Geografisch thema

Torhoutsestraat

ID
11570
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11570

Beschrijving

Straat ten zuidwesten van het dorp van Ruddervoorde. Loopt van de dorpskern van Ruddervoorde via het gehucht Baliebrugge en de Sint-Godelieveparochie naar de grens met enerzijds Torhout en anderzijds Zwevezele (Wingene). Net buiten het grondgebied van Oostkamp vormt de straat de grens tussen Torhout en Zwevezele (Wingene) en loopt de straat er verder als de Ruddervoordestraat. De weg loopt langs de gehuchten Leegte, Krikske en Molenhoek. De straatnaam, die tot aan de fusie van Ruddervoorde met Oostkamp in 1977 zogenaamd Torhoutstraat is, verwijst naar de nabijheid van de gemeente Torhout.

De straat wordt deels aangeduid op de Grote Kaart van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601). Ze loopt tot ongeveer ter hoogte van de huidige Neerstraat en geeft minimale bebouwing weer aan de kruising met de huidige Leegtestraat, op de hoek met de Tempeliersstraat staat het toenmalige "Hof van Ruddervoorde" afgebeeld (zie Tempeliersstraat nummer 2) en ten noorden van de kruising met de Westmolenstraat is een grote molen, de Westmolen, weergegeven. Deze molen zou de oudste van Ruddervoorde zijn en was in het begin van de 17de eeuw een houten graanwindmolen. De molen wordt circa 1910 afgebroken. De straat eindigt aan het heidegebied, het zogenaamde Bulskampveld dat pas geleidelijk aan wordt ontgonnen. Op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), komt de laatste bebouwing die aansluit bij de dorpskern van Ruddervoorde voor net ten zuiden van de huidige Kanunnik Andriesstraat. Ter hoogte van het gehucht "Westcant" komen weer enkele verspreide woningen voor, doch vanaf daar verandert de straat in een kronkelende, met bomen omzoomde weg die niet overeenkomt met het huidige tracé van de Torhoutsestraat. Pas ongeveer ter hoogte van de Neerstraat, in de toenmalige wijk "Haeselbeke straete", herneemt de weg het nog bestaande tracé. In die wijk, de latere wijk Baliebrugge, komt ook al meer verspreide bebouwing voor. Op de Atlas der Buurtwegen (circa 1843) wordt de straat "Chemin n° 5" genoemd en omschreven als "Chemin de Lichtervelde à Ruddervoorde par Swevezeele", zogenaamd "Lichterveldestraet". Ter hoogte van de dorpskern, waar later de Hofstraat wordt aangelegd, wordt de straat onderbroken door de Dorpsbeek en ten zuiden van de Tempeliersstraat door de Kasteelbeek. Buiten de dorpskern is de straat nauwelijks bebouwd en domineert de voormalige Tempeliershoeve (zie Tempeliersstraat nummer 2), op de Atlas van circa 1843 omschreven als "Le jardin ferme", het hele middenstuk. Voorts enkele verspreide woningen ter hoogte van de kruising met de Westmolenstraat. De Torhoutsestraat eindigt in het midden van de 19de eeuw aan de kruising met de huidige Westkantstraat, waar de "Ferme Vermeulen" wordt gesignaleerd. Vandaar loopt de straat verder als kerkwegel, "Sentier n° 46", "Sentier de la ferme Vermeulen à celle de Declercq", zogenaamd "Donkeren weg", tot ter hoogte van de bestaande Neerstraat. Van daar noemt de straat eerst "Chemin n° 17", omschreven als "Chemin de celui Steenveldstraet au Moulin dit Westmolen par le cabaret dit Baille brug" en ten zuiden van het centrum van Baliebrugge "Chemin n° 32", omschreven als "Chemin du cabaret dit Baille brug au lieu dit Vrij geweet", zogenaamd "Den Gekoer weg", tot aan de grens met Lichtervelde. Rond het knooppunt van de huidige Cijnsdreef en de Baliebrugstraat bestaat een kleine woongemeenschap. Zelfde weergave op de Atlas van Vandermaelen (1846-1854) en op de kaart van het Dépôt de la Guerre van circa 1865. De Torhoutsestraat wordt volledig doorgetrokken en aangelegd in 1876 zie mutatieschets en weergave op de kaart van het Militair cartografisch Instituut van circa 1880. De dorpskern van Ruddervoorde is in de 19de eeuw onder meer de locatie van de biggenmarkt (zie oude foto) en de brouwerij De Gomme (zie nummer 60). Circa 1900 wordt op de wijk Baliebrugge een buitenafdeling van de Vrije Basisschool van Ruddervoorde opgericht in een door baron Emmanuel van Outryve d'Ydewalle gebouwde woning (nummer 268). In 1930, oprichting van een nieuwe parochie in het zuiden van Ruddervoorde, toegewijd aan de Heilige Godelieve. Bouw van de pastorie in de jaren 1930, en van de Sint-Godelievekerk pas op het einde van de jaren 1950 (zie nummer 306).

