De pastorie van de Sint-Geertruikerk werd opgetrokken naar ontwerp van Eugène Gife uit 1864, te midden van een ommuurde tuin en een met een ijzeren hek afgesloten voortuin.

Historiek

De eerste pastorie stond op de locatie van herberg 'De Jagersrust' in de Molenstraat. Diens opvolger was gevestigd in de Spaansemolenstraat 17, anno 1938. Volgens de kaart van J.J. Van der Straeten uit 1749 stond op het perceel van Spaansemolenstraat 39 in die periode het maison du Chaplain (huis van de Kapelaan). In 1838 is de capellanie verhoogd met een bouwlaag voor de herinrichting als pastorie.

In 1865-1866 is een nieuwe pastorie gebouwd door aannemer C. Adreaensen uit Hoogstraten naar ontwerp van provinciaal architect Eugène Gife (1819-1890), in opvolging van Ferdinand Berckmans. In deze functie, die hij bekleedde tot 1881, realiseerde Gife verscheidene pastorieën, scholen en gemeentehuizen in het arrondissement Antwerpen. In functie van de nieuwbouw is het bestaande pand aan straatzijde afgebroken en is een ouder dienstgebouw in de tuin bewaard gebleven.

In 1927 is een nieuwe dakbedekking aangebracht en zijn de schouwen heropgemetst. Omstreeks 1950-1951 voerden de Gebr. Simons & Kloeck uit Stabroek herstellingswerken uit ten gevolge van oorlogsschade. In 1958 zijn onder leiding van provinciaal architect Jules Pingnet (1912-1994) grove herstellingswerken uitgevoerd, onder meer met aanpassingen aan de keuken en de bedaking van de aanbouwen. Omstreeks 1966 is centrale verwarming ingebracht. Volgens kadastrale gegevens is het oude (dienst)gebouw in de tuin nadien afgebroken.

Beschrijving gevel

De pastorie is gelegen binnen een ommuurd domein, dat zich uitstrekt tot aan de Begijnhoeve. De voortuin is toegankelijk middels een ijzeren poort tussen bakstenen pilaren. Het is één van de grotere pastorieën die Gife realiseerde, vergelijkbaar met deze van Zoersel.

Karakteristiek is de dubbelhuisopstand, bestaande uit vijf traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (nok evenwijdig met straat, mechanische pannen), met lagere zijtraveeën onder lessenaarsdaken. Het hoofdgebouw heeft een hardstenen plint en is voorzien van een centraal deurrisaliet waarboven een fronton met kruisteken. Het gaat om een sober uitgewerkte baksteenbouw met getoogde vensters, waarbij spaarzaam gebruik is gemaakt van decoratieve details zoals hardstenen sluitstenen. Volgens de geveltekening van 1864 was ter hoogte van de verdieping een omlopende druiplijst voorzien die wellicht niet is uitgevoerd. De gevel is afgezet met hoekpilasters en verlevendigd met sierankers. Het deurrisaliet is toegankelijk middels twee hardstenen toegangstreden.

De oorspronkelijke geveltekening toont rechthoekige poorten in de zijtraveeën. Indien al uitgevoerd, zijn ze zeker vóór 1959 vervangen door rondboogpoorten. De oude versiering van de kornis met aengetrokken lijsten is vervangen door een vlak gecementeerd fries. De toegangsdeur en het vensterschrijnwerk zijn na 1960 vervangen. In die periode zijn ook fronton en kroonlijst afgekast en mogelijk (gedeeltelijk) bewaard gebleven. Aan de achtergevel is nog de oude geprofileerde sierlijst behouden.

Beschrijving interieur

De pastorie is ingedeeld volgens het traditionele 18de-eeuwse model met een centraal geplaatste gang van voor- tot achtergevel en, halverwege de gang, een haaks geplaatste trap afgesloten door een deur. Het gelijkvloers is zoals gebruikelijk ingericht met een zael, eetkamer en moos (wasplaats met gootsteen). De bemeubelde kamer vooraan rechts is van oudsher in gebruik als spreekkamer. Op de eerste- en zolderverdieping waren slaapkamers voor de pastoor en inwonend personeel.

Het interieur is vrij gaaf bewaard gebleven. Wat schrijnwerk betreft gaat het om enkele en dubbele paneeldeuren, waarvan een aantal nog met oud beslag, en op de verdiepingen houten vloeren met brede beplanking in grenenhout. Verder zijn ook nog marmeren schouwmantels, lijstwerk en weelderig uitgewerkte rozetten in stucwerk aanwezig.

Alleenstaand dubbelhuis met flankerende aanbouwsels en ommuurde voortuin, naar ontwerp van E. Gife van 1864. Herstellingen naar ontwerp van J. Pingnet van 1958, vooral aan de bedaking.

Bakstenen lijstgevel met hoekpilasters en sierankers; vijf traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok parallel met straat, mechanische pannen). Centraal deurrisaliet onder driehoekig fronton, met rondboogdeur onder uitspringende kroonlijst. Steekboogvensters met sluitsteen, op arduinen lekdrempels.