erfgoedobject

Domein Oude Gracht

bouwkundig element
ID
101846
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/101846

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Domein Oude Gracht
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Domein "de Oude Gracht" gelegen in het zuidoosten van de gemeente. Zuiden van het domein gelegen op de gemeente Brasschaat. Bebost domein, bij het afgebroken kasteel uit het vierde kwart van de 19de eeuw, met talrijke vijvers, dreven en weiland.

In 1730 verkocht Maria Theresia van Bleeuwen een groot domein aan jonker Paulus Moretus, waarin de Clarissenhoeve en de Ruyter Guyshoeve met huis van plaisantie. In 1821 geërfd door Charles van den Berghe, toen het "kasteel van Hoogboom" genaamd. Deze vergrootte het domein door aankoop van een hoeve zodat het in 1869 463 hectare omvatte.

In 1870 verkocht aan Baron Edouard Osy de Zegwaert die circa 1880 het hof van plaisantie liet afbreken en een nieuw kasteel in neorenaissancestijl liet oprichten. In 1913 werden 276 hectare verkocht aan de N.V. Laetitia Campestris die het in 1914 verkocht aan Edouard Bunge. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden loopgrachten gegraven en niet minder dan 48 bunkers gebouwd. Nabij de loopgrachten werden bomen en struikgewas geveld. In 1921-22 liet Bunge het domein grondig wijzigen. Bomen en struikgewas werden terug aangeplant. Er werden slechts negen bunkers afgebroken en de rest werd bedolven onder aarde zodat een kunstmatige heuvelrug ontstond. In 1921-22 werd aannemer Van Campen uit Kapellen belast met het graven van vijvers en waterlopen. Het kasteel kwam hierdoor op een eiland van circa 42 hectare te staan. Dit eiland is bereikbaar langs acht bruggen waarvan zeven houten. Tussen 1923 en 1927 heeft Bunge de oppervlakte van zijn domein vergroot tot 446 hectare. Kasteel zwaar beschadigd in 1940-45 en afgebroken na de Tweede Wereldoorlog.

Domein toegankelijk langs poorten uit het eerste kwart van de 20ste eeuw gelegen ten zuidoosten van het domein aan Hoogboomsteenweg (zie Hoogboomsteenweg nummer 292) en een ten noordwesten van de kerk: vier hardstenen pijlers bekroond met vaas of bol waartussen houten hek.

Over de door beken verbonden vijvers werd in het noordwesten van het domein een monumentale hardstenen brug, van 1921-22 (?) gebouwd met twee rondbogen, boogstenen en sluitsteen met gebaarde mannenhoofd; middenpijler met vis. Hardstenen borstwering met op hoeken putti op vissen; centrale zuil bekroond met vaas, waarrond drie dansende putti, verder nog vier bolvormige versieringen.

Op centrale vijver fraai houten botenhuis van 1921-22 (?) namelijk betonnen constructie bekleed met knoestig exotisch wortelhout onder schilddak (riet).

Bebouwing in het domein bestaat uit vroegere dienstgebouwen uit het eerste kwart van de 20ste eeuw, namelijk de centraal in het domein gelegen eenvoudige huisjes nummers 7, 8, 9, 13 en 15, 16.

In het noorden van domein een op de Engelse Tudorstijl geïnspireerd achtzijdig neogotisch paviljoen uit het eerste kwart van de 20ste eeuw; één bouwlaag onder achtzijdige koepel (leien), bekroond met koperen adelaar. Hoeken met hardstenen pijlers bekroond door pinakel met waterspuwer.

Tudorboogvormige muuropeningen. Terras met steektrap. In nabijheid rechthoekig bakstenen paviljoentje onder plat dak. Kordonlijst op bakstenen klossen, oorspronkelijk spitsboogvormige muuropeningen.

Verder nog enkele gebouwen met oudere kern namelijk nummer 11, "boswachtershuisje" in het noordwesten van het domein; nummer 14, centraal in het domein gelegen hoeve met losstaande bestanddelen.

  • BELLENS F., Van kastelen en domeinen, in Brasschaat. Van heidegrond tot poldergemeente, Brasschaat, 1980, p. 236-242.
  • MORETUS PLANTIN DE BOUCHOUT R., Demeures familiales, Antwerpen, 1950, p. 253-256.
  • ROELANDS R., De oude Gracht, in Hobonia. Driemaandelijks tijdschrift culturele Heemkring Hoogboom, II.1, maart 1973, p. 7-13; II.3, september 1973, p. 50-54.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n2 (Ho-Ra), Brussel - Gent.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Bakstenen villa

  • Omvat
    Boswachterswoning

  • Omvat
    Dorpswoningen

  • Omvat
    Duitse bunker

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Monumentale poort met portierswoning

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Villa in cottagestijl

  • Omvat
    Washuis bij het kasteel

  • Is deel van
    Brasschaat

  • Is deel van
    Kapellen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Domein Oude Gracht [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/101846 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.