Geografisch thema

Zeedijk-Het Zoute

ID
7341
URI
https://id.erfgoed.net/themas/7341

Beschrijving

De Zeedijk van Knokke-Het Zoute loopt van de Duindistelstraat tot aan de Appelzakstraat in het uiterste oostelijke punt; de nummering loopt door van de Zeedijk-Knokke-Bad, echter met de benaming Zeedijk-Het Zoute reeds vanaf de Marie-Joséstraat. Voorheen gekend als de Leopolddijk. Aangelegd als oostelijk verlengstuk van de zeedijk van Knokke-Bad die dateert van eind 19de eeuw.

In een conventie van 1908 tussen de Staat en de Compagnie Immobilière du Zoute wordt beslist de bestaande zeedijk van Knokke uit te breiden met 1500 m in oostelijke richting tot aan de Oosthinderstraat. De eerste steenlegging gebeurt op 5 juli 1908 in aanwezigheid van onder meer de minister van Openbare Werken Delbeke, ingenieur Piens en aannemer Dumont. Nog in hetzelfde jaar slaat een storm talrijke bressen in de zeedijk; met een speciaal Decauvillestelsel worden tonnen zand aangevoerd om deze te dichten. In 1909 wordt de dijk voltooid. Tussen 1909-1912 verlenging van de dijk met 425 m tot aan de zogenaamde Lekkerbek; dit is de huidige Appelzakstraat; tevens aanleg van vier golfbrekers. Op 4 juni 1912 is de officiële opening van de dijk, toen reeds aangelegd tot aan de Oosthinderstraat. De dijk kent dan een breedte van 5 meter en is opgetrokken uit baksteen in parketverband; tevens plaatst men zes lantaarns die elektrisch bediend worden.

Later nog verdere verlengingen van de zeedijk, maar dan zonder rijweg: in 1922-1923 ten oosten van de Appelzakstraat, in 1929 verlengd met 713 meter onder aannemer D'Hooghe (Knokke), in 1930 met 900 m tot aan de Oosthoekdijk in het Hazegras uitgevoerd door aannemer De Muyter. In 1936 inhuldiging van de eerste badinstelling op het strand naar ontwerp van architect A. Dugardyn en uitgevoerd door aannemer N.V. Trabeka (Brussel). In hetzelfde jaar ontstaan door een hevige storm ontzandingproblemen. In 1938 wordt de zeedijk een laatste maal doorgetrokken, met name tot aan de Zwinduinen door aannemer De Muyter-Houbeaux. De normale glooiing van 16,45 meter wordt op 10,06 meter gebracht. De Boomse gebakken tegels worden vervangen door de "briques de Gilly". De dijk eindigt aan de Zwinduinen om erachter de natuur vrij spel te geven.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de badinstelling volledig vernietigd door de Duitse bezetter. Na de oorlog laat de Compagnie een aangepaste badinstelling bouwen met open terras, beter gekend als de "Prado". In de jaren 1950 blijft het ontzandingvraagstuk aangehouden; ter hoogte van de Lekkerbek worden arduinblokken met rijswerk in zee geworpen om de aantasting van de duinen tegen te gaan. In de jaren 1970-1980 gaat men door zandopspuitingen de ontzanding tegen. Tevens dragen vooral aanplantingen van rijshout en helmgras bij tot het behoud van de stranden.

Na de sloop van de inmiddels leegstaande "Prado" wordt na een architectuurwedstrijd in 1991 een nieuwe sanitaire installatie op de zeedijk gebouwd naar ontwerp van architect H. De Keyser. In 1997-1998 wordt op initiatief van het gemeentebestuur de volledige zeedijk opnieuw geplaveid vanaf de grens met Zeebrugge tot aan het Zwin.

Vanaf 1909-1912 verkaveling van de grond langs de zeedijk in rechthoekige blokken bestemd voor aaneengesloten bebouwing, in contrast met de meer landinwaarts geplande villawijk. Enkel onderbroken door de "rampes" of hellingen die doorlopen tot de evenwijdig en zuidelijk gelegen Kustlaan. Bouw van vele zeedijkvilla's veelal voorzien van een halfondergrondse kelderverdieping in de zogenaamde Belle-Epoquestijl, vaak eclectisch o.m. refererend naar de cottagestijl. Architect A. Pirenne blijkt ook hier een belangrijke ontwerper te zijn. Gekend waren onder meer ook de drie villa's "Brabo-Antigoon-Scaldis" op de hoek met de Antoine Bréartstraat naar ontwerp van architect G. Taelemans.