De benaming van de notarisvilla, vermoedelijk daterend uit de jaren 1960, ter hoogte van nummer 69, zogenaamd "Ter Molen", verwijst naar de voormalige "Plaats-" of "Termotemolen", vermoedelijk in de 18de eeuw opgetrokken als een houten windmolen en in 1868 vervangen door een bakstenen stellingmolen, gebouwd door bouwmeester Labaere voor rekening van de familie Depla. De molen wordt in 1913 verkocht aan molenaar Georges Termote, die er tot zijn dood in 1924 actief bleef. De molen wordt in 1944 geklasseerd doch, nadat hij in 1948 buiten bedrijf wordt gesteld en kort daarna het wiekenkruis verliest, terug gedeklasseerd in 1957 en in 2003 gesloopt.

Tot vermoedelijk in de loop van de jaren 1980 staat op de hoek met de Kanunnik Andriesstraat het geboortehuis van de kanunnik Andries zie gedenkteken aan de zijgevel, kant Kanunnik Andriesstraat met inscriptie "HIER IS GEBOREN DEN ZEER / EERW. KANUNIK (sic) CANTOR DER / HOOFDKERK VAN BRUGGE / DR . IN DE RECHTEN OUDLID / VAN HET NATIONAAL CONGRES / EN DEN KAMER VAN VOLKS / VERTEGENWOORDIGERS GROO / TE WELDOENER DER STREEK / COMMANDEUR DER LEOP. ORDE / VEREERD MET HET IJZEREN KR. EN / RIDDER DER ST GREGORIUS ORDE / HEER JOZEF OLIVIER ANDRIE / 23.6.1796-9.2.1946". De woning, die op meerdere oude foto's is afgebeeld, was een vrij imposant dubbelhuis met een voortuin afgezet met bakstenen muurtje en pijlers.

