Geografisch thema

Dorpsstraat

ID
6692
URI
https://id.erfgoed.net/themas/6692

Beschrijving

Bochtige weg met noordwest-zuidoost verloop tussen de Vosseslag en de Brugse Baan. De straat is een onderdeel van een oude polderweg die Stalhille over de dorpskern van Klemskerke met de zeeoever verbond. Deze lange weg bestaat tegenwoordig van zuid naar noord achtereenvolgens uit de Kalsijdeweg (op grondgebied Stalhille, zie Jabbeke), de Watergangstraat, de Dorpsstraat en Vosseslag. De weg volgt gedeeltelijk het verloop van de waterloop het Dorpzwin. Deze wordt in 1874 in de dorpskom overdekt.

De straat behoort tot het historisch stratenpatroon van de gemeente. Het traject komt voor op de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1571) en gekopieerd door Pieter Claeissens (1601). Een schouwingsverslag van 1830 beschrijft de straat als "Calcydeweg vanaan den Duin tot aan de Lindemolen naar het dorp de molen Lievens, tot het Gescheed met Stalhille". Op de Atlas der Buurtwegen (1842) bestaat de weg uit twee onderdelen: van zuid naar noord Chemin n° 1, "Kalsijdeweg. Chemin de Clemskerke à Stalhille" en vanaf de Vlissegemstraat als Chemin n° 2, "Kalsijdeweg. Chemin de Clemskerke à la Mer du Nord". Vanaf de hoofdweg vertrekken enkele voetwegen: Chemin n° 15, "Haenvoetweg. Sentier de Clemskerke au Cabaret dit den Haen", Chemin n° 16, "Breedene voetweg. Sentier de Clemskerke à Breedene", Chemin n° 18, "Kerkstraet. Sentier de Clemskerke à la ferme Jean Piessens" (ook Boydens voetweg), Chemin n° 17, "Oudenburgweg. Sentier de Clemskerke à la ferme Jean Borgoujon" en Chemin n° 24, "Oostendestraetvoetweg. Sentier de Clemskerke à la ferme Pockelée, longeant de chemin dit Oostendestraet". In 1855 wordt de weg vanaf de dorpskom tot in Stalhille gekasseid. In 1892 wordt de straat gedeeltelijk rechtgetrokken en heraangelegd.

Vanaf 1886 passeert de tramlijn Oostende-Blankenberge langs Klemskerke, op een kadasteruittreksel van 1888 staat op het kruispunt met de huidige Batterijstraat de "Statie van Clemskerke" aangeduid. Een herberg aan het kruispunt, gebouwd in 1884 en sedert de tram er halt houdt de "Tramstatie" genoemd, speelde een belangrijke rol in het lokale verenigingsleven. In 1955 vervangt een buslijn de tram en de sporen worden afgebroken. Door de verbreding van de Dorpsstraat in 1969 verdwijnt het café. In 1995-1996 wordt tijdens riolerings- en wegeniswerken de dorpskom heraangelegd.

Op de Pourbuskaart staat in de dorpskern de Sint-Clemenskerk (Vlissegemstraat) met ernaast enkele huizen en ten zuiden ervan de Dorpsmolen (nummer 1) afgebeeld. Ten noorden van de dorpskern staat de "Noordmolen" of "Heyemolen" (afgebroken in 1935) met molenaarshuis (Zandstraat nummer 2). De "Dorpsmolen" of "Geersensmolen" (nummer 1) is de enige bewaarde molen van Klemskerke. Er tegenover ligt de verbouwde en gerenoveerde molenaarswoning (nummer 6).

Op de Ferrariskaart (1770-1778) aangeduid met aaneengesloten bebouwing in de dorpskern en verder schaarse landelijke bewoning. De "Noordmolen" staat hier genoteerd als "Deyen Molen". Op de noordhoek met de Duiveketestraat staat een kruis. Nagenoeg gelijkaardige situatie op de Atlas der Buurtwegen. Talrijke herbergen en cafés waren langs de Dorpsstraat gevestigd. De historische herbergen *"Pallieterhof" (nummer 56) en "De Grauwe Valk" (nummer 58) zijn bewaard gebleven. De andere krijgen in de loop van de 20ste eeuw een andere functie (nummers 41, 56, 58). Nummer 43 op de hoek met de Clemensstraat en met afgeschuinde hoektravee en vernieuwd parement was herberg "In de Kroon". De huizen nummers 36-40 vervangen in de jaren 1950 de 18de-eeuwse herberg "In de Smisse". Café "In de Voorstad", volgens muurankers daterend van "1788" wordt in 1978 gesloopt. Sedert 1866 aanwezigheid van een dorpsschool met onderwijzerswoning (nummer 44).

