-Vlaamserenaissance- en neobarokstijl, uit de tweede helft van de 16de eeuw, het vierde kwart van de 19de eeuw en het eerste kwart van de 20ste eeuw; halfrond neerhof aan westzijde. Omgrachting, met hoekig verloop aan oostzijde, verbonden met de Grote Nete; omgevend landschapspark met in het oosten waterpartijen. Twee rechte dreven van driedubbele rijen beuken en/of platanen verbinden het kasteeldomein aan zuid- en westzijde respectievelijk met de Legrellestraat en Kesselsesteenweg. Uitgestrekte omringende landbouwgronden met van het domein afhankelijke hoeven en woningen.

Historiek

Verblijf opgericht circa 1562 door kanunnik Pieter van Dale, sinds 1558 heer van Gestel. Geërfd door Anna Sterckx, echtgenote F. de Berghes. In 1642 is er sprake van zeer vervallen gebouwen. Verder in het bezit van de eigenaars van de heerlijkheid zoals Diederik van der Nath (1650), baron Wemelinghen (1681), Jan Nicolaas Rubens (1687), Jacob van Groesbeeck en Wemelinghen (1688), de Gottignies (1692), barones de Visscher-Coloma (1786), Jan-Augustijn van Kiel (1804). Tussen 1796 en 1801 gehavend en afgebrand; kwam in 1816 in bezit van Pieter Le Grelle en Maria Josepha van den Bol; geërfd door Karel Le Grelle in 1870 en in 1878-1881 grotendeels herbouwd in neo-Vlaamserenaissance- en neobarokstijl naar ontwerp van A. Cuypers. Het oorspronkelijk rechthoekige kasteel van twee bouwlagen onder zadeldak, in traditionele stijl, uit de tweede helft van de 16de eeuw, werd L-vormig met vierkante traptoren in de hoek. Het werd geërfd en verder uitgebreid door Emma Le Grelle en baron Karel de Bieberstein-Rogalla-Zawadzky. Het huidige T-vormig neerhof- en toegangsgebouw werden circa 1889 uitgebreid. Circa 1897 werd de woning van het T-vormig neerhofgebouw verbouwd tot stal; tussen dit gebouw en het toegangsgebouw werd een inmiddels verdwenen wintertuin opgericht; aan de uitspringende noordvleugel van het kasteel kwam een driekwartronde uitbouw. De hoevegebouwen aan de zuidwestzijde werden in 1899 vergroot met een schuur en een verbindingstoren. Circa 1901 aanbouw van woning aan T-vormig hoevegebouw. Na brand van 30 september 1914 en beschadiging van de westzijde toegangsgebouw door de Duitsers, in periode 1916-1921 hersteld en vergroot naar ontwerp van J. Goeyvaerts-Merckx. Het kasteel kreeg toen een vierkante plattegrond; het interieur werd aangepast in neo-empire, neorenaissance en neogotiek. Toegangsgebouw uitgebreid met garage aan oostzijde. Licht beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Beschrijving

Toegangsgebouw

Toegangsgebouw met verankerde bakstenen gekasseide brug met één spitsboog en houten ophaalbrug voorzien van ijzeren postamenten en kettingen. Poortgebouw in traditionele stijl uit de tweede helft van de 16de eeuw van twee bouwlagen. Sierlijke duivengaten in zijtrapgevels; aan oostzijde geflankeerd door aanleunende vijfzijdige traptoren onder polygonale leien spits. Rondbogige doorgang, houten zoldering met moer- en kinderbalken, gebouchardeerde geblokte omlijsting onder rechte halfrond geprofileerde waterlijst bekroond met drie halve bollen. Centrale gevelsteen met driezijdig fronton waarin wapenschild van Pieter van Dale met jaartal 1562 en op borstwering spreuk "Laet niet dale". Aan erfzijde doorgang in geblokte omlijsting met waterlijst, eenvoudige sluitsteen en jaartal 1562 (? kasteel opgericht circa 1562).

Ten oosten aanbouwsel uit de tweede helft van de 16de eeuw, sterk gerestaureerd circa 1917 met aan erfzijde galerij van drie rondbogen op zuilen met lijstkapiteel en dekplaat. Westelijk aanbouwsel, garage uit het eerste kwart van de 20ste eeuw met aan erfzijde drie rondboogpoorten. Flankerend aanbouwseltje onder lessenaarsdak. Kruis- en kloosterkozijnen, voornamelijk uit de 20ste eeuw, bij poortgebouw daterend uit de tweede helft van de 16de eeuw.

