Geografisch thema

Flamincka Park

ID
12183
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12183

Beschrijving

Grote residentiële verkaveling met exclusieve villa's in ruime tuinen, vanaf de jaren 1960 aangelegd op het voormalige kasteeldomein van Jabbeke. Het park is gelegen ten noorden van de Weststraat, wordt ten noorden door de A10-E40 begrensd en ten westen door de Koestraat. De verkaveling bestaat uit een aantal kronkelende wegen door een bebost gebied, met centraal een grote vijver die de plaats van het vroegere kasteel aangeeft, ter hoogte van de villa op het huidige nummer 28. Vanuit de dorpkern van Jabbeke is het kasteeldomein rechtstreeks met een dreef verbonden: de Caverstraat werd vroeger terecht "Kasteeldreef" genoemd.

Al in de 14de eeuw is er op deze plaats in Jabbeke een versterkte burcht of vesting aanwezig, bewoond door Iwein van Straten, Heer van Jabbeke. Het was een kasteel van groot belang, aangezien in 1406-07 de schepenen van het Brugse Vrije hier zetelden, toen de stad Brugge beperkingen legde op de lakenindustrie. Na de dood van Iwein van Straten hertrouwde zijn weduwe met Lodewijk van Haveskerke. Volgens de literatuur zou de familie van Haveskerke circa 1445-1450 een nieuw kasteel bouwen op het domein, ten noorden van de oude burcht; Pieter Pourbus geeft zowel burcht als kasteel op zijn kaart van het Brugse Vrije (1571) weer. Het kasteel is een zeer groot gebouw van twee bouwlagen op een omwald opperhof, omringd door een aantal losse gebouwen. Ten zuidwesten van de oude burcht werd een hoeve gebouwd, " 't Neerhof", de hoeve die ten zuiden van het kasteel werd gebouwd, noemde men "'t Opperhof".

In de tweede helft van de 17de eeuw werd Petrus van Caloen eigenaar van het domein. Hij bleef er wonen tot aan zijn overlijden in 1722. De familie van Hamme erfde het landgoed en verpachtte het domein. Men bleef het tot in de 18de eeuw echter "Haveskerke" noemen. In het Rijksarchief bezit men een nauwkeurige kaart van 1748. Het ging om een opperhof met L-vormig kasteel omgeven door een dubbele walgracht, een neerhof met schuur, duivenhok, stallingen en een woonhuis, alles omgeven met veel land en bos.

Op het einde van de 18e eeuw erfde de familie van Larebeke het kasteel. Egidius van Larebeke voert belangrijke bouwwerken uit aan het kasteel: hij verandert het L-vormige grondplan niet, maar staat vermoedelijk in voor de uniformisering van de gevel. Een tekening van 1836 door Eerwaarde Heer Deceuninck laat een groot classicistisch zien met omringende walgrachten. Het is een onderkelderd gebouw van twee bouwlagen onder lange schilddaken en een veelhoekig torentje. De witte lijstgevels zijn met regelmatige rechthoekige vensteropeningen doorbroken, een stenen brug leidt over het water naar de met zuilen geflankeerde centrale toegang. Egidius van Larebeke blijft ons bij omdat hij een grote collectie belangrijke schilderijen aan de Sint-Blasiuskerk schonk. Een gedenksteen in de kerk herinnert aan zijn overlijden in 1847 in Tronchiennes.

Het landgoed wordt in 1848 aangekocht door de familie du Bus de Gisignies. Graaf Alberic du Bus komt er samen met zijn moeder gravin Victoria de Gisignies wonen. Omdat de gebouwen in verwaarloosde toestand verkeren, laat de familie er in 1860-1862 een nieuw kasteel optrekken op de binnenkoer van het afgebroken kasteel. Het wordt een klein kasteeltje op rechthoekige plattegrond in neoclassicistische vormgeving. Het is een onderkelderd gebouw van drie traveeën en twee bouwlagen onder leien schilddak, waarbij de centrale toegang geaccentueerd wordt door een trappartij en een uitgebouwd portaal.
De gebouwen van het opperhof (herenhoeve ten zuiden van het kasteel) worden afgebroken en vervangen door een koetshuis met paardenstallen (zie Flamincka Park nummer 35). De gebouwen van het neerhof werden omgebouwd tot schapenhouderij. Erfgenaam Christian du Bus de Gisignies laat het omliggende park aanleggen en een aantal dienstgebouwen optrekken zoals portierswoning, conciërgewoning, koetshuis en stallingen.

