erfgoedobject

Zondagsschool Sint-Fredegandus

bouwkundig element
ID
11259
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11259

Juridische gevolgen

Beschrijving

Zondagsschool van de Sint-Fredegandusparochie, volgens de kadastrale bronnen omstreeks 1874 opgetrokken naast het voormalige klooster van de Zusters van de Christelijke Scholen van Vorselaar, die er in 1831 een werkschool stichtten.

Eerder werd het gebouw verkeerd geïdentificeerd als de dorpswoning 'Den groten Turk', een lust- of speelhof dat op de hoek van de Kerkstraat (Lakborslei) en de vroegere Schoolstraat stond, nu het Sint-Fredeganduskerkhof, op enkele tientallen meters ten noorden van de Kerk.

Het oorspronkelijke bouwplan van de zondagsschool is voor zover bekend niet bewaard, waardoor de ontwerper niet gekend is. Samen met het nummer 10 vormt het de nog behouden 19de-eeuwse kern van het omheen de kerk gesitueerde huizenblok, waarvan in 1885 tussen de zondagsschool en de huidige Lakborslei 13 huizen afgebroken werden ten voordele van de eerste uitbreiding van de begraafplaats. Aanvankelijk plande de gemeente de uitbreiding in de richting van de dorpskom met afbraak van de naastgelegen meisjesschool en het oude gemeentehuis, waarvan uiteindelijk werd afgezien. Bij de uitvoering van de gewijzigde uitbreidingsplannen in 1885 werd het oorspronkelijk bredere perceel van de zondagsschool gehalveerd, met sloop van twee kleine bijgebouwen en met toevoeging van een nieuw vrijstaand achterhuis. In 1886 telde de door de onderpastoor geleide zondagsschool 62 meisjes en 64 jongens, waarbij de school voor de meisjes ’s morgens en voor de jongens ’s avonds gehouden werd. Het achterhuis is in 1903 herbouwd, waarbij ook de voorgevel van het oudere voorhuis aangepast is.

Met een afzonderlijke en aan de Sint-Fredegandusbegraafplaats grenzende doorgang naar de koer, beëindigt het langshuis de bebouwing in de Coeveltstraat. Het vormt samen met het aanpalende nummer 10 één van de zeldzame relicten die nog getuigen van het historische dorpscentrum van Deurne voor de aanhoudende bevolkingstoename vanaf de jaren 1880, die het uitzicht van Deurne tot ver in de 20ste eeuw grondig zou gaan wijzigen.

Het geheel bestaat uit een in volume nagenoeg identiek half vrijstaand voorhuis en een vrijstaand achterhuis van vijf traveeën breed, respectievelijk twee en een enkele bouwlaag tellend, onder een met mechanische pannen gedekt zadeldak waarvan de nok evenwijdig aan de straat georiënteerd is. Steunend op een lage, blauwe hardstenen plint, bestaat het in 1903 aangepaste parement van het voorhuis uit platvol gevoegde rode baksteen in kruisverband, met een contrasterende toepassing van gecementeerde en wit geschilderde deur- en vensteromlijstingen, hoeken van het risaliet en fries, en witte natuursteen voor de consoles. Blauwe natuursteen is behoudens in de plint ook aangewend voor de vensterdorpels en waterlijst.

Het oorspronkelijk wellicht volledig bepleisterde en symmetrisch opgevatte dubbel- en langshuis heeft een centrale risaliterende toegangstravee bekroond met een driehoekig en met geschilderde houten planken ingevuld fronton, geflankeerd door telkens twee venstertraveeën. Horizontaal is de lijstgevel geleed door een puilijst waarin de vensterdorpels van de eerste verdieping opgenomen zijn, en door een getrokken lijst en een fries onder de kroonlijst. De benedenvensters zijn gevat in verdiepte rondboogvormige gevelvlakken waarvan de bogen steunen op natuurstenen imposten met gecanneleerde kapitelen, en waarvan de boogvelden toegemetseld zijn. De mogelijk op een blauwe hardstenen ondergrond gecementeerde deur- en vensteromlijstingen met getrapte neuten zijn in de bovenvensters getooid met sluitstenen. Het geheel is bekroond met een witgeschilderde houten kroonlijst. Tegen de bakstenen achtergevel met steekboogvormige openingen staat centraal een halfrond volume onder een met leien gedekt schilddak, waarin wellicht de huiskapel is ondergebracht. De zijgevel is bekleed met een cementpleister.

Het slechts één bouwlaag tellende bakstenen en in 1903 (deels) heropgebouwde achterhuis is ter hoogte van de koergevel rijk geornamenteerd in witte natuursteen met rondboogdeur- en vensteromlijstingen op diamantkoppen en met sluitstenen, die een rondboogfries ondersteunen op imposten, gecanneleerde kapitelen en bakstenen pilasters, die de traveeën verdelen. De centrale toegangstravee is uitgewerkt als trapgevel met in de top een nis, steunend op de sluitsteen van een rondbooglijst die de aflijnende pilasters aan weerszijden van de toegang verbindt. De gevel is beëindigd met een wit geschilderde houten kroonlijst op klossen. De achtergevel is vernieuwd en ingebonden met het bestaande metselwerk van de zijgevel, geopend met aangepaste rechthoekige openingen onder betonnen lateien en met metalen diefijzers.

Het houten deur- en vensterschrijnwerk, in het achterhuis oorspronkelijk ingedeeld in kleine roeden, is voor zover zichtbaar volledig vervangen. Over de plattegrond van de woning zijn geen archiefbescheiden voorhanden. De gevelindeling en volumeopbouw geven de typische dubbelhuisindeling weer, met centrale inkomhal die uitgeeft op de flankerende lokalen, en achteraan in de halfronde uitbouw het trappenhuis dat naar de verdieping leidt. Op de verdieping was eertijds de kapel van het voormalige aanpalende klooster ingericht.

  • Kadasterarchief Antwerpen, Leggers Antwerpen, afdeling XXIX (Deurne), artikel 112.
  • Kadasterarchief Antwerpen, Mutatieschetsen Antwerpen, afdeling XXIX (Deurne), 1874/4, 1886/11, 1905/8.
  • NOOYENS F. 1982: Geschiedenis van Deurne, Deel 2 (Van 1648 tot heden), Deurne, 579, 650, 770-771.
  • Informatie verkregen van Marcel Windey (3 november 2011, 19 maart 2018, 26 maart 2018).

Auteurs: Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zondagsschool Sint-Fredegandus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11259 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.