Kasteel

Vierkant waterkasteel in neo-Vlaamserenaissance- en barokstijl van 1878-1881, hersteld en uitgebreid aan westzijde in 1916-1921. Verankerd bakstenen gebouw van twee bouwlagen onder leien mansardedak met sierlijke vorstkam, houten dakkapellen en dakvensters in natuurstenen omlijsting. Hoekblokken, banden, kordons, steigergaten, omlijstingen en sierelementen van natuursteen. Op drie hoeken voorzien van arkeltorentjes onder klokvormige torenhelmen. Noordwesthoek met driekwartronde toren onder gebogen aanleunende bedaking. Centrale vierzijdige erker aan zuidgevel met wapenschild en gedenksteen verwijzend naar herbouw van 1878-1881: "Carolus Le Grelle auctum et restauratum". Oostelijke parkgevel met geaccentueerde deurtravee namelijk sierlijk dakvenster met in boogveld jaartal 1917. Rechthoekig uitspringend muurvlak, waterlijst bekroond met drie halve bollen. Rondboogdeur in geblokte omlijsting op gegroefde pilasters, flankerende rechthoekige venstertjes onder hoofdgestel. Zwikken met ovale cartouches waarop de vermeldingen "anno 1562" en "anno 1881" verwijzend naar de bouwperiodes.

Erfgevel eveneens met geaccentueerd deurrisaliet, rondboogdeur in neobarokke omlijsting met borstbeeld van Pieter van Dale, deurvensters bel-etage met balustrade gevat in korfboogomlijsting met cartouches en wapenschilden; gebogen gebroken fronton op pilasters. Driekwartronde toren met vlak risaliet onder puntgevel geflankeerd door schoorsteen. Borstwering met bas-reliëfs van Philips II en Margaretha van Parma. Rechthoekige vensters, kruis- en kloosterkozijnen; aantal rechthoekige deuren met getraliede bovenlichten. Interieur onder meer arduinen trappaal met jaartal 1562.

Monumentale vlakke bakstenen brug over omgrachting aan de oostelijk gelegen parkgevel, met twee rondbogen. Sierlijke smeedijzeren borstwering en natuurstenen postamenten, bolvormige of smeedijzeren bekroning; twee bronzen beelden van circa 1880 getekend A. Hambresin door Cie des Bronzes Bruxelles, Sint-Lucas en een poorter voorstellend in middeleeuwse klederdracht.

Aan westzijde halfrond deels ommuurd neerhof met van zuid naar noord poortgebouw, paardenstallen met boswachterswoning en hoevegebouwen. Met gras begroeid neerhof voorzien van gekasseide en aarden wegen; zonnewijzer van Lacoveille met jaartal 1785 op hardstenen balustervormige sokkel; merkwaardige pijlervormige hardstenen pomp uit de 17de eeuw.

Neerhof

Neerhofgebouwen: verankerde bakstenen gebouwen van één tot anderhalve bouwlaag onder zadeldaken (leien, kunstleien) met zijtrap- of zijpuntgevels; traditionele stijl uit de tweede helft van de 16de eeuw en neo-Vlaamserenaissance-stijl uit de tweede helft van de 19de eeuw en het eerste kwart van de 20ste eeuw. Gecementeerde banden; zandstenen speklagen, steigergaten, hoekstenen. Sierlijke bekronende smeedijzeren ornamenten en windwijzers.

Gebogen T-vormig bijgebouw waarin paardenstallen, boswachterswoning en grot; kern uit de tweede helft van de 16de eeuw(?) zie vleugel nok loodrecht op de omgrachting; circa 1887 uitgebreid voornamelijk aan zuidzijde, aan oostzijde voorzien van woning met enkele neogotische kenmerken. Driekwartronde hoektoren onder polygonale spits met lantaarn, centrale vierkante toren onder ingesnoerde peerspits, risaliet met trapgevel. Kruis- en pseudo-kruiskozijnen. Paardenstallen met aan zuidgevel 1887 gedateerde rondboogpoort. Kleine L-vormige stal uit het derde kwart van de 19de eeuw, met oculi en rondboogdeuren.

Hoevegebouwen bestaande uit twee vleugels respectievelijk rechthoekig en licht geknikt, onder pannen zadeldaken gevat tussen tuitgevels. Verbinding gevormd door deels ingebouwd vierkant poortgebouw van 1899 (sluitsteen doorgang); vier bouwlagen onder geknikt tentdak. Bepleisterde kroonlijst en imitatiebanden. Rondbogige doorgang met hoekblokken, getoogde venstertjes. Voormalige langsschuur van 1899 aan zuidwestzijde poortgebouw, op de zuidwestelijke hoek polygonaal torentje, imitatiebanden bij de oostgevel. Rondboogpoorten, rechthoekige dakvensters met trapgeveltjes, getoogde venstertjes. Westelijke achtergevel met lisenen verbonden door steekbogen. Aan noordoostzijde poortgebouw hoeve uit het derde kwart van de 18de eeuw (hoeksteen poort met jaartal 1773) aangepast in het vierde kwart van de 19de eeuw; centrale woning, stallen, hooizolders, wagenhuizen, varkenshok. Imitatiebanden. Aantal rechthoekige en steekboogvensters; rondbogige deuren en poorten.

Park

Aan noordwestzijde van het park staan vervallen houten paviljoentjes en hardstenen siervaas. Landschapspark aan oostzijde met aantal smeedijzeren brugjes. Toegang tot oostzijde van het kasteel vanaf dreef naar Legrellestraat gevormd door sierlijk smeed- en gietijzeren hek en bakstenen steekboogbrug, uit het vierde kwart van de 19de eeuw, poort met bakstenen pijlers, banden en bekronende schilddragende leeuwen. Smeedijzeren hek.