Kleine tuinwijk met tien woningen in 1922 opgetrokken door de sociale huisvestingsmaatschappij de Ideale Woning naar ontwerp van het architectenduo Cols en De Roeck. De reeks woningen in halfopen bebouwing is typisch voor de toepassing van de tuinwijkgedachte in landelijke omgevingen.

Bouwgeschiedenis en typering

De “tuinwijk” in de Bosstraat (in de jaren 1920 de Capelstraat) is één van de vroegste realisaties van De Goedkope Woning van het Arrondissement Antwerpen (vanaf 1960 de Ideale Woning). Ze werd door Vincent Cols en Jules De Roeck gebouwd op terreinen die voorheen toebehoorden aan het Bureau voor Weldadigheid en de Kerkfabriek. De Ideale Woning plande hier aanvankelijk een wijk met 68 woningen, getuige een voorontwerp dat in 1921 bij de Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen en Woonvertrekken werd ingediend. In 1922 werden de definitieve plannen goedgekeurd voor twintig woningen. Om ongekende redenen werden uiteindelijk in 1922 slechts tien woningen gebouwd, volgens een zeer eenvoudig en goedkoop standaardtype. De tuinwijkgedachte is in beperkte mate herkenbaar in de halfopen bebouwing, de omhaagde voortuintjes, en de cottage-elementen.

De bouw van de tien woningen werd gestart en voltooid in 1922 en is typerend voor de bouw van sociale woningen in landelijke omgevingen in deze periode. In de randen van steden en grotere gemeenten bouwden de sociale huisvestingsmaatschappijen tussen 1920 en 1925 grotere tuinwijken. In landelijke omgevingen beperkten ze zich tot de bouw van kleine reeksen arbeiderswoningen langs bestaande invalswegen, waarin de tuinwijkgedachte in beperkte mate herkenbaar is (halfopen bebouwing, omhaagde voortuintjes, cottage-elementen). De maatschappijen zelf verwezen eveneens naar deze woningen als ‘tuinwijken’ of ‘tuinstraten’.

Beschrijving

Eenheidsbebouwing bestaande uit twee korte rijen van respectievelijk zes en vier aaneensluitende woningen in spiegelbeeldschema (nummers 66-76 en nummers 78-84), ingeplant langs weerszijden van een doorgang naar de achtergelegen Monnikenhofstraat. Typisch is dat de woningen langs de achterzijde worden ontsloten door achterpaden en allen een voortuintje hebben (vandaag soms verhard, oorspronkelijk omhaagd). Eenvoudige arbeiderswoningen van één bouwlaag onder een zadeldak met mechanische dakpannen (nok evenwijdig aan de straat). De woningen zijn opgetrokken in traditionele baksteenbouw met gecementeerde plint. Oorspronkelijk hadden alle woningen aan straatzijde een dakkapel onder plat dak. Sommige dakkapellen (van de half vrijstaande hoekpanden) werden gewijzigd (lessenaarsdak) of verwijderd.

De woningen zijn typische arbeiderswoningen opgebouwd uit een inkomtravee met daarnaast de woonkamer en slaapkamers onder het dak. De deuren, met rondlopende betonnen omlijsting, zijn gekoppeld onder een bakstenen spiegelboog. Eenvoudige vierkante raamopeningen met dorpels van gebakken tegels en betonnen lateien. Oorspronkelijk hadden de vensters driedelig schrijnwerk, met een kleinroedeverdeling in het bovenlicht, en luiken. Daarvan bleef geen enkel voorbeeld bewaard. In de vrijstaande zijgevels zijn de schouwen in het bakstenen parement decoratief en getrapt uitgewerkt.

Doorheen de jaren zijn de woningen onderhevig geweest aan talrijke aanpassingen en toegevoegde constructies, waardoor de uniformiteit deels verloren is gegaan. Aan straatzijde is deze verstoord door de sterke variatie in de aanleg van de voortuinen en het individueel vervangen schrijnwerk.

Evaluatie

Kleine tuinwijk met relatief beperkte erfgoedwaarde, gezien de talrijke storende ingrepen. De erfgoedwaarde is de dato 2016 vooral typologisch en historisch: als een van de vroegste voorbeelden van kleinschalige sociale woningbouw met een beperkt tuinwijkkarakter in een landelijke omgeving.

Deze kleine tuinwijk met tien koopwoningen is de vroegste realisatie (1922) van maatschappij De Ideale Woning in de provincie Antwerpen.

De eenheidsbebouwing bestaat uit twee ongelijke reeksen van gekoppelde woningen (nummers 66-76 en nummers 78-84), telkens met een gespiegeld gevelschema van twee deurtraveeën geflankeerd door een vensteropening. De bakstenen constructies met gecementeerde plint bestaan uit één bouwlaag onder zadeldak met mechanische dakpannen (nok evenwijdig aan de straat), met aan straatzijde telkens een dakkapel. De dakkapellen van de half vrijstaande hoekpanden hebben een afwijkende vormgeving met lessenaarsdak. De gevelopeningen onder een decoratief uitgewerkte gestrekte boog hebben dorpels van gebakken tegels en betonnen lateien. In de vrijstaande zijgevels zijn de schouwen in het bakstenen parement decoratief en getrapt uitgewerkt. Doorheen de jaren zijn de huisjes onderhevig geweest aan talrijke aanpassingen en toegevoegde constructies, waardoor de uniformiteit deels verloren gegaan is. Aan straatzijde is deze verstoord door de sterke variatie in de aanleg van de voortuinen en het vervangen schrijnwerk. Oorspronkelijk hadden de vensters driedelig schrijnwerk, met een kleinroedeverdeling in het bovenlicht, en luiken. Daarvan bleef geen enkel voorbeeld bewaard.

Reeks van tien woningen, opgericht door maatschappij "De Ideale Woning" in 1922. Gereduceerd tot twee reeksen aaneengesloten, deels aangepaste breedhuizen met voortuintje; bakstenen lijstgevels van twee traveeën in spiegelbeeld en één bouwlaag onder pannen zadeldaken met dakvensters. Rechthoekige muuropeningen meestal met aangepast houtwerk en verdwenen luiken.