Geografisch thema

Verlatstraat

ID
11328
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11328

Beschrijving

De Verlatstraat is gelegen op het Zuid tussen de Vlaamsekaai en de Leopold De Waelplaats. De straat maakt deel uit van het originele verkavelingsplan van het Zuid, opgemaakt in 1875. Oorspronkelijk was deze straat een deel van de Schildersstraat; vanaf 1890 kreeg het deel van de straat ten westen van de Leopold De Waelplaats een eigen naam, naar kunstschilder Karel Verlat (1824-1890), vooral bekend als dierenschilder en bestuurder van de Academie van 1885 tot aan zijn dood.

Typisch voor de Zuidwijk zijn de rechte straten, vaak gebundeld rond een plein. De Verlatstraat is één van de straten die straalsgewijs in de hoeken van de langwerpige Leopold De Waelplaats uitkomen. Dit plein is het voorplein van het Museum voor Schone Kunsten, een gebouw dat van bij de planningsfase een centrale plaats op het Zuid in nam. De panden grenzend aan dit plein kregen allemaal een fraaie, representatieve gevel mee en hadden doorgaans een gelijkvloers voor horeca of winkels. De hoekcomplexen van de Verlatstraat met de Leopold De Waelplaats zijn hier uitstekende voorbeelden van: aan de oneven zijde van de straat (41) een groot neoclassicistisch hoekpand, dat het volledige bouwblok tussen Verlat- en Graaf van Egmontstraat inneemt; aan de even zijde van de straat (38) wordt het bouwblok ingenomen door een monumentaal eclectisch ensemble gerealiseerd door Guillaume Van Oenen en Philip Ahlstrand, twee opmerkelijke spelers op het vlak van de inrichting van het Zuid. Ahlstrand nam tevens het initiatief tot het oprichten van Cinema Tokio in deze straat. Oorspronkelijk en inpandige bioscoop achter eenvoudige meergezinswoningen, kreeg de cinema in het interbellum een zeer kleurrijke, oosterse gevel ontworpen door de Brusselse firma "Le Plasticolor".

Een ander aspect dat het straatbeeld van de Verlatstraat bepaalt, is de nabijheid van de Vlaamsekaai, tot voor het dempen van het Schippersdok een heel druk handelscentrum voor de binnenscheepvaart in Antwerpen. Typisch in de straten rondom dit dok, zijn de vele werkhuizen en opslagplaatsen vooral voor steenkool en hout, met de kenmerkende bakstenen puntgevels. In de Verlatstraat investeren handelaars vaak tegelijkertijd in een werk- of opslagplaats en in woongelegenheid op de percelen daarnaast. Het magazijn op nummer 6 heeft de zeer herkenbare topgevel van de opslagplaatsen die rond 1900 op het Zuid werden gebouwd. Het werd opgetrokken rond 1904 voor Adolf Dumont, die bouwmeester François Janssens aansprak voor het ontwerp. Nummer 9 werd rond 1897 gebouwd als stapelplaats voor houtimporteurs L. Volkaerts en A. Van Thielen en neemt het volledige perceel tussen Verlat- en Vorstermansstraat in, met aan beide zijden dezelfde lijstgevel; in 1906 werd de stapelplaats met één bouwlaag verhoogd. De naastgelegen woningen op 11 en 13 bouwde A. Van Thielen in hetzelfde jaar, als opbrengsteigendommen. De kolenmagazijnen van Emile Brosens op nummers 12-14 hadden bij de bouw rond 1900 één bouwlaag, met een rood bakstenen parement en verhoogde tuitgevels. Rond 1910 werden de gebouwen verhoogd en uitgebreid door bouwmeester Emile Vereecken in opdracht van de firma Hellemans-Mertens.

Het heterogene beeld van de Verlatstraat komt ook voort uit de combinatie van de bouwstijlen waarmee de aanwezige burgerhuizen zijn opgetrokken. Het gaat doorgaans over woningen van rond 1900, enkelhuizen van twee tot drie traveeën en drie bouwlagen. De combinatie van witte, neoclassicistische gevels met veelkleurige, eclectische parementen die we overal op het Zuid aantreffen, is in deze straat expliciet aanwezig. Voorbeelden van neoclassicistische panden zijn nummer 4, een winkelhuis van rond 1891 voor J.C. Verbeeck met een mooie ijzeren balkonbalustrade en nummer 21, deel uitmakend van een reeks van vier woningen met achterliggende koolmagazijn voor Louis Bal, ontworpen in 1903 door architect Florent Verbraeken.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1881 # 440 (4), 1904 # 474 (6), 1897 # 375 (9), 1906 # 1096 (9), 25 # 59186 (9), 1900 # 722 (12-14), 1910 # 1906 (12-14), 1910 # 2137 (12-14), 1903 # 673 (17-23).

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Cinema Tokio

  • Omvat
    Eclectisch burgerhuis

  • Omvat
    Eclectisch ensemble van woningen en winkels ontworpen door G. Van Oenen

  • Omvat
    Eclectisch hoekpand met Vlaamsekaai

  • Omvat
    Eclectisch samenstel van twee burgerhuizen

  • Omvat
    Kantoorgebouw QTV

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistische meergezinswoningen

  • Omvat
    Rij van vier stadswoningen in eclectische stijl

  • Omvat
    Twee woningen met handelsgelijkvloers

  • Omvat
    Woon- en handelspanden van 1902

  • Is deel van
    Het Zuid


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Verlatstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11328 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.