In 1909-1910 bouw van het "Grand Hôtel du Zoute" als eerste hotel op de zeedijk van Het Zoute, als kiem voor de verdere ontwikkeling van de residentiële badplaats. Opgetrokken naar ontwerp van architect F. Tilley op de noordwesthoek van het huidige Albertplein in opdracht van J. Van de Velde, paardenknecht en koetsier in het hotel Kursaal. Gebouwd in Anglo-Normandische stijl cf. de vele luifels, dakkapellen, houten leuningen en uitspringende muurpartijen. Bovendien voorzien van modern comfort, zie centrale verwarming en badkamers op elke verdieping. Gesloopt in 1961. Andere voorbeelden van die eerste hotels op de zeedijk Het Zoute zijn onder meer het hotel "Jacobs" (1910), het hotel-pension "Max Arends" (1911) -vanaf 1914 gekend als hotel "Excelsior"- op de hoek met de Antoine Bréartstraat naar ontwerp van architect Neyrinck, het hotel "Rex" (1912) op de hoek met de Golvenstraat oorspronkelijk als villa opgericht; hotel "Majestic", oorspronkelijk "Grand Hôtel Pauwels" (1912), één van Knokkes grootste hotels; hotel "Savoye" (1913-1914) naar ontwerp van architect Pirenne. In 1912 wordt het gekende chalet-spijshuis "De Lekkerbek" opgetrokken naar ontwerp van architect Charels op het oostelijk einde van de toen bestaande zeedijk; na de oorlogsjaren grondig herbouwd en gesloopt in 1970.

In het interbellum kent het hotelwezen de grootste bloeiperiode. Het Zoute is een internationale badplaats van allure geworden. Toch wordt stilaan ook overgegaan op de bouw van appartementen, voornamelijk voor de tweedeverblijvers.

In de Tweede Wereldoorlog worden talrijke gebouwen beschadigd. De dijk wordt opgenomen in de Atlantikwall, waardoor talrijke kanonnen worden geplaatst, en de villa's en hotels worden "verbunkerd": bakstenen muren dichten alle muuropeningen en versterken de gevels. Ofschoon de badplaats Het Zoute in de naoorlogse periode haar exclusief karakter weet te behouden, wordt ook hier, mede omwille van de geleden beschadigingen, de authentieke dijkbebouwing uit het begin van de 20ste eeuw vanaf de jaren 1950 systematisch vervangen door grootschalige appartementsgebouwen.

De laatste decennia is de zeedijk getransformeerd tot een hoogbouwfront van appartementen tot acht bouwlagen, dat zich nauwelijks onderscheidt van andere Belgische badplaatsen. Nummer 706-707 "Residentie Agamemnon", handels- en appartementsgebouw uit de jaren 1950 met sokkelvormende begane grond en afgeronde licht overkragende erkers op bovenverdieping. Nummer 726 handels- en appartementsgebouw uit dezelfde periode met sterk horizontaliserend karakter zie gevelbrede erker, hoekterrassen en doorgetrokken onderdorpels. Nummer 814 "Residentie Grand Large" van 1959 naar ontwerp van architect L.G. Petit heeft een gevelbrede afgeronde erker met opvallende bekleding in blauwe mozaïektegeltjes; zonneterras op dakverdieping. Nummer 702, appartementsgebouw uit de jaren 1960-1970 met parement van zwart geglazuurde bakstenen en gevelbrede erker op de bovenverdiepingen bekleed met groen geglazuurde tegels.

Naar het oosten toe, meer bepaald vanaf De Wielingen, wordt een overgang gemaakt van de massieve "wall"-bebouwing naar een spel van zogenaamde "urban villa's" (villa-appartementen) daterend uit het laatste kwart van de 20ste eeuw, welke dan ter hoogte van het oude zwembadcomplex een eindpunt vinden.

Nog enkele behouden villa's, voorbeeld nummer 834 aan de hoek met Zeehelling, villa "Kia-Ora" van 1960 naar ontwerp van architect P. Viérin (Brussel), hoger gelegen met zicht op zee en tuin gericht naar de Kustlaan. Opgetrokken in cottage- en landelijke stijl zie onder meer witgeschilderde baksteenbouw op bakstenen sokkel, rieten bedaking en brede schouwen. Nummer 840 aan de hoek met Lekkerbekhelling, villa zogenaamd "Lusot", gebouwd in 1939 naar ontwerp van architect Bonduelle; bepleisterde bovenbouw contrasteert met opvallend gebruik van onbeschilderde baksteen voor sokkel, slingerende trappartij, inkom, ommuring en hoge schouw.

  • Archief Compagnie Het Zoute Knokke-Heist, Dossier 702.
  • D'HONDT A., Langs Strand en dijk. Gids van het andere Knokke, Knokke, 1992.
  • LANNOY D., De stenen zeedijk, in Cnoc is ier, 23, 1986, p. 62-69.
  • LANNOY D., Knokke en de Belle-Epoque, p. 172-174, 224.

Bron: CALLAERT G., VANNESTE P. & HOOFT E. met medewerking van DE LEEUW S. & STRUYF J. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Knokke-Heist, Deel I: Deelgemeente Knokke, Deel II: Deelgemeenten Heist, Ramskapelle, Westkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL4, onuitgegeven werkdocumenten.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Appartementsgebouw en hotel Carlton Residence

  • Omvat
    Appartementsgebouw Royal Ascot

  • Omvat
    Appartementsgebouw Régence

  • Omvat
    Beeld La Mer, ce grand sculpteur

  • Omvat
    Ensemble van villa's Noordhinder-Westhinder

  • Omvat
    Swimming Pool

  • Omvat
    Zeedijkvilla

  • Is deel van
    Knokke - Het Zoute


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zeedijk-Het Zoute [online], https://id.erfgoed.net/themas/7341 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.