Geografisch thema

Sint-Antoniusstraat

ID
12691
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12691

Beschrijving

Hoofdstraat van het gehucht "'t Veld" en van de parochie Sint-Antonius van Padua, gelegen in de uiterst noordwestelijke hoek van Meulebeke, aan de grens met Ardooie en Pittem, en uitgegroeid tot kerkdorp dat fungeert als zelfstandige parochie met basisvoorzieningen als onder meer kleuter- en lager onderwijs. Noord-zuid lopende, rechte verbindingsstraat tussen de Provinciaal Domeinstraat ten noorden en de Vijverdamstraat ten zuiden. Genoemd naar de patroonheilige van de parochie.

Het gehucht 't Veld ontstaat op het oostelijke deel van het "Ardoyeveldt", een veld- of wastinegebied met heide, kreupelhout of moeras dat tot in de tweede helft van de 18de eeuw buiten het eigenlijke landbouwareaal gelegen is en begrensd wordt door oude loofbossen, onder meer het bosgebied gelinkt aan de baronie van Ingelmunster. Als onbewoond 'eiland' is dit veldgebied geruime tijd voor beweiding van het vee van omwonenden ingeschakeld en later productief bebost, vaak met naaldhout, de zogenaamd "Veldbossen", weergegeven op de Ferrariskaart (1770-1778). In dit veld zijn verschillende vijvers gelegen, waarvan de meeste drooggelegd worden door de Gentse baron Theodoor de Jonghe, die in 1773 de heerlijkheid Ardooie en het omgevende veld koopt en er in 1780-1781 een kasteel laat optrekken, dat later nog verbouwd wordt. Het Ardooieveld, een natuur- en parkgebied met bossen, dreven, vijvers en heiderelicten, is thans als provinciaal domein opengesteld en onder meer toegankelijk vanuit Meulebeke (zie Provinciaal Domeinstraat).
In de eerste helft van de 19de eeuw worden de Veldbossen gedeeltelijk in landbouwgrond omgezet waarna het Veldgehucht, met onder meer de jaarlijkse "tabaksommegang", tot ontwikkeling komt.

In 1845 wordt aan de westzijde van de Bruggesteenweg een schooltje opgericht dat in 1853 aan de Meulebeekse pastoor David Verbeke verkocht wordt. Hij sticht hier de "Veldschool", een leer- en werkschool voor armen waar tevens wezen worden opgevangen, later uitgebreid met een zondagsschool. In de loop van de tweede helft van de 19de eeuw kent de school, die in 1865 eigendom van de Zusters van Heule wordt, diverse uitbreidingen.

Reeds in 1867-1868 wil gravin Zoé de Jonghe d'Ardoye op 't Veld een kerk bouwen, doch door haar plotse dood wordt dit verzoek niet ingewilligd. In het laatste kwart van de 19de eeuw vragen ook de bewoners van de "Veldhoek" of "Sneppewijk" financiële middelen aan het gemeentebestuur om een kerk te kunnen bouwen, doch er komt een weigering van de pastoors van Meulebeke en Pittem.

Om de verbinding met het Meulebeekse dorpscentrum te verbeteren, wordt de Veldstraat heraangelegd met grind; in 1899 wordt de kasseiweg in aanbesteding gegeven en in 1901 voltooid; in 1928 wordt de steenweg voorzien van een fietspad (zie Veldstraat).

Aan de noordwestzijde van de Bruggesteenweg wordt in 1936-1937 een nieuwe wijk aangelegd, bestaande uit enkele haaks op elkaar staande straten, met de Sint-Antoniusstraat als hoofdstraat, waar herberg "De Kroone" tot in de jaren 1970 wordt uitgebaat.

Na het indienen van een nieuw verzoek tot het bouwen van een eigen parochiekerk door de bewoners van het Veldgehucht, wordt na toelating van de Brugse bisschop Lamiroy bij K.B. van 1 december 1936 de parochie Sint-Antonius van Padua opgericht, die bestaat uit delen van de Meulebeekse Sint-Amandussparochie en van de parochies Sint-Martinus te Ardooie en O.-L.-Vrouw te Pittem. De eerste pastoor is Karel Vandeputte, die de misvieringen aanvankelijk in de oude Veldschool houdt. In 1937 wordt het bestuur van deze school overgedragen aan de Zusters van de H. Kindsheid van Jezus uit Ardooie, die de Veldschool verkopen (zie Bruggesteenweg nummer 27) en in november van hetzelfde jaar een nieuwe kloosterwoning in de Sint-Antoniusstraat betrekken met een bijhorende school die in januari 1938 geopend wordt (zie nummer 3).

