Geografisch thema

de Manlaan

ID
12249
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12249

Beschrijving

Rechte dreef tussen de Gistelsteenweg en de Hogeweg, gekenmerkt door dubbele rijen bomen, wat typisch is voor Varsenare. Het is een tracé dat van zuid naar noord loopt, parallel met de oostelijke grens van Varsenare met Brugge. De laan gaat terug op de private toegangsdreef tot het kasteel "De Blauwe Toren" (zie nummer 50) vanaf de voormalige Hoge Dijken (nu Gistelsteenweg). "'t Goet ten Blaeuwen Torre" en de bijhorende "Blauwe Torredreef" worden voor het eerst vermeld in 1531. De Blauwe Toren kreeg haar naam omdat het oude kasteel met blauwe leien was bedekt.
Van 1888 tot in de jaren 1960 is de dreef gekend als "Zwarte Dreef" wegens de verharding met een zwarte grintlaag. De huidige naam verwijst naar de familie de Man, die van de 19de tot in de 20ste eeuw eigenaar was van het kasteel. Jonkvrouw Jeanne de Man liet de private laan in 1962 verharden, om ze daarna over te dragen aan de gemeente; bij deze gelegenheid werd de dreef omgedoopt tot de "de Manlaan".

Enkele gebouwen langs de laan klimmen zeker op tot de 16de eeuw: op de kaart van Pieter Pourbus uit 1561-1571 worden het kasteel "Blauwe Toren" en de hoeve zogenaamd "De Bollaert" aangeduid. Deze hoeve op nummer 15, ook nog "het Blauwhuys" of "de Klokhofstede" genoemd, is het oorspronkelijke neerhof van het Hof van Proven  en is genoemd naar de verdwenen Bollaertsweg tussen de De Manlaan en de Legeweg. De hoeve werd al in 1542 voor het eerst genoemd, de huidige gebouwen zijn in kern 18de-eeuws, maar werden in de 20ste eeuw zwaar verbouwd. De zgn. "Sint-Donaashoeve" op nummer 54 gaat terug tot een historische hoeve-uitbating van het Brugse kapittel van Sint-Donaas, en bestaat nu uit twee in kern wellicht 18de-eeuwse parallelle volumes, zijnde het woonhuis ten noorden met aansluitende stallen voorzien van nieuw parement, en ten zuiden een deels beplankte schuur; sinds de jaren 1970 is deze hoeve uitgegroeid tot een groot tuinbouwbedrijf met serres ten noorden van de Legeweg.
De historische basisbebouwing wordt in de tweede helft van de 19de eeuw aangevuld met twee hoeves en twaalf huizen die kasteelheer Edmond en later Alfred de Man vanaf 1862 op het domein laten optrekken, gebouwen die allen de geschiedenis ingingen als de "blauwe huizen", omdat ze naar het voorbeeld van het kasteel met blauwe leien of pannen waren bedekt. De meest herkenbare hoeve is "De Blauwe Toren", gebouwd in 1862 (zie nummer 48). De tweede zogenaamd blauwe hoeve is de "Coddebins hoeve", gebouwd op de plaats van een 13de-eeuwse gelijknamige heerlijkheid, en ondertussen verdwenen. De twaalf blauwe huizen werden langs de Gistelsteenweg opgericht en zijn anno 2006 nog deels bewaard, zie Gistelsteenweg nummer 20, "Kluis de Blauwe Toren" en de nummers 22, 26 en 28. De uitbaters van de blauwe huizen dienden zich toe te spitsen op het verbeteren van de onvruchtbare gronden waarop deze waren gebouwd. De gronden van het kasteeldomein die aansluiten bij de Gistelsteenweg werden midden 20ste eeuw verkaveld en zijn met villa's bebouwd, zie bijvoorbeeld zogenaamd "Santa Maria", met officieel adres Gistelsteenweg nummer 24.

  • FRANCHOO A., Bij de inhuldiging van de nieuwe "de Manlaan" te Varsenare, in Brugs Ommeland, jg. 2, nr. 3, 1962, p. 117-118.
  • FRANCHOO A., Varsenare en zijn rijk verleden, deel II, Brugge, 1972, p. 102-104 en 111.
  • FRANCHOO A., De familie Brusselle op wijk Nieuwege te Varsenare, in Brugs Ommeland, jg. 15, nr. 2, 1975, p. 47-50.
  • FRANCHOO A., De Blauwe Huizen te Varsenare en hun eerste bewoners, in Brugs Ommeland, jg. 7, nr. 4, 1967, p. 137-142.
  • FRANCHOO A., Varsenare van weleer in woord en beeld, Brugge, 1985, p. 117-128.
  • VERVENNE A., Oude hoeven en hun bewoners. Varsenare, s.d., s.l., p. 45-48, 87-90.

Bron: HOOFT E. met medewerking van BOONE B., CALLAERT G., DE BODT V. & SANTY P. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Jabbeke, Deelgemeenten Snellegem, Stalhille, Varsenare en Zerkegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL35, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hoeve De Blauwe Toren

  • Omvat
    Kasteeldomein De Blauwe Toren

  • Omvat
    Rotskapel de Mans Rots

  • Is deel van
    Varsenare


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: de Manlaan [online], https://id.erfgoed.net/themas/12249 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.