Geografisch thema

Amersveldestraat (Kortemark)

ID
12900
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12900

Beschrijving

Straat met een kronkelend tracé vanaf de Hoogledestraat over de Staatsbaan, loopt verder op grondgebied van deelgemeentes Handzame (zie inventaris Handzame) en Zarren (zie inventaris Zarren, alwaar de straat overgaat in de Zarren-Lindestraat). Naamgeving verwant met het gehucht "Amersvelde" op Handzame. Deze straat is in het "Manschepe bouck van de heerlijkheid Wijnendale" van 1774 aangeduid als "Straete van Cortemarcq naer Amersvelde".

Oorspronkelijk komt de straat uit op het einde van de huidige Stationsstraat, maar bij de aanleg van de spoorlijn Lichtervelde-Veurne in 1856-1858 wordt het begin van de straat zuidwaarts opgeschoven. In 1907 richt Aimé Talpe de conservenfabriek "Aurora" (later "Star") op. Vermoedelijk is de ligging in de nabijheid van de spoorlijn Lichtervelde-Veurne en van de Speyebeek en de Kreke(l)beek-Spanjaardsbeek van belang bij de oprichting van de firma. In 1915 levert de steenbakkerij Desimpel (Hoogledestraat) bakstenen aan de Duitse bezetter om in deze fabriek bakovens te bouwen, ter bevoorrading van het IJzerfront.

Door de aanleg van de Staatsbaan in 1936 is de straat in Kortemark opgedeeld in twee onderscheiden delen met een eigen karakter. Het oostelijke deel van de Hoogledestraat tot aan de Staatsbaan wordt gekenmerkt door een aaneengesloten bebouwing en aan de noordzijde van de straat, de fabrieksgebouwen van de voormalige conservenfabriek "Aurora" (later "Star"). Breed- en diephuizen onder pannen zadeldaken, daterend uit het eerste en tweede kwart van de 20ste eeuw. Nummer 3: samenstel van drie diephuizen, witgeschilderde baksteenbouw (sierankers) onder pannen zadeldaken, deels bewaarde rechthoekige muuropeningen verdiept in korfboognissen. Nummer 12: diephuisje uit de jaren 1920-1930 met markerend siermetselwerk. Nummers 13-19: samenstel van breedhuizen van anderhalve bouwlaag onder pannen zadeldak, daterend uit de jaren 1920, enkel nummers 13 en 19 bewaren het oorspronkelijke parement met gebruik van gele baksteen voor strekken en banden, getoogde muuropeningen en grotendeels vernieuwd houtwerk. Nummers 18, 33 en 41-43 zijn huizen uit het midden van de 20ste eeuw met roodbakstenen parement met geschilderde voegen en siermetselwerk, rechthoekige muuropeningen met afgeschuinde bovenhoeken, deels bewaard houtwerk onder meer van de paneeldeuren met ijzeren grille (zie illustratie). Bewaarde fabrieksvleugel uit het eerste kwart van de 20ste eeuw: rode baksteeenbouw onder pannen zadeldak, muur met steekbogige blindnissen. Ervoor, parking met oude beukenrij.

Het deel van de Amersveldestraat ten zuiden van de Staatsbaan wordt gemarkeerd door een meer verspreide bebouwing en door de imposante hoeve op nummer 53 (zie Amersveldestraat nummer 53), licht achterin gelegen ten zuiden van de Amersveldestraat. Deze hoeve is op de Atlas der Buurtwegen (circa 1844) aangeduid als "De groote Speye ferme", aan de andere zijde van de straat (ten noorden van de straat), aanduiding van "De kleine Speye ferme". Deze hoeves zijn als dusdanig nog niet aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778). De "Kleine Speye" is vermoedelijk te identificeren als nummer 30, op vandaag een totaal verbouwde hoeve. Beide hoeves gaan terug op een vroegere schaapshoeve zogenaamd de "Speye", van circa 1600, gelegen langs de Speyebeek en de Kreke(l)beek-Spanjaardsbeek.

Nummer 86/ Jan Mioenstraat: voormalige herberg uit het eerste kwart van de 20ste eeuw, rode baksteenbouw onder mansardedak (donkere mechanische pannen), getoogde muuropningen onder strek (vernieuwd houtwerk), schuurtje onder zadeldak (rode mechanische pannen) ter hoogte van de Jan Mioenstraat, dichtgemetselde schuurpoort. Net over de splitsing met de Galgestraat wordt de straat gekruist door de voormalige spoorlijn 63, Oostende-Torhout-Ieper (geopend in 1873), nu op grondgebied Kortemark ingericht als wandel- en fietspad. Nummer 93 is een verbouwd seinwachtershuisje op die lijn, anderhalve bouwlaag onder pannen zadeldak. Amersveldestraat zonder nummer (bij nummer 125): vervallen achteringelegen boerenarbeidershuis uit de 19de eeuw, gecementeerde baksteenbouw onder pannen zadeldak, getoogde muuropeningen.

  • Manschepe bouck van de heerlijkheid Wijnendale (1774), bewaard in het museum "Kasteel van Wijnendale".
  • VOGELS O., Kortemark op Krekebeke. Dorp en streke door de eeuwen heen, Zedelgem, 1990, s.p. (iconografie).
  • WERBROUCK M., Oude en nieuwe straten te Kortemark na de fusies, s.l., 1978, p. 45, 64-66.
  • WERBROUCK M., Water is leven, ook voor de nijverheid, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1989, p. 92.

Bron: BAERT S. & VANNESTE P. in samenwerking met CREYF S., DEVOOGHT K., GHERARDTS F. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortemark, Deel I: Deelgemeenten Kortemark en Handzame, Deel II: Deelgemeenten Werken en Zarren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL40, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve de Groote Speye ferme

  • Omvat
    Kapel gedateerd 1849

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Is deel van
    Kortemark

  • Is gerelateerd aan
    Amersveldestraat (Handzame)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Amersveldestraat (Kortemark) [online], https://id.erfgoed.net/themas/12900 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.