Geografisch thema

Zeedijk-Heist

ID
7340
URI
https://id.erfgoed.net/themas/7340

Beschrijving

De Zeedijk van Heist loopt van net voorbij de vroegere lichtbaken, tot aan de Parkstraat. Is ingedeeld in een nieuw betegelde wandelpromenade met fietspad, waarlangs een rijbaan voor auto's; geen leuning naar het strand toe wegens het beperkte hoogteverschil. In 1977 worden twee tunnels van de Zeedijk onder de Elisabetlaan getrokken, ter hoogte van het Vissershuldeplein en de Parklaan.

Omstreeks het tweede kwart van de 19de eeuw komen de eerste bezoekers naar Heist, om er van de duinen, het strand en de zee te genieten. Men verblijft in de dorpskom bij herbergiers of particulieren. Vanaf 1850 wordt de infrastructuur meer en meer aangepast om badgasten te ontvangen. Aan de kustlijn vinden wij circa 1850 enkel de net opgetrokken vuurtoren, ter hoogte van de huidige Vuurtorenstraat.

In 1852 wordt een muur van arduinblokken als zeewering aangelegd aan de oostkant van het Leopoldkanaal (1843-1847); in 1855 wordt de stenen zeewering verlengd met 250 m. in oostelijke richting; nog vóór de eeuwwisseling komt er rond de monding van de Leopoldvaart een kleine badplaats "Het Sas" of "'t Sas van Heist" tot ontwikkeling. In 1857 zijn er aanwijzingen van toeristische activiteiten: een politiereglement op het baden, diligences rijden vanuit Brugge naar de kust, de eerste badkarren verschijnen in de Vierhoek op het strand recht voor het Noorddorp. Het bestuur van de Domeinen (Belgische Staat) verkavelt in 1860 de duinen ten noorden van de dorpskom, die in het oosten grenzen aan de eigendom van Serweytens (grens aangeduid met een dijkje aan de oostzijde van het huidige Heldenplein). In hetzelfde jaar wordt het "Pavillon du Phare" opgericht als eerste rustpunt aan het zeefront voor de toeristen; een houten plankenvloer doet dienst als wandeldijk. Aan de hand van een plan van E. Piens worden vanaf 1865 nieuwe aanpassingswerken uitgevoerd, namelijk de aanleg van een stenen zeedijk en een station. Dit gebeurt op de gronden die weduwe Serweytens in 1864 verkoopt aan de "Spoorwegcompagnie Brugge-Blankenberge", die zich ertoe verbindt deze projecten uit te voeren in samenwerking met de Staat en de gemeente. De zeedijk en het station worden aangewend als ontsluiting van Heist als toeristische trekpleister (cfr. Oostende en Blankenberge); in de eerstvolgende jaren worden de aanpalende straten gekasseid en voorzien van voetpaden. Deze eerste stenen zeedijk vanaf de duinengronden van Serweytens tot aan de vuurtoren (zie huidige Vuurtorenstraat) bestaat uit een bakstenen bovenbekleding met daarop Doornikse breuksteen; onderaan de voet werden palen voorzien van 3 meter diep, alsook breuksteen op een stevige fundering. Tussen 1870 en 1874 verder westwaarts uitgebreid; vanaf 1870 geraakt het gebied tussen "Hotel du Phare" en het Kursaal langs dit eerste gedeelte van de zeedijk stilaan volgebouwd. In 1869 bouwt men het "Grand Hotel de la Plage" op de plaats van een "pavillion" even ten oosten van het Noorddorp. Het gebied tussen het "Hotel du Phare" en "Hotel de la Plage" of "de Vierhoek" wordt de officiële badplaats van Heist. In de jaren 1870 wordt de vuurtoren, die zich ondertussen ten zuiden van de zeedijk bevindt, afgebroken en vervangen door een vuurbaken helemaal op het westelijke uiteinde van de Zeedijk; bevindt zich nu op grondgebied Zeebrugge (beschermd als monument bij M.B. van 12.01.1987).

