Geografisch thema

De Keyserlei

ID
11671
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11671

Beschrijving

De De Keyserlei is een drukke en bekende winkelstraat die het centraal station verbindt met de leien. Gelegen tussen Frankrijklei en Pelikaansstraat, loopt het rechte tracé van de straat via de Leysstraat en de Meir verder tot in de oude stad. Het is de eerste grote uitvalsweg die niet aansluit bij een voormalige stadspoort. In 1867 ontstond het weggedeelte van Frankrijklei tot ongeveer ter hoogte van de Breydelstraat. De doorsteek tot aan het huidige Centraal Station gebeurde in 1873. Van de oorspronkelijke benamingen Tenierslei en Wapperslei werd in 1893 afgestapt voor de huidige naam verwijzend naar Nicaise de Keyser(1813-87), schilder en directeur van de Antwerpse academie.

De basisbebouwing van de De Keyserlei bestaat uit eind-19de-eeuwse panden met bepleisterde lijstgevels in neoclassicistische of second empirestijl. Elk pand heeft op de begane grond een winkel- of horecafunctie. Van bij de aanleg van de straat, nodigde de ligging vlakbij het station uit tot het bouwen van winkels, cafés, hotels en bioscopen, functies die tot nog toe doorleven in het straatbeeld, maar die tevens tot vele onoordeelkundige verbouwingen hebben geleid. Een eind-19de-eeuws pand dat wel op een geslaagde, modernistische manier werd verbouwd, vinden we op nummer 14. Het pand kreeg in 1966-68 een totaal nieuwe gevel in opdracht van eigenaar A. Wegge naar ontwerp van architect R. De Braekeleer.

Op nummer 4, een neoclassicistisch pand met second empire-ornamentiek aan de vensteropeningen, vensteropeningen, gebouwd rond 1868 voor E. Bocklisch als meergezinswoning met gewone begane grond, in de 20ste eeuw verbouwd tot winkel. Op de hoek met de Quellinstraat voegde ING een opvallende hoekerker toe aan een neoclassicistisch pand met afgeronde hoek dat in 1869 werd ontworpen door architect Joseph Schadde voor Louis Bachelier. Op de hoek met de Anneessensstraat (nummer 19), een hotel in een hoog neoclassicistisch hoekpand dat in 1868 werd geregistreerd in het kadaster; er zijn mooie ijzeren balustrades bewaard. In tegenstelling van de eenvoudig die we bij deze panden uit de jaren 1860 vaststellen, werd voor het ensemble van twee winkelhuizen op nummers 31-33 in 1879 voor een rijke behandeling van de gevels gekozen, met kolossale pilasters die de gevels ritmeren. De panden, gebouwd in opdracht van L. Deweert, wonende in de Offerandestraat 42, zijn ondertussen in die mate verbouwd dat de ensemblewerking verloren ging. De nummers 39 en 41 werden eind 19de eeuw eveneens als ensemble gebouwd; ook hier ging de oorspronkelijke bepleistering van de eenvoudig ingedeelde gevel verloren. Op de hoek met de Breydelstraat staat een heel hoog neoclassicistisch hoekpand (nummer 43) dat in verschillende fases werd gebouwd, uitgebreid en verhoogd. De basis van het pand, drie + vier traveeën en vier bouwlagen tellende, dateert van rond 1874. De bouwaanvraag werd ingediend door J. Dubois, wonende in de Kerkstraat 120. Op nummer 51, een strak neoclassicistisch pand van vier traveeën en vier bouwlagen waarvan de bouw in 1878 werd geregistreerd in het kadaster. Op nummer, een pand van drie en een halve bouwlaag en drie traveeën met mooie ijzeren borstweringen en een klassieke eind-19de-eeuwse afwerking. Daarnaast, op nummer 59, een hotel van vier bouwlagen en vier traveeën in een aangepast neoclassicistisch pand.

Hier en daar werd deze witte, neoclassicistische huizenrij doorbroken door een eclectisch ontwerp, die echter allemaal uit het straatbeeld zijn verdwenen. Op de hoek met de Appelmansstraat (28-30), waar nu een groot nieuwbouwcomplex staat, werd in 1907 “Cinema Kruger” gebouwd, een ontwerp van Jules Hofman voor H. Estiévenart in een rijkelijk met beeldhouwwerk versierde eclectische stijl. Een ander voorbeeld dat we willen vermelden, was een samenstel van twee woningen in neo-Vlaamse renaissance, ontworpen in 1878 door J.J. Winders, volgens het bouwdossier naast nummer 58 gelegen. Enkele uitzondering in eclectische stijl zijn verdwenen bijvoorbeeld: twee woningen ontworpen door J.J. Winders in neo-Vlaamse renaissancestijl, volgens het bouwdossier naast nummer 58 en wellicht afgebroken voor het Century Center.

Het grote art deco winkel- en kantoorcomplex van dit Century Center werd tijdens het interbellum gebouwd en bepaalt sindsdien in grote mate het straatbeeld. De buurt rond het station kende tijdens het interbellum een enorme bloei op vlak van entertainment, met talrijke bioscopen, restaurants en feestzalen. De meeste cinema’s en evenementenzalen verdwenen uit het straatbeeld, zo onder meer Cinema Rex en zaal Alhambra.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1868 # 10 (4), 1869 # 551 (24), 1879 # 493 (31-33), 1874 # 44 (43), 1878 # 235 (Winders), 1907 # 297 (28-30), 18 # 49515 (14), 18 # 50733 (14).
  • Archief van het kadaster Antwerpen, Mutatieschetsen, Afdeling 8, Sectie H, 1868/112 (19), 1878/99 (51).

Auteurs: Plomteux, Greet; Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Appartementsgebouw met grand café en tea-room

  • Omvat
    Appartementsgebouw met horecagelijkvloers

  • Omvat
    Burgerhuis in second empire

  • Omvat
    Century Center

  • Omvat
    Cinema Rex

  • Omvat
    Eclectisch café

  • Omvat
    Ensemble van hotel en winkelhuizen

  • Omvat
    Hoekensemble in second-empirestijl

  • Omvat
    Hoekpand

  • Omvat
    Neoclassicistisch hoekpand

  • Omvat
    Neoclassicistische meergezinswoning

  • Is deel van
    Antwerpen - 19de- en 20ste-eeuwse stadsuitbreiding


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: De Keyserlei [online], https://id.erfgoed.net/themas/11671 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.