Thans lange straat die in de dorpskom van Ruddervoorde start en daar de typische aaneengesloten bebouwing vertoont van kleine en middelgrote woningen, al dan niet deels ingenomen door commerciële activiteiten of horeca op de begane grond. De tweede en langste straathelft vertoont een meer landelijk karakter door verspreide lintbebouwing afwisselend bestaande uit (arbeiders)woningen en kleine hoeves. Het ontstaan van de nieuwe Sint-Godelieveparochie in de jaren 1930 langs het zuidelijke deel van de Torhoutsestraat (Baliebrugge), brengt de aanleg van een nieuwe woonkern teweeg rondom de plaats waar in de jaren 1950 de kerk zal worden gebouwd. Deze woonkern wordt nog tot op heden uitgebreid. De oudste bebouwing van de straat klimt op tot de 19de eeuw. Eenvoudige, éénlaagse dorpswoningen van drie traveeën daterend uit de 19de eeuw, zoals de beluikwoningen nummers 112-116, toegankelijk via een van grint voorzien zijtracé waarrond enkele (aangepaste) huisjes en centraal een gietijzeren pompje, het geheel opklimmend tot de tweede helft van de 19de eeuw. Nummer 118, dat eveneens behoort tot het beluikje, dateert vermoedelijk van circa 1900 en bewaart twee halfronde, beglaasde openingen in de zijgevel. Nummer 218, aan de straatzijde afgezet met een laag bakstenen muurtje tussen pijlertjes, telkens afgedekt door arduinen dekstenen; de woning zelf dateert van 1913 en is voorzien van een bepleisterde en beschilderde plint, licht getoogde openingen onder strekken en een kordon van geelachtige baksteen. Nummer 162 bewaart een verzorgde fries van gele baksteen onder de kroonlijst en als kordons van dito baksteen doorlopende onderdorpels. Eenvoudige soortgelijke woningen met anderhalve (nummer 326) of twee bouwlagen en tot vier bouwlagen, daterend uit de tweede helft van de 19de eeuw. Vaak met bepleisterde en beschilderde gevels zoals nummers 54, 56, 66. Nummer 309-311 bewaart een cementering met geïncrusteerde, licht art decogetinte versieringen voornamelijk rondom de openingen en onder de kroonlijst; deels vernieuwd schrijnwerk. Nummers 92, 94, 96, soortgelijke éénlaagswoningen, doch volgens het kadaster gebouwd in 1936 zie met typische gemansardeerde zadelbedaking met dakkapellen onder een plat dak.

Boerenarbeiderswoningen met woondeel van drie traveeën en een kleine geïncorporeerde stalling uit het begin van de 20ste eeuw zoals het nummer 166 met verzorgde muizentandfries onder de gootlijst en bepleisterde, van geometrische motieven voorziene lateien. Nummer 104 met ter hoogte van het woongedeelte later gewijzigde openingen en een gedichte opening in de berging. Nummer 279, licht inwaarts en schuin ten opzichte van de rijweg georiënteerde hoevetje, reeds afgebeeld op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), en op de Atlas der Buurtwegen (circa 1843) aangeduid als "Ferme Van Steenland", doch thans zwaar gerenoveerd zie dakhelling en zijgevel, doch met behouden baksteenfries onder de gootlijst.

Bakstenen diephuizen van twee/drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldaken (bij nummer 151 gemansardeerd) uit de jaren 1910-1920, al dan niet met openingen met afgeronde bovenhoeken en bakstenen strekken (nummers 153, 296) en overkragende dakranden (nummers 168, 170). Nummer 115 met als geelachtige banden doorgetrokken lateien. Nummer 145, soortgelijk breedhuisje met segmentboogopeningen, waarvan de strekken bepleisterd en wit beschilderd zijn. Nummers 84-86 en 327, telkens bestaande uit twee gekoppelde soortelijke woningen.

Enkele interbellumpanden zoals het éénlaagshuis nummer 285 met kenmerkende getoogde granito strekken en een bepleisterde en beschilderde plint met geometrische motieven op de plint. Nummer 31, kleine woning van circa 1934 met art deco-invloed qua parement afgewisseld met bepleisterde lateien, openingen met afgeschuinde bovenhoeken (jammerlijk aangevuld met luiken en vernieuwd schrijnwerk) en een deur onder een betonnen luifeltje en met een bewaarde deurrooster met geometrische verdelingen. Nummer 269 met typische erker, doorgetrokken over de twee bouwlagen, luifeltje boven de voordeur en wit beschilderde strekken. In de linkerzijgevel zit een kleine nis bewaard, afgesloten door glas en bekroond door een kruisje. Nummers 94-96, eenvoudige gekoppelde arbeiderswoonsten van 1936 met gemansardeerde zadeldaken. Nummers 84-86, twee gekoppelde, bakstenen diephuizen volgens spiegelbeeld opgetrokken in 1938. Nummer 15, verzorgde winkelwoonst van 1947 met links een hoger opgetrokken travee met uiterst links een doorgetrokken penant op een versneden console.

