Geografisch thema

Stationsstraat

ID
12936
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12936

Beschrijving

Straat met een licht gebogen tracé vanaf Handzamestraat/ Hospitaalstraat/ Markt. Loopt verder in de Hoogledestraat. Voorheen "Neerwaertse straete" of "Rousselaerestraete" genoemd. De eerste benaming wordt verklaard door het 'neerwaartse' tracé vanaf de Markt tot aan de zogenaamde "Krekelbrugge" over de Kreke(l)beek-Spanjaardsbeek (eerste deel van de straat). De huidige benaming komt tot stand na de aanleg van de spoorlijn Lichtervelde-Veurne in 1856-1858. Er waren heel wat cafés in deze straat, zie stationsbuurt.
Op de Atlas der Buurtwegen (circa 1844) is de straat een onderdeel van de Hoogledestraat.

Op de Ferrariskaart (1770-1778) kent de straat een vrij geconcentreerde bebouwing vanaf de Markt tot aan de omwalde pastorie . Vanaf de pastorie tot aan de brug over de Kreke(l)beek-Spanjaardsbeek kent de linker zijde van de straat tot circa 1900 geen bebouwing. Hier ligt de zogenaamde "Legaerdsdijk" die de pastoriewal met de Kreke(l)beek-Spanjaardsbeek verbond, in 1898 gedempt. Een "Dreefke" (de huidige Pastoor Blanckestraat) verbond de pastorie met de kerk en de Burg (huidige Markt). De Kreke(l)beek-Spanjaardsbeek is herkenbaar in het straatbeeld door de zogenaamde "Krekelbrugge" met ijzeren leuningen (zie Stationsstraat zonder nummer).

Tegenover dit "Dreefke" lag in de Stationsstraat de "Molen Vanhaute" of "Veldens molen", genoemd naar de familie Vanhaute, en vanaf 1906 naar de familie Vandevelde. Het "rekwest" van 1818 - de molen is nog niet aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) - vermeldt de molen als olieslagerij en bloemmolen. Het kadaster kent de molen circa 1835 als boekweitmolen (het primitief plan toont hem als een staakmolen, achter de bebouwing aan de straat gelegen). In 1875 wordt de oude molen vervangen door een stenen graanmolen die zowel door de wind als door een stoommachine kon aangedreven worden. De molen wordt tijdens de Eerste Wereldoorlog met de grond gelijk gemaakt en nadien niet meer heropgebouwd. Vermoedelijk maalde de molen reeds vóór 1914 niet meer omdat de molen niet vermeld is op de lijst van de commissaris voor oorlogsschade, met betrekking tot beschadigde of vernielde windmolens. In 1941 is er bij het kadaster sprake van de vergroting van een 'suikerdrogerij' of cichorei-ast. Naar verluidt brandt deze ast af in 1971. Vanaf de straatzijde is deze site nog herkenbaar door het huis met aansluitend nutsgebouw (Stationsstraat nummer 12). Het geheel heeft een parement uit het midden van de 20ste eeuw. Kenmerkend zijn de brede rechthoekige erker bij het huis, de grote poortdoorrit en het laadvenster en de heiligennis met een Heilig Hartbeeld.

Op vandaag wordt het straatbeeld bepaald door 19de-eeuwse of vroeg 20ste-eeuwse burgerhuizen van twee bouwlagen onder pannen zadeldaken (nok envenwijdig met de straat). In een aantal gevallen echter gewijzigde parementen. Nummers 30-32-34: deels verbouwd samenstel, nummers 32 en 34 bewaren een mooie paneeldeur, nummers 30 en 32 bewaren gedeeltelijk houtwerk met gelede bovenlichten ingevuld met gekleurd glas. Bij nummer 47 is het houtwerk met T-indeling bewaard op de verdieping. Een aantal panden met vernieuwd parement bewaren een oude gootlijst op klossen: onder meer nummers 4, 21-23, 45. Nummer 25 is een gecementeerde lijstgevel uit het eerste kwart van de 20ste eeuw: vensters in een geriemde omlijsting, spiegels ingevuld met cementtegels, bewaarde gootlijst. Nummer 9 is een sterk verbouwd huis in kern van 1898, doch met gaaf bewaarde poorttravee. Nummer 8, een huis met een parement uit het midden van de 20ste eeuw, bewaart een beglaasde muurnis met beeld van de Heilige Appollonia; opschrift: "H. APPOLLONIA + 249- 9 FEBRUARI".

Nummers 3 en 39 zijn burgerhuizen uit de jaren 1950-1960 met regionalistische inslag, zie zware kozijnconstructies en kroonlijsten. Nummer 3. gaat blijkens het kadaster terug op een woning in 1848 gebouwd door Ludovicus Ketele, notaris te Kortemark. Bij de mutatie van 1957 worden een 'magazijn' en huis samengevoegd tot één huis. Tevens appartementsbouw in aanbouw.
Ter hoogte van de Pastoor Blanckestraat vervult de pastorie (zie Pastoor Blanckestraat nummer 17) met ommuring en hekwerk rond het domein een belangrijke functie in het straatbeeld; hier zijn lindebomen aangeplant.

  • Dexia archief Brussel, prentkaartencollectie, Brussel.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Kortemark, 1848/42, 1907/23, 1925/14, 1932/27, 1941/81, 1957/53 (Stationsstraat nummer 3).
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Kortemark, 1898/ 12 (Stationsstraat nummer 9).
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Kortemark, 1875/13, 1941/78 (Stationsstraat nummer 12).
  • STEVENS M., Kortemark. Een tedere terugblik, Roeselare, 1992, p. 18, 36 (iconografie).
  • STEVENS M., Kortemark. Er was geen mooier dorp dan het onze. Een wandeling door het verleden, Roeselare, 1991, p. 61, 93 (iconografie).
  • VOGELS O., Kortemark op Krekebeke. Dorp en streke door de eeuwen heen, Zedelgem, 1990, s.p. (iconografie).
  • WERBROUCK M., In honderdvijftig jaar meer dan honderdvijftig herbergen in Oud-Kortemark (1830-1980), in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1997, p. 71-110.
  • WERBROUCK M., Oude en nieuwe straten te Kortemark na de fusies, s.l., 1978, p. 45, 85.
  • WERBROUCK M., Van molens en molenaarsgeslachten: acht eeuwen molengeschiedenis te Kortemark, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1990, p. 92-94.
  • WERBROUCK M., Water is leven, ook voor de nijverheid, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1989, p. 92.

Bron: BAERT S. & VANNESTE P. in samenwerking met CREYF S., DEVOOGHT K., GHERARDTS F. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortemark, Deel I: Deelgemeenten Kortemark en Handzame, Deel II: Deelgemeenten Werken en Zarren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL40, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis uit de 19de eeuw

  • Omvat
    Burgerhuis van 1897

  • Omvat
    Burgerhuis van 1928

  • Omvat
    Gedenkplaat voor het 10de, 8ste/18de Linieregiment en 4de Artillerie

  • Omvat
    Herberg De Hertog van Brabant

  • Omvat
    Herenhuis Aurora

  • Omvat
    Hotel de la gare

  • Omvat
    Krekelbrugge

  • Omvat
    Kunstwerk in de tuin van het gemeentehuis

  • Omvat
    Seinwachterswoning

  • Omvat
    Tweegezinswoning

  • Is deel van
    Kortemark


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stationsstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/12936 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.