Het ensemble “De Pauw", bestaande uit drie art-nouveauwoningen, werd ontworpen in 1900 door architecten A. Cols en A. Defever. Het architectenduo realiseerde het ensemble in opdracht van de Naamlooze Maatschappij voor het Bouwen van Burgershuizen in het Oostkwartier.

De bouwmaatschappij werd in 1886 opgericht met als doel de ontwikkeling van Zurenborg tot woonwijk voor de burgerij. Ze bouwde voor eigen rekening tal van modelwoningen en –ensembles, in samenwerking met verschillende bouwmeesters, om op die manier de bouw van woningen door privé-investeerders te stimuleren. Ook was het duidelijk de bedoeling om aan te sturen op de keuze voor rijk uitgewerkte, eclectische ontwerpen, waarin in de Waterloostraat een voorkeur voor art nouveau opvalt. Deze voorkeur is nieuw, gezien de realisaties van de maatschappij in de jaren 1880 en 1890 voornamelijk een combinatie waren van neoclassicisme en neo-Vlaamserenaissance, soms met een vleugje cottagestijl. Dit ensemble van Cols en Defever is een duidelijk voorbeeld van de nieuwe art-nouveautrend, dat ze met nog meer voorbeelden in Zurenborg illustreerden.

Het ensemble is samengesteld uit drie, telkens verschillend uitgewerkte enkelhuizen van drie bouwlagen en twee tot drie traveeën, onder plat dak. Het is een kleurrijk geheel van gele bakstenen lijstgevels op breukstenen plint, opgehoogd met sierlijke ijzeren erkers, balkons, een smeedijzeren waaier en consoles, tegeltableaus en originele portalen met vormgeving in art nouveau.

Nummer 12 (links) telt drie traveeën en trekt de aandacht door de opvallende houten erker die hoog in de gevel fungeert als hoektoren, voorzien van een tentdak met smeedijzeren topstuk. Het verfijnde houtwerk valt op, net als de smeedijzeren decoraties en sokkel. Op de begane grond links een segmentbogig portaal met deur en zijlicht, hout- en smeedijzerwerk voorzien van art-nouveaubelijning. De twee segmentboogvensters hebben gekrulde waterlijsten. Op de eerste verdieping, rechthoekige vensters onder natuurstenen latei, met mozaïeken in twee boogvelden, twee dames in profiel afbeeldend. Op de bovenverdieping, naast de erker, een drielicht van gekoppelde rondboogvensters, onder een fraaie houten kroonlijst.

De centrale woning (10) telt twee traveeën, waarbij de nadruk volledig op de venstertravee ligt, met de driezijdige erker met verfijnd smeedijzeren balkon en de radvormig uitgewerkte smeedijzeren luifel in de geveltop. De smalle deurtravee heeft op de begane grond een voordeur met art-nouveaubekroning in natuursteen, op de eerste verdieping een venster met mozaïek in het boogveld, en boven een smal venster met natuurstenen entablement. Kroonlijst met smeedijzeren stutten; boogfries met kleurrijke decoratie.

De rechter woning (8) draagt in de deurtravee een art-nouveautegeltableau met de afbeelding van een pauw, waaraan het ensemble zijn naam dankt. Hetzelfde portaal als nummer 12, waarnaast een drielicht in natuurstenen kozijn, bekroond door het smeedijzeren balkon van de eerste verdieping. Segmentbogig deurvenster, rechthoekig venster in de deurtravee met natuurstenen tussendorpel. Op de bovenverdieping, een rondbogig twee- en drielicht. Fraaie houten kroonlijst. Ook hier is alle detaillering zeer goed bewaard.

Zogenaamd De Pauw; groepsbebouwing in art nouveau, samengesteld uit drie, telkens verschillend uitgewerkte enkelhuizen, waarvoor bouwaanvraag van 1900, naar ontwerp van August Cols en Alfried Defever.

Kleurrijk geheel van gele bakstenen lijstgevels op breukstenen plint, opgehoogd met sierlijke ijzeren erkers, balkons, zelfs een smeedijzeren waaier en consoles, tegeltableaus en originele portalen met vormgeving in art nouveau; behouden schrijnwerk, onder meer prachtige deuren.