Geografisch thema

Hoornstraat

ID
9283
URI
https://id.erfgoed.net/themas/9283

Beschrijving

Lange straat die in het verlengde van de Legeweg en de Middelburgsesteenweg een centrale oost-west-as vormt door de gemeente. De Hoornstraat loopt van de Jaksenbruggen over het Schipdonk- en Leopoldskanaal tot aan de Natiënlaan. Daarbij vormt ze de hoofdas van de wijk "Den Hoorn", net als de straat genoemd naar herberg "Den Hoorn" (eerste vermelding in 1499) die sinds oudsher op de hoek van Haringgat en Groenestraat gesitueerd is. Het toponiem "Den Hoorn" verwijst naar een hoornvormige zandbank waarop het gehucht is ontstaan. De straat draagt de naam sinds begin 20ste eeuw; een oudere benaming is de "Noord Bruggeweg". Het tracé behoort tot het historische stratenpatroon van de gemeente, en is weergegeven op historische kaarten onder meer de kaart van Pourbus (1561-1571) en de kaart van Ferraris (1770-1778). De Hoornstraat maakt deel uit van een Romeinse heerweg tussen Kassel en Aardenburg, die net ten oosten van de kerk van Sint-Kruis in drie evenwijdig lopende wegen splitst. De meest noordelijke van deze drie assen is de Legeweg-Middelbursesteenweg-Hoornstraat, samen lang de "Noord-Bruggeweg" genoemd.

De woonkern rond de Hoornstraat vormt zich in de tweede helft van de 19de eeuw. In 1875 richten de Zusters Maricolen uit Brugge in het gehucht Den Hoorn een school op, de kern van de huidige school. Circa 1900 krijgt het afgelegen gehucht een halte langs de tramlijn Brugge-Aardenburg, onder meereen transportroute voor bieten en kolen; in 1943 wordt de tramlijn door een busdienst vervangen.

Belangrijk voor de ontwikkeling van de wijk is de Tweede Wereldoorlog. Op het einde van de oorlog raakt het gehucht afgesloten van de dorpskern in Moerkerke door de vernieling van de Jaksenbruggen over het Leopolds- en het Schipdonkkanaal door het Duitse leger. De wekelijkse missen worden in de school opgedragen. De pastoor dringt aan op een eigen parochie met noodkerk, die in 1945 wordt gebouwd met afbraakmateriaal van Duitse oorlogsgebouwen. Na een tweede noodkerk in 1960, wordt in 1976-1977 een definitief bedehuis gebouwd voor de Sint-Ritaparochie.

De bebouwing langs de Hoornstraat bestaat ten westen uit verspreide hoeves, waarvan verschillende gerenoveerd tot woning, voorbeeld nummer 1 zogenaamd "Looverlane", sterk romantiserend verbouwde hoeve met natuurstenen hekpijlers; nummer 14, woonstalhuis met nieuwe parementsteen, 19de-eeuwse haaks opgestelde dwarsschuur is bewaard; nummer 44, langgestrekte hoeve met verbouwd woongedeelte, witgekalkte paardenstal en schuurgedeelte in donkere baksteenbouw. De kleinere hoeves met 19de-eeuwse kern zijn minder aan wijzigingen onderhevig: doorgaans zijn enkel de raamopeningen veranderd. Voorbeeld nummer 27, verwaarloosd boerenarbeidershuis met aangepast (gemansardeerd) dak, bewaarde T-vensters; nummer 29, witgekalkte, langgestrekte hoeve, centraal woongedeelte met gewijzigde muuropeningen geflankeerd door geïncorporeerde stallen, losstaand bakhuis; nummer 46, eind-19de- of begin-20ste-eeuws hoevetje in donkere baksteenbouw, woonhuis van drie traveeën met links geïncorporeerd schuur-stalgedeelte met radvormig uilengat, haaks opgesteld schuur-stalgebouw en bakhuis. Verder kleine dorpswoningen uit het interbellum, voorbeeld nummer 30, laag dubbelhuis van drie traveeën in witgeschilderde baksteenbouw, met muurankers gedateerd "1933"; nummer 63, woning met geknikte topgevel gekenmerkt door gele baksteenbouw waarin rode banden.

Vanaf de Schoeperstraat wordt de bebouwing dichter en begint de kern van de wijk "Den Hoorn", bestaande uit voornamelijk 20ste-eeuwse alleenstaande eengezinswoningen, gegroepeerd rond de parochiekerk Sint-Rita gebouwd in 1976-1977. In de onmiddellijke nabijheid van het bedehuis zijn de openbare gebouwen van de Sint-Ritaparochie gebundeld: de Vrije Basisschool Sint-Rita met bijhorend Klooster van de zusters maricolen (nummer 90) en het parochiale centrum (nummer 88), net als de kerk lichte baksteenbouw uit het derde kwart van de 20ste eeuw. Het straatbeeld in het gehucht wordt bepaald door twee kapellen en talrijke nisjes met Mariabeelden die ingewerkt zijn in de gevels van de huizen, voorbeeld nummer 84, verbouwd interbellum hoevetje tegenover de kerk, met beeldnisje in de zijpuntgevel van de vroegere stal.

Aan het oostelijke uiteinde van de straat bevindt zich de begraafplaats van de parochie, gevestigd op een rechthoekig perceel, afgezoomd met een lage bakstenen muur. Centraal op het kerkhof een kruisbeeld op een heuveltje, waarbij twee bomen.

  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel V, Brugge, 1925, kl. 545.
  • VAN POUCKE G., Archiefbeelden Damme, Gloucestershire, 2002, p. 15, 99.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve Paviljoenhof

  • Omvat
    Kapel gewijd aan Lief Vrouwke Ten Stuivenberge

  • Omvat
    Parochie- en bedevaartskerk gewijd aan Sint-Rita van Cascia

  • Omvat
    Samenstel van boerenarbeiderswoningen

  • Omvat
    Wegkapel naast de Sint-Ritakerk

  • Is deel van
    Moerkerke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoornstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/9283 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.