In 1873 verkoopt de weduwe Serweytens een deel van de duinen tussen het dorp en de zee aan Ch. Van Caloen, H. Gilliodts en hun vennoten, die de "Compagnie Immobilière de Heyst" stichten. Enkele jaren later verrijzen de eerste villa's en het Kursaal langs de kustlijn. In 1881 wordt de Vierhoek van de badplaats in westelijke richting uitgebreid; de lintbebouwing van deze uitbreiding dient aan te sluiten op de bebouwing die is ontstaan rond de sluizen van het Leopold- en Schipdonkkanaal (de wijk het "Sas"). Een tiental jaar later is de westzijde van de dijk volgebouwd. Villa's maken het zeefront aantrekkelijk en de dijk wordt voorzien van banken en lantaarns. In 1891-1895 wordt de zeedijk tussen het Kursaal en het "Grand Hotel de Bains" aangelegd; het "Grand Hotel des Bains" wordt ca. 1895 gebouwd op de hoek met de Prins Boudewijnstraat (Albatrosstraat) en vormt in het begin van de 20ste eeuw het oostelijke eindpunt van de bebouwing langs de zeezijde; gesloopt in 1976. Andere grote hotels langs de zeedijk worden ook rond die tijd opgetrokken. De hotels "Hotel des Flandres" (circa 1880) en "Hotel des Bruges" worden samen uitgebaat (op de hoek van de Zeedijk en de Kardinaal Mercierstraat); gesloopt in 1970. In 1904 wordt de Zeedijk in Heist uiteindelijk volledig voltooid, met een uitbreiding in oostelijke richting van 235 meter vanaf de Albatrosstraat tot aan de Parkstraat. Deze laatste straat vormt nog steeds het oostelijke punt van de bebouwing langs de Zeedijk in Heist. Het duinengebied ten oosten van deze straat, tussen Heist en Knokke, wordt reeds vanaf 1893 uitgebouwd tot aparte badplaats onder leidinbg van Donat Van Caillie, erfgenaam van voormalig eigenaar van de duinengordel Charles Serweytens. De badplaats wordt "Duinbergen" genoemd.

Omstreeks 1900 bestaat de zeedijk van Heist uit een voetpad, een rijweg belegd met keien en een promenade van elf meter belegd met keramiektegels. De bebouwing bestaat uit een aaneengesloten rij villa's en hotels in een mengeling van neostijlen en eclecticisme. Veel villa's hebben een open terras op de hoge bel-etage, versierd met figuratief faiencewerk en grillig versierde balkons. Daarvan zijn er in Heist slechts enkele voorbeelden gespaard gebleven, in sterk verbouwde toestand, bijvoorbeeld nummers 65-68.

In de Eerste Wereldoorlog loopt de Zeedijk grote schade op. De gebouwen worden hersteld of vervangen door nieuwe gebouwen, in art deco of modernisme, die in tussentijd ook grotendeels verdwenen zijn. Overblijfsels zijn het Hotel Bristol en het modernistische appartementsgebouw rechts daarvan naar ontwerp van architect R. Neirynck (zie Louis Parentstraat nummers 1 en 2); een kleinschaliger bijvoorbeeld is nummer 81, "Les Orchidées". Om te beantwoorden aan het toenemende toerisme gaan veel hotels over tot uitbreiding. De Tweede Wereldoorlog brengt opnieuw schade toe aan de gebouwen, vb. het "Grand Hotel du Kursaal" wordt in brand gestoken, puin na de oorlog geruimd en de "Put" aangelegd (cf. huidige Heldenplein). In de jaren 1950 wordt vaker voor vervanging dan voor herstel gekozen, wat leidt tot de aanzet van de aaneengesloten rij appartementsgebouwen, die in de decennia daarna steeds verder uitbreidt. Voorbeelden van oudere appartementsgebouwen, nog beperkt tot vier bouwlagen zijn nummers 281-285, nummer 281/282 is gebouwd in 1949 naar ontwerp van architect W. Reyns (Heist) en uitgevoerd door aannemer W. De Cuyper (gesigneerd in plint). De skyline van de appartementsgebouwen wordt steeds hoger. De limiet is nu vastgelegd op negen bouwlagen.

  • COORNAERT M., Heist en de eiesluis, Tielt, 1976, boekdeel II, p. 449.
  • WELVAERT F., Toerisme: verschijnsel in tijd en ruimte, in: Welvaert F. (red.), 2000 jaar Zwinstreek, Knokke, 1985, p. 68-80.

Bron: CALLAERT G., VANNESTE P. & HOOFT E. met medewerking van DE LEEUW S. & STRUYF J. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Knokke-Heist, Deel I: Deelgemeente Knokke, Deel II: Deelgemeenten Heist, Ramskapelle, Westkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL4, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dijkvilla's van het bel-etagetype

  • Omvat
    Hotel Bristol

  • Is deel van
    Heist


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zeedijk-Heist [online], https://id.erfgoed.net/themas/7340 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.