Geografisch thema

Achtste Linielaan

ID
12600
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12600

Beschrijving

Doodlopende straat ten westen van de Pittemstraat, langsheen de zuidzijde van de voormalige spoorlijn Tielt - Ingelmunster. Volgens een kaart van het leenboek van Bosterhout van 1785 gaat het tracé deels terug op een oude landweg of de "Bachten Broucke weghel" doorheen de Dierdonckkouter, die aan de oostzijde uitkomt op de "voetwegh naer Dierdonck" of "kerckweg van Dierdonck", later de Statiestraat; op de Atlas der Buurtwegen (1846) aangeduid als voetweg.

Voorheen bevindt zich hier het "Statieplein", dat aangelegd wordt ten zuiden van de spoorlijn die op 2 december 1854 in gebruik wordt genomen als vertakking van de spoorlijn Brugge - Torhout - Tielt met een neoclassicistisch station en losplaats te Meulebeke. Naast het vervoeren van reizigers kent dit station vooral een grote bloei op gebied van goederenverkeer, met name van granen en olie. Aan de zuidzijde van het plein is eertijds onder meer een koren- en oliemolen gelegen, opgericht door de familie Vermeulen en later verplaatst en afgebroken.

Eertijds kern van de bloeiende stationsbuurt met de typerende aanwezigheid van vele herbergen, afspanningen en enkele burger- en herenhuizen langsheen het door bomen omzoomde plein en de goed onderhouden nabijgelegen Grote en Kleine Statiestraat, respectievelijk de huidige Pittemstraat en Statiestraat. Enkele van de hier eertijds gevestigde herbergen zijn onder meer "Café de la Station", "Het Hof van Vlaanderen", "De Nieuwe Statie", "La Salle d'Attente", "Café Rubens" later gekend als "Dierdonck", "De Sportwereld" later gekend als "Café Moderne" en "'t Schaak", "Café des Voyageurs" later gekend als "Café Royal", "Den Hert", "Lunapark", "Métropole", "Rock Island", "Sint-Cecilia", "De Weegbrug" en "Hôtel Saint-Jean", waarvan op één na alle uitbatingen stopgezet zijn in de loop van de 20ste eeuw.

In 1900-1901 doet men grote investeringen aan de stationsinfrastructuur met onder meer de vernieuwing van 318 m spoorlijn, het aanbrengen van een nieuwe afsluiting, het verharden van de goederenkoer en de bouw van een weegbrug en een onderhoudscentrum voor petroleumverlichting.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog installeert de Duitse bezetter een slachterij in enkele wagons van de spoorweg. Op 16 oktober 1918 wordt de spoorweg op verschillende plaatsen gedynamiteerd.

Huidige benaming naar de afdeling van het Belgische leger, waarvan de 9de Compagnie, die zich tijdens de "Slag om Meulebeke" op 26 en 27 mei 1940 over een breedte van 500 m langs de spoorlijn heeft ingegraven om het Duitse leger tegen te houden, vele manschappen verliest en zich uiteindelijk dient over te geven. Bij deze gevechten worden tevens enkele huizen in de straat beschadigd, onder meer de hoekhuizen met de Statiestraat.

In 1944 wordt de spoorwegbrug over het kanaal Roeselare - Leie te Ingelmunster opgeblazen, waardoor de treinverbinding naar Kortrijk verbroken is en niet meer hersteld wordt wegens de opkomst van het wegverkeer en de autobusdiensten. Hierdoor doet de spoorlijn enkel nog dienst voor het goederenverkeer tussen Tielt en Meulebeke, tot ook deze lijn in 1984 opgeheven wordt.

Ter herdenking van het verlies van de 21 manschappen van de 9de Compagnie van de 8ste Linie wordt een gedenkteken opgericht aan het plein. In 1979 wordt dit verplaatst naar de zijgevel van het stationsgebouw, dat een travee ingekort wordt om plaats te maken voor een nieuwe parking aan het plein, vanaf dan gekend onder de huidige benaming. Het station zelf wordt als "Vredesmuseum" ingericht ter herinnering aan de "Slag om Meulebeke".

Met uitzondering van het voormalige stationsgebouw enkel bebouwing aan de zuidzijde van de straat. Noordzijde van de straat gevormd door brede groene berm van de voormalige spoorlijn, deels afgezoomd door bomen. Ten zuidwesten, kasseibestrating met groene berm en straatgevelwand gevormd door betonnen muur die enkele bedrijfsgebouwen afschermt.

Thans voornamelijk woonfunctie; 19de- en 20ste-eeuwse rijbebouwing in neoclassicistische stijl van twee bouwlagen onder pannen zadeldaken (nok evenwijdig met straat). Enkele panden met voormalige herbergpuien en verwaarloosde of verbouwde straatgevel. Al dan niet geschilderde of bepleisterde bakstenen lijstgevels met rechthoekige of segmentbogige muuropeningen. Nummer 2/ Statiestraat, hoekpand met afgeschuinde hoektravee onder schilddak (mechanische pannen) voorzien van nieuwe bepleistering; deels gewijzigde muuropeningen en nieuw schrijnwerk. Nummer 1, "Café 't Pallieterke", oorspronkelijk gekend als "Cristal Alken" en later "Olympia", gebouwd in 1856 door de Meulebeekse brouwer Joannes Carpentier en respectievelijk in 1913 en 1933 verbouwd en uitgebreid. Breedhuis van vijf traveeën met roodbakstenen lijstgevel op natuurstenen plint, afgelijnd door witgeschilderde houten kroonlijst op consoles. Brede poorttravee tussen lisenen met openingen onder witgeschilderde lateien. Bovenvensters (T-ramen) met afgeschuinde hoeken en natuurstenen aanzetstenen. Herbergpui met deels beglaasde deur en ramen met driedelig bovenlicht. Nummer 4 met gecementeerde herbergpui en beglaasde deur onder rechte luifel tussen afgeronde penanten; poort en raam voorzien van driedelig bovenlicht met centraal geometrisch glas-in-loodmotief.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 1, 1855/2, 1856/1, 1913/8, 1933/6.
  • BAERT G., Van aubergien, lantsherberghskens en brandewijnhuysen te Meulebeke, in De Roede van Tielt, jg. 18, nummer 4, 1987, p. 73, 75, 84-85, 90, 93-94, 96, 98-100, 102, 104, 111.
  • GERMONPREZ R., Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982, p. 96, 126-127, 140, 182-183, 190.
  • VANNESTE H., Meulebeke, in HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 81.

Bron: CALLAERT G. met medewerking van BOONE B. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Café De Statie

  • Omvat
    Café des Voyageurs

  • Omvat
    Oorlogsmonument

  • Omvat
    Station Meulebeke

  • Is deel van
    Meulebeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Achtste Linielaan [online], https://id.erfgoed.net/themas/12600 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.