In 1913 komt het kasteel door een erfenis in handen van de dochter van Christiaan du Bus de Gisignies, gehuwd met graaf Maximiliaan de Renesse Breidbach. In beide wereldoorlogen verblijft er een Duits garnizoen, wat aanzienlijke schade teweeg brengt. In de jaren 1960 wordt het landgoed daarom verkocht aan de N.V. Bouwonderneming Gebroeders Verhaeghe (Loppem), die het vanaf 1966 verkavelt. Burgemeester Bogaert zoekt samen met zijn collega-burgemeester uit Koksijde een geschikte naam voor de villaverkaveling en kiest daarvoor de naam van het nabij gelegen historisch domein "Vleminckpoort" (zie Snellegem, Kasteeldreef nummer 1; vermelding op Ferrariskaart van 1771-1778).
Het kasteel wordt gesloopt in 1967, een aantal andere gebouwen die tot het domein van de familie de Bus de Gisignies behoorden, worden omgebouwd tot villa en in de nieuwe verkaveling geïntegreerd, zie nummers 1, 27 en 35. Ook de ijzeren brug over de sloot in de noordoosthoek van het domein is een overblijfsel van de oude parkaanleg. Op nummer 5, een witgeschilderde villa in landelijke stijl, die met het achthoekige torentje en de algemene volumewerking nog verwijst naar de oorspronkelijke functie van schapenstal met duiventoren, opgetrokken in 1881 aan de westelijke rand van het kasteeldomein. Op nummer 7 bevindt zich de voormalige woning van de hovenier.

Het domein bevat talrijke eiken en beuken van meer dan honderd jaar oud, aangeplant ten tijde van Alberic en Christian du Bus. Zij creëerden op het domein een Engels landschapspark, met onder meer een grote slingerende vijver. Christian du Bus liet aan de rand (noord en oost) van het domein een reeks rechte grachten graven, die echter nooit werden vervolledigd. Nabij de kasteelvijver, in de tuin van de huidige nummer 20, een monumentale oude treurbeuk, nabij nummer 1, een rij oude eiken.

  • Rijksarchief Brugge, Kaarten Mestdagh, nr. 587, Kaart van een Kasteelgoed in Jabbeke...van Meester Frederyck-Joseph van Hamme, door A. Coutteau, 1748. (overgekalkt exemplaar van een origineel uit 1748).
  • ARNOU P., De heren van Zedelgem te Jabbeke, in Zilleghem, jg. 1, nr. 1, 1980, p. 3-11.
  • VAN EENOO A., Jabbeke. Histories en legenden, deel II, Jabbeke, s.d., p. 175-212.

Bron: HOOFT E. met medewerking van BOONE B., CALLAERT G., DE BODT V. & SANTY P. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Jabbeke, Deelgemeenten Snellegem, Stalhille, Varsenare en Zerkegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL35, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boswachterswoning

  • Omvat
    Bunker uit de Tweede Wereldoorlog

  • Omvat
    Gedenkteken

  • Omvat
    Gedenkteken

  • Omvat
    IJzeren brug

  • Omvat
    Kapel van Burggraaf Christian du Bus de Gisignies

  • Omvat
    Paardenstallen en koetshuis van het kasteeldomein

  • Omvat
    Villa van 1882

  • Is deel van
    Jabbeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Flamincka Park [online], https://id.erfgoed.net/themas/12183 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.