Straat met overwegende woonfunctie, een weinig horeca en psycho-sociale functie ingevuld door "Centrum voor Integrale Gezinszorg Ten Anker" (nummer 70). In de dorpskern aaneengesloten bewoning met in- en uitspringende rooilijn. Overwegend traditionele bebouwing uit de 19de en de 20ste eeuw bestaande uit huizen van één à twee bouwlagen van twee à drie traveeën onder zadeldaken, sommige met vernieuwd gevelparement (nummer 47, nummer 66). Enkele huizen met bepleisterde lijstgevels en doorlopende onderdorpels op de verdieping (nummers 48, 59 en 64). Nummer 48 dateert volgens kadastergegevens van circa 1859, wordt vergroot circa 1871 en ingrijpend verbouwd in 1904. Nummer 42 is een dubbelhuis gedateerd "1869" zie gevelsteen boven de deur. Op een foto van circa 1900 heeft de woning met brede, nu verdwenen voortuin achter metalen hekken de uitstraling van een notabele woning. Voorts enkele al dan niet vrijstaande lage huizen (nummer 28). In het landelijk gebied halfopen en vrijstaande bebouwing met onder meer landarbeiderswoningen (nummers 93, 100-110 gedeeltelijk verbouwd of aangepast), achterin gelegen hoeves en moderne villa's. De historische hoeve (nummer 115) gaat terug tot 1666, nummer 120 wordt al vermeld in 1620. Andere hoeves werden vernieuwd of herbouwd: zogenaamd "De Witte Klokke" (nummer 2, nu "Hof van Brussel") en het "het Noordhof" (nummer 111).

  • Archief Onroerend Erfgoed - Afdeling West-Vlaanderen, Archiefnummer W/00623, W/00268.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Klemskerke, 1859/7, 1880/7, 1888/6, 1892/3, 1905/11.
  • BOTERBERGHE R., Geschiedenis van de landelijke parochies Klemskerke-Vlissegem en van de badplaats De Haan, Brugge, 2000, p. 137-139.
  • MONTEYNE G., VANDAELE R., 't Blekt lijk Klemskerke tegen 't ongeweerte! Een duizendjarige dorpshistorie, Beernem, 2003, p. 20, p. 44, p. 60-61, p. 92-93, p. 100, p. 137, p. 166-168, p. 173.
  • SAELENS W., VANDENBERGHE E., Archiefbeelden De Haan. Deel II, Stroud (Groot-Britannië), 2002, p. 104.
  • VANDENBERGHE E. e.a., De Haan opnieuw bekeken. Deel II, s.l., 1999, p. 34-35, p. 42-43, p. 59.

Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Aangepaste hoeven of boerenarbeiderswoningen

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoningen

  • Omvat
    Arbeiderswoningen

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    De Blauwe Hoeve

  • Omvat
    De Witte Hoeve

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Duitse telefoonpost

  • Omvat
    Geersensmolen

  • Omvat
    Gemeentehuis van Klemskerke

  • Omvat
    Gemeenteschool en onderwijzerswoning

  • Omvat
    Herberg De Grauwe Valk

  • Omvat
    Herberg De Leeuw van Vlaanderen

  • Omvat
    Herberg Pallieterhof

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Huis Dom Pérignon

  • Omvat
    Huyze ter Bercken

  • Omvat
    Kleine hoeve

  • Omvat
    Kleine hoeve

  • Omvat
    Meisjesschool met bijhorend klooster

  • Omvat
    Villa in cottagestijl

  • Omvat
    Winkel

  • Omvat
    Winkel

  • Is deel van
    Klemskerke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Dorpsstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/6692 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.