Geografisch thema

Hazegrasstraat (Knokke - Oude Woonkernen)

ID
7364
URI
https://id.erfgoed.net/themas/7364

Beschrijving

Grotendeels rechte straat van de Oosthoek tot aan de Vrede, het tracé volgend van de vroegere Sint-Paulusdijk langs de gelijknamige vaart. Aan de Vrede maakt de straat een bocht, om zo op grondgebied van Westkapelle verder te lopen tot aan de dorpskern daar.

Circa 1282-1294 worden de Vagevierpolder met de Vagevierdijk ingedijkt, oorspronkelijk heten zij samen "Hazegraspolder", maar na de indijking is de term "Hazegras" de benaming geworden voor de schorrengebieden buiten dit bedijkte land. Eerste vermelding in 1304 als "Haseghers", latere vermeldingen als "Hazegheers" (1428) en "Hazegarze" (1487). In dit niet bedijkte gebied zijn enkele schapenterpen aanwezig, waaronder de "Grote Stelle", die door de eeuwen heen uitgroeit tot een grote hoeve langs de Hazegrasstraat (zie nummer 120).

De eerste plannen om het Hazegras in te dijken dateren van 1545; in 1547 schenkt Karel V een octrooi om het Hazegras in te polderen, maar onenigheid tussen verschillende eigenaars belet uitvoering. In 1627, bouw van het "Nieuwe Fort ten Hazegarse" of "Sint-Paulusfort" bij het doortrekken van de Linie van Fontaine vanaf het "Sint-Isabellafort"; "Sint-Paulusfort" opgetrokken uit aarde en bestaande uit vier kleine bastions en baretten of geschuttorens, eronder kruitmagazijnen, centraal een stenen waterput, het geheel omwald en voorzien van een ophaalbrug. Daartoe in datzelfde jaar aanleg van de Sint-Paulusdijk of "Nieuwe Zeedijk" die de verbinding vormt tussen het "Sint-Paulusfort" en het "Sint-Isabellafort", daarnaast het uitgraven van de Sint-Paulusvaart, een dijkgracht langs de Sint-Paulusdijk die fungeert als vaarweg tussen beide forten. Door aanleg van de Sint-Paulusdijk ontstaat onbedoeld de (Oude) Hazegraspolder. In 1784-1785 worden de resterende Hazegrasschorren ingedijkt door F. Lippens, waardoor de "Nieuwe Hazegraspolder" ontstaat. François-Philippe Lippens is mede-eigenaar van de schorren en planner; de plannen worden opgemaakt samen met dijkgraaf Lameire van de bestaande Oude Hazegraspolder. Dit laatste zal aanleiding geven tot het ontstaan van een uitgestrekt Lippensdomein gedurende de 19de eeuw, met als basis twee grote hoeven, die in gewijzigde toestand nu zijn opgenomen in het dorpsgezicht van de Hazegrasstraat (zie nummers 75, 85 en 122).

Gedurende de 19de eeuw worden enkele verspreide boerderijen langs de dijk gebouwd. Circa 1870 wordt de weg op de Sint-Paulusdijk gekasseid, en doorgetrokken door E. Piens, ir. van Bruggen en Wegen en A. Van Hoof, ir. van Waterstaat, tot het centrum van Retranchement (nu Retranchementstraat). In het dorpsgezicht is de kasseibedekking van de weg bewaard.

Tot in de 20ste eeuw blijft de bebouwing heel landelijk en verspreid, bijvoorbeeld nummers 35, 62-64. Het westelijke uiteinde van de straat, tegen het dorp van Knokke, is bebouwd met dorpswoningen met puntgevels. Verder in de straat sluit de bebouwing aan bij Het Zoute: losstaande witgeschilderde villa's, nummers 56-58 met rieten dak.

In 1929 bouwt de Zoute-Compagnie er een waterzuiveringsstation, het oudste van het land. Daarvoor wordt het Bernardusfort, een redoute van het Sint-Paulusfort (zie Kaart van Hazegras, door Donche, 1783), volledig genivelleerd. Naar Engels voorbeeld wordt gekozen voor een tweetrapsinstallatie: eerst gaat het influent door een systeem met actief slib en daarna wordt het water nog eens extra gezuiverd met bacteriebedden. In 1967 uitgebreid met een ééntrapsinstallatie. Beschermd als monument bij ministerieel besluit van 29/10/2004.

  • Folder Open Monumentendag Knokke-Heist, 14.09.1997, s.p.

Bron: CALLAERT G., VANNESTE P. & HOOFT E. met medewerking van DE LEEUW S. & STRUYF J. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Knokke-Heist, Deel I: Deelgemeente Knokke, Deel II: Deelgemeenten Heist, Ramskapelle, Westkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL4, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Drie polderhoeven en kasseiweg

  • Omvat
    Waterzuiveringsstation

  • Is deel van
    Knokke - Oude Woonkernen

  • Is gerelateerd aan
    Hazegrasstraat (Westkapelle)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hazegrasstraat (Knokke - Oude Woonkernen) [online], https://id.erfgoed.net/themas/7364 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.