Geografisch thema

Ruiseleedsesteenweg (Kanegem)

ID
10947
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10947

Beschrijving

Brede rechte steenweg die vanaf het kruispunt met de Ondankstraat/ Flessestraat ten zuidwesten tot enkele honderden meters voorbij de kruising met de Axpoelmolenstraat/ Viggezelestraat en ten noordoosten over de noordwestelijke uitloper van Kanegems grondgebied leidt. Onderdeel van de belangrijke verkeersader N37 die Roeselare met Aalter verbindt. De weg was in de 17de en 18de eeuw nog van secundair belang, zie vermelding "den wech van Thielt naer den ouden wal" op een schetsmatige kaart van de parochie Kanegem (circa 1600), en "straete aen den houden wal" in landboek Kanegem, kaart 13de kanton (1762). De steenweg wordt volgens kadaster aangelegd circa 1840, grotendeels op het bestaande tracé. Enkele bochten worden rechtgetrokken, onder meer ter hoogte van de site "den Ouden Wal", en van de hoeves "Klein Viggezele" (nummer 107) en huidige nummer 97. In de Atlas der Buurtwegen (1846) wordt de steenweg "Route de Thielt à Ruysselede" of "Route de Thielt à Eecloo" genoemd. Tot 1979 wordt de benaming "Rijksweg" gebruikt.

Op de grens van Kanegem met Ruiselede, aan zuidzijde van de steenweg, bevindt zich de site van de "Ouden Wal", een voormalige motte met walgracht, heden in het landschap nog amper herkenbaar maar als lichtere structuur nog te onderscheiden op bepaalde luchtfoto's. Doorheen de 19de en 20ste eeuw worden verschillende hypotheses naar voor gebracht over de oorsprong en betekenis van de site. Volgens sommige bronnen wijzen de vier ingangen, de walgracht en de aanwezigheid van oude potscherven van Romeinse oorsprong op een verleden als Romeins castellum Andere bronnen beroepen zich op oude legenden en flarden geschiedenis om te verwijzen naar een oude tempelierburcht.

Vermoedelijk gaat het om castrale motte uit de 12de eeuw of vroeger, mogelijk aangelegd of bewoond door Steppo van Vigghesele. Het leen "den Ouden Wal" hangt eerst af van de heerlijkheid Viggezele, maar wordt later afgesplitst en ressorteert samen met Viggezele als leen onder de heerlijkheid "ter Vlaagt". Een akte uit 1434 van de Sint-Baafsabdij uit Gent maakt reeds melding van de oude motte, in het landboek van Ruiselede (1687) wordt de site aangeduid als "vervallen fortresse genaemt ouden wal". Het landboek van Kanegem (1762) vermeldt: "den houden wal synde eenen struyckbosch met landt daeraen", op de kaart van het 13de kanton aangeduid als trapeziumvormige omwalde site aan zuidzijde van de weg. Tot in het midden van de 19de eeuw was de site nog volledig intact, een heuvel bedekt met struikgewas en restanten van een omwalling (deels afgekalfd en opgevuld), naar verluidt waren ook oudere gewelven bewaard gebleven. Op de Atlas der Buurtwegen (1846) is de site nog weergegeven als een trapeziumvormige omwalling, door aanleg van de steenweg iets zuidelijker ten opzichte van de weg gesitueerd. Naar het einde van de 19de eeuw toe wordt de heuvel bijna volledig afgegraven en de walgrachten gevuld, tegen het midden van de 20ste eeuw is de motte al volledig uit het landschap verdwenen en tot landbouwgrond omgeploegd.

Verspreide agrarische bebouwing. De hoeves voorkomend in het midden van de 19de eeuw (Atlas der Buurtwegen, 1846) gaan alle terug op oudere volumes aangeduid circa 1600, zie schetsmatige kaart van de parochie Kanegem. Nummer 97, hoeve met nieuw woonhuis en bewaarde grote bakstenen schuur onder zadeldak in Vlaamse pannen, met datumsteen in zijgevel "1865", volgens kadaster pas geregistreerd in 1889. Aan straatzijde staat een recentelijk uitgebreid overblijfsel van een cichoreiast uit 1905, op het dak stond vroeger naar verluidt een klein windmolentje, een stuk van de droogoven is bewaard. Het ingebouwde stalvolume in kern ouder dan 1830; aan straatzijde ligt een grote half ondergrondse bakstenen aardappelkelder. Voormalig boerenhuis verdwenen, vroeger aan straatzijde gelegen.

Op het einde van de 19de of het begin van de 20ste eeuw wordt op de hoek met de Ervestraat een schuurvolume gebouwd (nummer 80), bakstenen volume onder overkragend zadeldak in mechanische pannen op schoringen, bewaarde korfboogvormige poortopeningen en getoogde stalvensters en -deuren, centrale doorrit waarin bewaarde poort met klinket. Eertijds mogelijk horend bij de hoeve Ervestraat nummer 1, thans vergezeld van een woonhuis uit de jaren 1970. In de eerste helft van de 20ste eeuw worden slechts enkele nieuwe huizen opgetrokken. Nummer 105: woonhuis volgens kadaster uit 1929, onder mansardedak in Vlaamse pannen, met bewaarde muuropeningen, sierankers en tandlijst.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Kanegem, 1840/4, 1889/32, 1905/24, 1929/4.
  • DE BRABANDERE R., Kanegem: geschiedenis en erfgoed, in De Roede van Tielt, jg. 37, nummer 3, 2006, p. 142-144. De mysterieuse beiaard. Het einde van de oude wal (de Kronijke van Tielt), in de Gazette van Tielt, jg. 1, nummer 3, 1977, p. 12.
  • Een Romeins kamp, een verzonken kasteel, een onderaardse gang (de Kronijke van Tielt), in de Gazette van Tielt, jg. 1, nummer 2, 1977, p. 12.
  • VANNESTE R., De oude wal, in De Roede van Tielt, jg. 2, nummer 2, 1971, p. 39-42.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Klein Viggezele

  • Is deel van
    Kanegem

  • Is gerelateerd aan
    Ruiseleedsesteenweg (Tielt)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ruiseleedsesteenweg (Kanegem) [online], https://id.erfgoed.net/themas/10947 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.