Geografisch thema

Lange Kievitstraat

ID
11773
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11773

Beschrijving

De Lange Kievitstraat is gelegen in het hart van de diamantwijk van Antwerpen, tussen het Stadspark en de Provinciestraat, via een brug onder de spoorbaan doorlopend. De straat werd in 1857 aangelegd als een rechttrekking van een ouder, historisch tracé. De nieuwe straat gaat deel uitmaken van een geometrische verkaveling met rechthoekige bouwblokken die de historische parcellering volledig teniet doet. De bestaande, losse bebouwing wordt stelselmatig afgebroken en vervangen door rijwoningen op lange, smalle percelen.

Het historisch tracé kreeg eerst de naam Nonnenstraat, later Kievitstraat (tussen 1846 en 1875) en wordt ten slotte de Lange Kievitstraat. De Nonnenstraat liep tot Borgerhout en bestond vermoedelijk al voor 1300 op gronden van het in 1542 gesloopte klooster Sint-Margrietendal, ook Ter Nonnen genoemd en gelegen in de buurt van het huidige Stadspark, ter hoogte van Louiza-Marialei. Vanaf de tweede helft van de 16de eeuw werd de straat genoemd naar het hof van plaisantie "den Kievit", dat gelegen was tussen de Nonnenstraat en de Herentalse Vaart (ongeveer aan de huidige Quinten Matsijslei). Door de bouw van het Herentalse Fort (1817, ter hoogte van huidige Stadspark) verdween het westelijke deel van de oude straat.

De bebouwing in de straat is zeer heterogeen, met woningen uit de tweede helft van de 19de eeuw en de 20ste eeuw, overwegend in neoclassicistische stijl. Kenmerkend voor de hele diamantwijk is de hoge mate van verstoring van het oorspronkelijke straatbeeld door verbouwingen en nieuwbouw; aan de oneven zijde van de Lange Kievitstraat zijn alle panden zwaar verbouwd of vervangen door nieuwbouw.

De oudste bouwdossiers die in het stadsarchief te vinden zijn voor de Lange Kievitstraat dateren van de jaren 1840 en betreffen lage woningen van één tot twee bouwlagen. In de jaren 1850 en 1860 werden vooral woningen gebouwd met second empiretoets, te herkennen aan de rechthoekige muuropeningen met afgeronde bovenhoeken. Voorbeelden van dergelijke woningen staan op nummers 52 en 88. Een hele speciale woning in de straat uit die periode vinden we op nummer 50, met een kleurrijke gevel in een vroege neogotiek.

De meeste woningen zijn echter enkelhuizen uit het vierde kwart van de 19de of begin 20ste eeuw, drie traveeën en drie bouwlagen tellend onder zadeldak, met een gestandaardiseerde neoclassicistische lijstgevel. Nummer 98 bijvoorbeeld, werd samen met het verbouwde pand op nummer 100 gebouwd als ensemble rond 1882 naar ontwerp van Louis Hamaide voor Chauliac, wonende in de Reynderstraat 23; de woning werd verhoogd en de begane grond is gewijzigd. Op nummer 122, eveneens met verbouwde begane grond, een woning die wellicht te linken is aan een bouwdossier van 1889 opgemaakt door Ricquier-Winckelmans voor Van Meerbeeck uit de Provinciestraat 70. Nummer 29, een woning met een zeer eenvoudige neoclassicistische gevel, maakte deel uit van een reeksbouw van vier huizen, twee graanwinkels en een mouterij gebouwd rond 1880 op de plaats van een zeepfabriek, een ontwerp van J. Leroy voor weduwe Kerckxs. Eveneens getuigend van de handelsbedrijvigheid in de straat is de woning op nummer 102, een neoclassicistisch winkelhuis met achterliggende magazijnen, gedateerd "1911" met het opschrift "Tabak" en "Sigaren" in de bovenlichten van de winkelpui. Een gelijkaardig voorbeeld, maar met een eclectische, geel bakstenen gevel, vinden we op nummer 114, een woning met doorrij en achterhuis getekend door bouwmeester J.J. Boets voor P. Van Wallendael. Op de begane grond bevond zich een winkel voor melk, boter en eieren, een opslagplaats in de achterbouw, appartementen op de verdiepingen.

Behalve de voornoemde vrij kleinschalige handelspanden, waren er in de Lange Kievitstraat ook grotere fabrieksgebouwen en diamantslijperijen gelegen. Een voorbeeld van een diamantslijperij bevond zich ter hoogte van nummer 65, waar zich een voorbouw met burelen en een hoge achterbouw in functionele stijl bevond, ontworpen door Alphonse Pauwels voor L. Aronsfrau in 1920. Van dit complex is niets maar bewaard. Een ander industrieel pand dat verdween voor nieuwbouw is de chocoladefabriek "De Beukelaers", het volledige bouwblok innemend ten noordoosten van de spoorweg, waar zich nu de kantoorgebouwen rond het Kievitplein bevinden. Ter hoogte van 118-120, doorlopend tot aan de Lentestraat, lag eveneens een chocoladefabriek "Chocolaterie Duc", ontworpen door Alphonse Pauwels. Het industriële pand is nu in gebruik als een woonproject.

De bloeiperiode van de diamantwijk tijdens het interbellum wordt in de hele wijk vertaald door de bouw van kleinschalige appartementsgebouwen, die qua bouwlagen de bestaande kroonlijsthoogte respecteerden. Een voorbeeld vinden we op nummer 58, een pand in eenvoudige art deco ontworpen door Edw. Craeye voor W. Coppens, wonende in de Lange Kievistraat op nummer 51bis.

  • Kadasterarchief Antwerpen, 207: mutatieschetsen, Antwerpen, 8ste Afdeling, Sectie H, 1857/31.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1920 # 9111 (65), 1882 # 963 (98-100), 1880 # 1181 (29), 1889 # 692 (102), 1908 # 1153 (114), 1919 # 8601 (Duc), 1928 # 31814 (58).

Auteurs: Plomteux, Greet; Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Appartement met winkelgelijkvloers en werkplaats

  • Omvat
    Burgerwoning in fantasierijke neogotische stijl

  • Omvat
    Statig neoclassicistisch pand

  • Omvat
    Twee appartementsgebouwen in art-decostijl

  • Is deel van
    Antwerpen - 19de- en 20ste-eeuwse stadsuitbreiding


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Lange Kievitstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11773 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.