Historiek

Het Onze-Lieve-Vrouw van Bijstandinstituut is gesticht in 1861, op initiatief van mevrouw Van der Elst, schoonzuster van de heer Kums. In 1875 had de eerstesteenlegging van het klooster plaats met de bouw van drie klassen in opdracht van De Craenen Martinus & deelhebber broeders van Liefde Ronse. De school is geopend in 1876. In 1890 werd een nieuwe vleugel gebouwd aan noordzijde tot uitbreiding van het internaat. In opdracht van Paul en Carlos Eugenius Buysse, Vicaris en Professor, woonachtig in Gent en Ledeberg, zijn de gebouwen geleidelijk uitgebreid omstreeks 1905-1914. Vanaf 1924 tot 1926 lieten zij nog vier vrijstaande nieuwe klaslokalen (modelklassen) oprichten, verderop in de Begijnhoeve. Deze zijn in 1931 nogmaals met vier lokalen vergroot naar ontwerp van de Brusselse architect Van Oncem. Dit complex behoort heden tot Noordland Vrije Basisschool.

In 1932 kwam de school in eigendom van Vereeniging Gesticht O.L. Vrouw van Bijstand. In de periode 1937-1940 kreeg zij haar huidige uitzicht naar ontwerp van architect Frans Van Severen, gevestigd Kerkplein 14 te Dendermonde. De bouwwerken zijn uitgevoerd door aannemer Lieven Vertongen, gevestigd Kerkplein 23 te Dendermonde. De hoofdvleugel is toen uitgebreid met een extra bouwlaag en voorzien van een nieuwe voorgevel. Vanaf 10 oktober 1940 werd het klooster bezet door Duitse soldaten. Daarna, op 8 november 1944, waren er Engelse piloten gehuisvest.

In 1947 is een natuurstenen Onze-Lieve-Vrouwebeeld geplaatst in de voorgevel door Petrus Struyf en L. Van den Bogaert en op de speelplaats is een Heilig Hartbeeld gezet. Bij het honderdjarig bestaan in 1961 werden twee glasramen van Jan Huet geplaatst in de kapel. Op 1 januari 1977 wordt het kloosterpand overgelaten aan Caritas Antwerpen, die er v.z.w. Home Noordland huisvestte: een tehuis voor een dertigtal sociaal kwetsbare kinderen. In 1982 zijn instandhoudingswerken uitgevoerd. Omstreeks 1985 is Home Noordland gesloten en is de vleugel van omstreeks 1911 aan de Begijnhoeve afgebroken. Sinds het einde van de jaren 1980 is hier Hof ter Vliet gevestigd, een Medisch-Pedagogisch Instituut waar jongeren met emotionele en/of gedragsproblemen verblijven. Ook het Onthaal-, Oriëntatie- en Observatiecentrum De Sluis is hier gevestigd.

Beschrijving gevel

Het complex is een verbouwing uit 1937-1940 met hoofdvleugel aan Noordland. Tegen de achtergevel is een haakse kapel gebouwd. Aan de noordzijde is een langgerekte dwarse vleugel met in de buitengevel enkele functionele gevelopeningen.

De representatieve gevel aan straatzijde heeft een breedte van acht traveeën en omvat drie bouwlagen op een hoge hardstenen plint, onder een overkragende platte bedaking. Het gaat om een tweekleurige baksteenparement met een overstekende bovenbouw, die opgericht is vóór de bestaande buitenmuur.

De gevel vertoont een zakelijk en dynamisch ontwerp met verwijzingen naar de art-decostijl. Hiervan getuigen de centrale deurtravee met doorlopende afgeronde erker waarin een rondboogdeur. Rechts van de inkomtravee staat een natuurstenen Onze-Lieve-Vrouwebeeld in een ondiepe nis met bekronend kruis. Het transparante uitzicht komt tot stand door het gebruik van brede, omlijste vensterpartijen die geritmeerd zijn door gewapende betonkolommen. Het vloeiende karakter is treffend uitgedrukt in onderdelen uit gewapend beton, veelal voorzien van accolademotief, zoals het doorlopende balkon op de tweede verdieping aan weerszijden van de erker. Andere sierlijke elementen zijn de gebogen en geprofileerde consoles van de erker en de torenvormige hoekoplossing met verdwenen opschrift en bewaarde klokvormige bekroning, uitgevoerd in koper. De consoles van het Mariabeeld en de hoektoren zijn opvallend uitgewerkt met florale motieven.

Het complex is ook toegankelijk vanuit de Begijnhoeve via een grote rondboogopening met houten poort, die leidt tot een binnenkoer. Hier is nog de oude traptoren uit omstreeks 1911 zichtbaar, die in 1937-1940 aangepast is met een klokvormige bekroning. De aangebouwde dwarse vleugel (voormalige kapel) heeft een hoger uitgewerkt middengedeelte met geprofileerde achtergevel, onder zadeldak en flankerende platte bedaking. De gecementeerde puntgevel draagt het opschrift: "GELOOFD ZIJ/ JEZUS CHRISTUS".

Het vensterschrijnwerk met asymmetrische roedeverdeling is na 1945 aangepast met uitzondering van de beglaasde houten toegangspoort met metalen traliewerk. De omlijsting met hardstenen boord, waarin een bekleding van ceramische tegeltjes, is hier bewaard. De vensterpartijen aan rechterzijde van het Mariabeeld zijn een latere aanpassing van de hoge ramen die de turnzaal/feestzaal van daglicht voorzagen. Verder is ook de kroonlijst recent aangepast.

Het grondplan is georganiseerd rondom twee achterliggende binnenkoeren waar zich eertijds recreatieruimtes, refters en sanitaire ruimtes bevonden. De verdiepingen met slaapzalen zijn ontsloten door een centraal trappenhuis in het verlengde van de inkom. De voormalige kapel met oksaal en sacristie, die zich uitstrekt over beide verdiepingen, is heden heringericht als turnzaal.

De karakteristieke gekleurde cementtegelvloeren en binnendeuren met beglaasd bovenregister zijn grotendeels bewaard gebleven.