Op 1 juli 1937 gebeurt de eerstesteenlegging van een voorlopige kerk, op 17 oktober 1937 door Mgr. Georges de Jonghe d'Ardoye ingewijd. Op 1 mei 1940 vangt men de bouw aan van de parochiekerk van Sint-Antonius van Padua naar ontwerp van architect Willem Nolf (Torhout), uitgevoerd door de gebroeders Crop (Meulebeke) en met integratie van beeldhouwwerk van de gekende kunstenaar Antoon Van Parijs (Deinze, 1884 - Gentbrugge, 1968) en zijn zoon Luc (Deinze, 1920 - Sint-Amandsberg 1991) (zie nummer +5). Ten zuidwesten van de kerk wordt een begraafplaats aangelegd (zie Bloemgatstraat zonder nummer). Omwille van de Tweede Wereldoorlog worden de bouwwerken van 1942 tot 1951 stilgelegd. Pas in november 1951 kan de nieuwe parochiekerk in gebruik worden genomen na een voorlopige inwijding op 1 november; de plechtige inwijding gebeurt op 13 augustus 1953 door Mgr. Desmedt. De noodkerk wordt herbestemd tot turnzaal van de basisschool (zie nummer 5).

In 1980 wordt omheen de Sint-Antoniuskerk een parking aangelegd, waarbij men beplanting integreert. Vanaf 1994 behoort de Sint-Antoniusparochie tot de "parochiefederatie Meulebeke" en in 2001 gebeuren restauratiewerken aan de kerk.

Woonfunctie; beperkte gemeenschapsvoorzieningen geconcentreerd aan de westzijde van de straat, met name de vrijstaande complexen van de vrije kleuter- en lagere school "Sint-Antonius" met kloostergebouw (zie nummer 3), de parochiekerk Sint-Antonius van Padua (zie nummer +5), de voormalige noodkerk of turnzaal (zie nummer 5) en de pastorie (nummer 9).

Aan de oostzijde van de straat, vrijstaande of gekoppelde eengezinswoningen van twee bouwlagen onder pannen zadel- of schilddak met verzorgd roodbakstenen parement, natuurstenen onderdorpels en rechthoekige muuropeningen, daterend uit het tweede en derde kwart van de 20ste eeuw. Nummers 4 en 12 met verdiepte en getrapte rondbooginkom; nummer 4 met schuiframen en bovenvensters met glas-in-loodinvulling. Nummer 6/ Veldmolenstraat, hoekpand met blind paneel waarin voormalige herbergnaam en inkom in afgeschuinde hoektravee onder afgesnuite bovenbouw. Nummer 9, pastorie en parochiaal centrum, vrijstaand dubbelhuis in tuin, omheind door lage bakstenen ommuring met witgeschilderde betonnen leuning. Nummer 14, vrijstaand woonhuis in tuin met bakstenen ommuring, daterend van 1938; eenlagige baksteenbouw onder mansardedak (zwartgeglazuurde mechanische pannen) met driezijdige benedenerker oplopende in robuust balkon en rondboogportiek met beglaasde deur.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 1, 1937/58, 1938/42.
  • BAERT G., Van aubergien, lantsherberghskens en brandewijnhuysen te Meulebeke, in De Roede van Tielt, jg. 18, nummer 4, 1987, p. 89.
  • BOUCKHUYT L., De kapellekensbaan, een inventaris van de Meulebeekse veldkapellen, Meulebeke, 1994, p. 165.
  • CLAERHOUT X., De parochiekerk Sint-Antonius van Padua te Meulebeke, onuitgegeven verhandeling, V.T.I. Roeselare, 1997-1998.
  • GERMONPREZ R., Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982, p. 245-247.
  • VANNESTE H., Meulebeke, in HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 102.

Bron: CALLAERT G. met medewerking van BOONE B. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Noodkerk van de parochie Sint-Antonius van Padua

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Antonius van Padua

  • Omvat
    School Sint-Antonius en kloostergebouw

  • Is deel van
    Meulebeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Antoniusstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/12691 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.