Bebouwing uit het laatste kwart van de 20ste eeuw zoals nummer 93, inwaarts gelegen villa met strooien bedaking, volgens de bouwaanvraag gebouwd circa 1970 naar een ontwerp van architect Jozef Van der Schaeghe (zie afbeelding).

Nummer 268, Vrije Basisschool Baliebrugge, buitenafdeling van de Vrije Basisschool van Ruddervoorde en deel uitmakend van de Vrije Basisscholen Groot-Oostkamp-Zuid; thans eigendom van de Vereniging Dienstmaagden van Maria uit Ardooie. De school is naar verluidt gebouwd op initiatief van Emmanuel van Outryve d'Ydewalle en bevat omstreeks het einde van de 19de eeuw circa 300 kinderen. De woning van circa 1900 aan de straatkant wordt later verbouwd en uitgebreid in westelijke richting. Deels bewaarde bakstenen ommuring. Thans ligt ten zuidwesten van het hoofdgebouw een speelplaats, die in het westen wordt afgebakend door een klassenvleugel van de jaren 1960.

Een vleugel van de oorspronkelijke hoofdafdeling van de school, gesitueerd ter hoogte van Torhoutsestraat nummer 35, is afgebroken in 1904; in 1961 wordt Drukkerij Verplancke (zie initialen DV op glaswerk van bovenlicht) er opgetrokken. De drukkerij was voorheen een huishoudschool. Naastgelegen feestzaal van de vrije meisjesschool (zie Leegtestraat nummer 1).

  • Archief Ruimtelijke Ordening West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, Archiefnummer W/00684 en Levend Archief.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Ruddervoorde, 1889/4, 1905/11, 1914/16, 1934/26, 1935/35, 1936/10, 1961/54, 1970/54.
  • BOULJON B., Kanunnik Andries, zijn afkomst en loopbaan, in De Merel, jg. 16, nummer 3, 1986, p. 15-16.
  • DEVLIEGHER L., De molens in West-Vlaanderen, in Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9, Tielt, 1984, p. 324.
  • DENEWET L., Beelden des afscheids … De laatste dagen van de Plaatsmolen van Ruddervoorde, in Werkgroep West-Vlaamse Molens, jg. 19, nummer 3, 2003, p. 127.
  • GEVAERT H., Wandelen op het vrijgeweid, Torhout, Heemkundige Kring Ruddervoorde, 1998.
  • GOETHALS L., Ruddervoorde vroeger en nu, Roeselare, 1980, p. 48-49.
  • VANDEWALLE P., De molens van Ruddervoorde, Heemkundige Kring Ruddervoorde, 1994, p. 7-18 en 59-68.
  • VERHAEGHE A., Ruim 150 jaar gemeentelijk onderwijs in Ruddervoorde, Ruddervoorde, 1995, p. 23, 25, 33.
  • VERHAEGHE A., De herbergen van De Platse, Heemkundige Kring Ruddervoorde, 1998, p. 5.

Bron: VANWALLEGHEM A. met medewerking van CREYF S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Oostkamp, Deel I: Deelgemeente Oostkamp, Deel II: Deelgemeenten Hertsberge, Ruddervoorde en Waardamme, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL30, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Burgehuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Handelshuis

  • Omvat
    Handelspand

  • Omvat
    Hoekhuis

  • Omvat
    Hoekpand

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Interbellumwoning

  • Omvat
    Interbellumwoning van 1937

  • Omvat
    Kapel, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Molenhoekmolen

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Godelieve met pastorie

  • Omvat
    Samenstel van twee gekoppelde dorpswoningen

  • Omvat
    Standbeeld voor de militaire slachtoffers van de Eerste en Tweede Wereldoorlog

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Villa Ter Munken

  • Is deel van
    Ruddervoorde


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Torhoutsestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11570 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.