Historiek en context

Voormalig aanwervingslokaal voor havenarbeiders, gelegen tussen het Tweede en het Derde Havendok ter hoogte van de wijk Luchtbal. Het gebouw in modernistische stijl is opgetrokken door de Stad Antwerpen, naar een ontwerp van stadsbouwmeester Emiel Van Averbeke uit 1935. De bouw begroot op 8 maanden, werd in september 1936 bij openbare aanbesteding toegewezen aan de Antwerpse aannemer Algemeene Ondernemingen van Openbare Werken F. Raets & Co, voor een bedrag van 641.969 Belgische frank. Het in 1937 voltooide gebouw deed later dienst als medische hulppost “Kaai 142”.

Emiel Van Averbeke, die in 1905 in dienst trad van de stedelijke dienst gebouwen, werd in 1920 benoemd tot stadsbouwmeester, een functie die hij waarnam tot zijn overlijden in 1946. Vóór de Eerste Wereldoorlog ontwierp hij als assistent van stadsbouwmeester Alexis Van Mechelen onder meer de brandweerkazernes in de Paleisstraat en de Halenstraat, waaruit een sterke affiniteit bleek met het werk van de Nederlandse architect Hendrik Petrus Berlage. Als stadsbouwmeester bouwde Van Averbeke in de vroege jaren 1920 verder op dit idioom, met realisaties als het Stedelijk Instituut voor Sierkunsten en Ambachten in de Napelsstraat. Omstreeks 1930 ontwikkelde hij vervolgens een door de Nederlandse architect Willem Marinus Dudok geïnspireerd 'romantisch kubisme', waarvan de Stedelijke Normaal- en Oefenschool in de Pestalozzistraat als belangrijkste voorbeeld geldt. Aan dit pragmatisch modernisme beantwoorden ook de verschillende aanwervingslokalen voor havenarbeiders die de stadsbouwmeester tijdens het interbellum ontwierp, zeker wat de baksteenarchitectuur en de volumetrie van de gevelopstanden betreft. Het belangrijkste van deze utilitair-functionalistische constructies is het zogenaamde “’t Kot” aan het Kempischdok-Westkaai, dat 1925 en 1940 in meerdere fasen tot stand kwam. Van hetzelfde type als het aanwervingslokaal in de Vosseschijnstraat was het aanwervingslokaal ter hoogte van Kaai 135 aan de Oosterweelsteenweg, ontworpen in 1936 en gebouwd door dezelfde aannemer in 1937-1938. Dit laatste, ingeplant nabij de Oosterweelbrug over de Verbindingsgeul tussen het Albertdok en het Leopolddok, is vandaag verdwenen.

Architectuur

Het langgerekte gebouw op een rechthoekige plattegrond van veertien bij drie traveeën, is ingeplant op de hoek van de Vosseschijnstraat en Mulhouselaan-Zuid. Eén bouwlaag hoog, wordt het hoger opgetrokken volume van de wachtzaal afgedekt door een licht hellende dakspant (nok parallel aan de Vosseschijnstraat), en de flankerende zijvolumes door platte daken. De constructie berust op een gewapend betonskelet, op een paalfundering van het type Franki. Voor het gevelparement is geel baksteenmetselwerk in kruisverband toegepast, met een plint en lekdrempels uit blauwe hardsteen en een gecementeerde fries in simili-natuursteen. De opstanden beantwoorden aan een symmetrisch compositieschema, waarbij de acht gekoppelde, rechthoekige poorten het volume van de wachtzaal aangeven, die hoger is opgetrokken in een blinde attiek. Daarvan heeft het baksteenmetselwerk vandaag een bekleding uit kunstleien. De zijvleugels, geopend door brede rechthoekige vensters met lekdrempels en een portaal in de laatste travee, zijn afgewerkt met een betonnen kroonlijst. Deze laatste is doorgetrokken over het volume van de zaal, en vormt een breed overkragende luifel boven de poorten.

De plattegrond wordt volgens de bouwplannen grotendeels ingenomen door de wachtzaal, een ruime hal toegankelijk via de acht poorten met rolluiken. Centraal in de lengterichting van de hal bevindt zich de houten loopbrug bestemd als afroepbalie voor aanwervingen, die wordt verlicht door een lichtstraat in de nok van het dak. De zijvleugel links van de wachtzaal huisvest rijwielstallingen en toiletten, de zijvleugel rechts kantoren en een lokaal met zes telefooncabines voor de stouwers.