Historisch en geografisch centrum van Turnhout, gelegen op het kruispunt van twee assen: Otterstraat/Gasthuisstraat oost-west, Patersstraat/Herentalsstraat noord-zuid.

Licht trapeziumvormig plein, eertijds zogenaamde "Singel", waarvan de huidige rooilijnen reeds in de 10de eeuw waren vastgelegd; de verbinding markt/kerk met het noordwestelijk gelegen burchtcomplex was vroeger veel duidelijker. De oudste bewaarde bouwfragmenten zijn de onderbouw van Sint-Pieterskerk en een middeleeuwse kelder onder nummer 52.

Ofschoon het uitzicht van de huidige bebouwing grotendeels in de 19de en de 20ste eeuw tot stand kwam, vinden we kelders die teruggaan tot de 12de en de 13de eeuw; ook in de opbouw zijn nog 16de-eeuwse en 17de-eeuwse sporen aanwezig. Op de gravure van Lucas Vorsterman junior van circa 1667 zijn alle percelen rond de markt volgebouwd, zowel met diep- als breedhuizen; in het midden van het plein bevindt zich de Sint-Pieterskerk, tegenover de Herentalsstraat het oude stadhuis en naar de westzijde toe het vroegere Steentje. In de 18de eeuw en de eerste helft van de 19de eeuw werden de meeste topgevels verbouwd tot bepleisterde, lichtgeschilderde lijstgevels met rechthoekige muuropeningen.

Op het plein zelf werd in de periode 1779-1788 ten noorden en ten oosten van de kerk een rij huizen gebouwd, aansluitend bij de Latijnse school en parallel aan de huidige noordzijde van de markt; hierdoor ontstond de zogenaamde "Nieuwstraat", in 1920 omgedoopt in Victor Van Halstraat; in 1961-1968 werd de volledige zuidelijke huizenrij gesloopt en de oorspronkelijke rooilijn van de markt hersteld.

Tot midden 20ste eeuw werd het karakter van de Grote Markt in Turnhout grotendeels bepaald door een samenhangende bebouwing van heren- en burgerhuizen, afgewisseld met herbergen en enkele winkels; de naar 19de-eeuwse opvattingen gemoduleerde gevelschema's werden doorbroken door poorten naar binnenplaatsen, bedrijfsgebouwen, tuinen of naar aansluitende stegen.

Met de bouw van het huidige stadhuis werden schaalvergroting en modernisering ingezet, tezamen met de afbraak van verschillende waardevolle historische panden waaronder niet in het minst het oude stadhuis; de horeca nam bezit van vrijwel alle benedenverdiepingen, flatgebouwen bepaalden de nieuwe skyline met een poging tot invularchitectuur in de jaren 1970 door het atelier Vanhout en Schellekens tussen postkantoor en Steentje. Deze vernieuwingstendens breidt zich tot op vandaag ook uit naar de aanpalende straten, voornamelijk de Gasthuisstraat die het commerciële verlengstuk is van de markt.