erfgoedobject

Klooster van de zwartzusters

bouwkundig element
ID
10459
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/10459

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historiek

De cellezusters vestigden zich te Lier in 1407. In 1454, volgens sommige bronnen in 1554, kregen ze van de stad een woning op de plaats van het huidige klooster. In 1459 namen zij de regel aan van Augustinus met een zwart habijt. Van dan af ook zwartzusters geheten.

Stichting klooster circa 1511-1513. Circa 1600 aankoop van aangrenzende gronden. In 1638 en 1640: bouw van onder meer nieuwe kapel en ziekenzaal. Uitgegroeid tot een godshuis voor zieke vrouwen "Kasteel van Emmaüs".

Klooster aangeslagen in 1798. Verhuis naar het "Hof van Cuyck" in de Koning Albertstraat. Het sterk vervallen complex werd in 1810 opnieuw eigendom der zusters. Klooster volledig herbouwd in 1863-1868 naar ontwerp van J. Van Ockelyen; oude kapel in 1882 vervangen door de huidige. Heden deels ingericht voor bejaarden.

Beschrijving

Indrukwekkend hoekcomplex met U-vormig ingeplante kloostervleugels, rondom een met gras begroeide en beboomde binnentuin met in het noordoosten aansluitende kapel. Tuin ten oosten afgebakend door bakstenen muur met decoratief overhoeks metselwerk.

Kapel

Kapel van vier traveeën, onder zadeldak (leien) met dakruiter. Afgeronde lagere koorsluiting ten oosten. Bakstenen gebouw op arduinen plint, gemarkeerd door brede lisenen waarop rondboognissen met de vier evangelisten (straatzijde) en heiligenbeelden (tuinzijde). Muurbanden van gesinterde baksteen of zandsteen. Rondboogvensters (tweelichten met eenvoudig maaswerk) in zandstenen (straatzijde) of bakstenen (tuinzijde) omlijsting; bakstenen waterlijst en afgeschuinde arduinen lekdrempels waaronder bakstenen paneelversiering. Korfboogdeur in geprofileerde zandstenen omlijsting met vleugelstukken; voluutsluitsteen met jaartal 1882; bekronende rondboognis met zegenende Sint-Augustinus en oculus.

Interieur

Eenbeukige roze beschilderde kapel op rechthoekige plattegrond met halfrond koor. Kruisribgewelf met geprofileerde gordelbogen en ribben uitlopend op een geprofileerde kroonlijst die onder de rondboogvensters wordt doorgetrokken; vergulde gewelfsleutels.

Mobilair. Houten gepolychromeerd Onze-Lieve-Vrouwebeeld, uit de 17de eeuw, afkomstig van de Kluizekerk. Heiligenbeelden op sokkels in ondiepe rondboognissen. Neogotisch altaar en communiebank. Achteraan in de kapel neo-Lodewijk XVI-biechtstoel.

Ten oosten van de kapel: bakstenen sacristie van drie traveeën en één bouwlaag onder schilddak (bitumen). Muurbanden van gesinterde baksteen en rechthoekige muuropeningen. Kroonlijst op modillons.

U-vormige vleugel

Ten westen U-vormige vleugel van 1868: bakstenen lijstgevels van vijf + afgeschuinde hoek + negen + zes traveeën en drie bouwlagen, onder aaneengesloten, deels afgewolfde schilddaken (mechanische pannen) met sobere dakkapellen. Gevels op arduinen plint, belijnd door banden van gesinterde baksteen en doorgetrokken lekdrempels. Zeer licht getoogde vensters in omlijsting van gesinterde baksteen.

Afgeschuinde hoek als ingangstravee: korfboogdeur met bovenlicht; arduinen rechtstanden op neuten en bakstenen omlopende waterlijst. Laats genoemde ook bij de vensters van de deurtravee. Geprofileerde houten kroonlijst boven daklijst met decoratief baksteenmetselwerk en bakstenen consoles.

Binnenplaatsgevels op sokkel van gesinterde baksteen, afgezet met afgeschuinde zandsteenblokken; voorts gelijkaardig uitzicht als straatgevels. Arduinen gevelsteen met vermelding: "Herbouwd 1868 door de zorg der moeder en der zusters dezes klooster".

Vleugel van 1951

Ten zuidoosten aansluitende vleugel van 1951 met gelijkaardig uitzicht.

Lourdesgrot in de tuin.

  • CHARLE A. en CEULEMANS L., Volksdevotie te Lier, Lier, 1981, p. 49-52.
  • De zwartzusters van het klooster "Het kasteeltje van Emmaüs", Lier, 1950.
  • LENS A. en MORTELMANS J., Gids voor oud Lier, Antwerpen, 1980, p. 210-211.
  • VERHULST A. en DUVOSQUEL J.M. (onder leiding van), Historische stedenatlas van België. Lier, Brussel, 1990, p. 92-93.

Bron: KENNES H. & WYLLEMAN L. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Lier, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Meer informatie over de geschiedenis van de zwartzusters en over de bouwgeschiedenis van het klooster, is te vinden in volgende publicatie: 

GROOTAERS W. 1995: De Zwartzusters van Lier 1395-1995, 600 jaar ziekenzorg in en rond de Netestad, Bijdragen tot de geschiedenis van de stad Lier, Lier.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Waarnemingen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Klooster van de zwartzusters [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/10459 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.