Geografisch thema

Pijpeweg

ID
8888
URI
https://id.erfgoed.net/themas/8888

Beschrijving

Rechte weg die Male in noordoostelijke richting met Damme verbindt. In 1269 geeft gravin Margareta van Constantinopel toestemming aan de stad Damme water uit de Malevijver (zie Maalse Steenweg nummer 488) te putten. Het grondwater in Damme was toen brak, door het langdurige overspoelen met zeewater en de nabijheid van het Zwin. De stad beschikt bijgevolg niet over drinkbaar water. De bevoorrading vanuit Male gebeurt in rechte lijn via ondergrondse loden pijpen over een afstand van 4200 m tot aan de Malepoort in Damme. De daarbij aangelegde weg is eigendom van de stad Damme en geeft de mogelijkheid om nodige herstellingswerken uit te voeren. Omdat de weg gronden van het Proosse van Sint-Donaas inpalmt moet de stad Damme jaarlijks een schuld inlossen. Op de kaart van Pieter Pourbus (1561-1571) aangeduid als "De Pipwech". In de 17de eeuw beschikt Damme door de inpoldering ondertussen over zoet grondwater en in 1653 besluit het stadsbestuur de leiding uit te breken en het wegdek opnieuw berijdbaar te maken. In 1656 wordt de weg, of een deel ervan, verkocht.

De volkse benaming is al in de 14de eeuw bekend en wordt in 1948 officieel door het gemeentebestuur van Sint-Kruis bekrachtigd. De huidige weg loopt op Brugs grondgebied vanaf De Linde tot aan de Aardenburgseweg en vandaar verder op grondgebied Damme. Rond het kruispunt met de Moerkerkse Steenweg situeert zich het gehucht Lettenburg. Aan de oostkant van de weg ligt het Maleveld Tussen de Brieversweg en de Moerkerkse Steenweg strekken zich vanaf de Middeleeuwen grote landerijen uit, met aan de westzijde de hofsteden "Montpellier" en "Avignon", aan de oostzijde "Bassevelde" in het Maleveld. Voormalige site van de hoeve "Montpellier" gelegen in de verkaveling van de Malehoek tussen de Pijpeweg en de nieuw aangelegde straat Montpellier. De naam is wellicht afkomstig van een middeleeuwse Lombardische koopliedenfamilie zogenaamd van Montpellier. De gronden worden samen met die van hoeve "Avignon" (nummer 124) al vroeg onttrokken van het beheer van de graaf van Vlaanderen. De landerijen van beide hofsteden strekken zich dan uit vanaf de Brieversweg tot aan de Moerkerkse Steenweg. Op het eind van de 15de eeuw bevinden de landerijen, toen in het bezit van één eigenaar, zich in een vervallen toestand en worden onder de erfgenamen verdeeld. Een beschrijving uit 1693 vermeld "1672 roeden lants synde de plaetse mette mote, chyngelen, wallen ende nederhof hierop staende genaempt goet Montpellier, maekende een vierkante plaetse". Op een kopie van 1822 van kaarten uit 1712 en 1787 met de baronie van Male, staat de hoeve afgebeeld met een dubbele vierkante omwalling en is bereikbaar via een dreef vanaf de Pijpeweg. De hoeve is gesloopt in de jaren 1960. Heden is het domein ingericht als publiek park waarin de omwallingen zijn opgenomen.

In het laatste kwart van de 20ste eeuw worden de landerijen verkaveld. De landelijke dreef met populieren is heden vervangen door een geasfalteerde weg afgezoomd met eiken. De westkant van het korte stukje tussen de Moerkerkse Steenweg en de Aardenburgseweg ligt nog op het grondgebied van Sint-Kruis. Vanaf hier heeft de weg, lopend door de polders van de Broek, tot in Damme het authentieke uitzicht, met de door de wind scheefgroeiende populieren, bewaard.

De oudste bebouwing bestaat uit enkele hoeves teruggaand tot de 19de eeuw. Nummer 71 is een voormalige hoeve van het langgeveltype, dwars op de straat en ten zuiden een bakhuisje. Wellicht uit het midden van de 19de eeuw, staat niet op de Poppkaart (1842) wel op de Atlas der Buurtwegen (1845). Heden gerenoveerd en ingericht als woning.

Nummer 87 is een hoeve met losstaande bestanddelen met datum "1839" zie ankers, maar staat niet aangeduid op de Poppkaart (1842). Gesitueerd ten noorden van de voormalige dreef naar het nu verdwenen hof "Bassevelde". De gebouwen zijn meermaals aangepast in de loop van de 20ste eeuw. Ten oosten van de dreef is in de weide de tracering van de vierkante omwalling van het hof "Bassevelde" nog herkenbaar. Dit hof met uitgestrekte landerijen lag tegenover het hof "Montpellier" maar vervalt reeds vroeg tot puin. Op de Poppkaart staat het goed niet meer aangeduid. Later, wellicht in de tweede helft van de 19de eeuw, worden op het domein een drietal boerderijen gebouwd, heden vervangen door nieuwbouw.

Nummer 94 is een voormalige hoeve van het langgeveltype, zogenaamd "Het Rozenhof", zie houten bord. Gebouwd in 1904, zie gevelsteen in de zijgevel. In 1994 ingrijpend verbouwd en ingericht als woonhuis. Gevelkapelletje met bekronend kruis in de linkerzijgevel. Nummer 103 dateert wellicht uit de tweede helft van de 19de eeuw maar heeft een nieuw woonhuis van circa 1966. Voorts hoofdzakelijk recente villa's die deel uitmaken van de verkaveling van de Malehoek.

  • Dienst Infrastructuur en Ruimtelijke Ordening Brugge, Bouwvergunningen, nummer 2864/1994.
  • Rijksarchief Brugge, Verzameling kaarten en plannen, nummer 531.
  • Stadsarchief Brugge, Bouwvergunningen, nummer 1032/0065, 1904.
  • CAFMEYER M., Sint-Kruis, oud en nieuw, 1970, p. 29, p. 67-71.
  • SCHOUTEET A., De straatnamen van Brugge. Oorsprong en betekenis, 1977, p. 168.
  • VANDENBERGHE R., De Pijpeweg en de middeleeuwse waterleiding van Male naar Damme, in Overheidszorg voor Drinkwater in Vlaanderen, 1958, p. 97-131.

Bron: GILTÉ S. & VAN VLAENDEREN P. met medewerking van DENDOOVEN K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeente Sint-Kruis, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL21, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Van Vlaenderen, Patricia
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hof Avignon

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Is deel van
    Sint-Kruis


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pijpeweg [online], https://id.erfgoed.net/themas/8888 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.