Teksten van Modernistisch hoekpand

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11498

Modernistisch hoekpand ()

In 1935 laat Frans Pel, die al op de Bredabaan op nummer 571 woonde, deze modernistische meergezinswoning bouwen op de hoek met de Dokter Maurice Timmermanslaan. De woning maakt deel uit van een vrij homogene rij interbellumpanden die ondanks hun afwisselende stijlen toch een ensemble vormen op de Bredabaan.

Historiek en context

De handtekening van de ontwerper op het originele bouwplan kon niet ontcijferd worden waardoor dit modernistische ontwerp niet kan toegewezen worden aan een architect. De eengezinswoning rechts naast het hoekpand (Dokter Maurice Timmermanslaan 1) behoort ook tot het origineel ontwerp en was bedoeld als eigen woning voor de bouwheer Frans Pel, die de rest van het complex verhuurde. Deze woning werd echter volledig bepleisterd en voorzien van nieuwe beglazing in modern schrijnwerk waardoor de erfgoedwaarde en de visuele connectie met het hoekpand verloren zijn gegaan.

Het pand is gelegen op de hoek van de Bredabaan met de Dokter Maurice Timmermanslaan. Het hoekpand maakt deel uit van een aaneengesloten rij burgerwoningen, Bredabaan 636 tot 664, die in de jaren 1930 werden gebouwd en daarmee een uniek ensemble vormen op de Bredabaan. De gronden tussen de Dokter Maurice Timmermanslaan en de Rustoordstraat waren in het begin van de 20ste eeuw nog in handen van Amedie Pieter Marie de Caters – de Bosschaert, wonende in Berchem op de Kardinaal Mercierlei 14. Omstreeks 1928 kwamen de gronden in handen van Jan Adriaan Van Dyck – De Mann, die ze in 1932 in kavels liet verdelen en als bouwgrond verkocht, waarna ze in een korte tijdsspanne door de nieuwe eigenaars werden bebouwd.

In 1952 voerde Frans Pel veranderingen aan bekleding van de winkelpui en binnenveranderingen uit. Deze aanpassingen werden getekend door architect René Nuyens, wonende op de Bredabaan 852 te Merksem.

Beschrijving

De modernistische hoekpand telt drie bouwlagen onder een plat dak, met in totaal acht traveeën. Deels symmetrisch opgebouwd rond de centrale, halfronde hoekpartij van drie traveeën, waarrond aan beide zijden een brede travee met halfronde erkerbeëindiging is gespiegeld. Aan de zijde van de Dokter Maurice Timmermanslaan worden daar een toegangstravee en twee venstertraveeën aan toegevoegd.

Het vooruitstrevende gevelontwerp steunt op het contrast tussen de verticaliserende, zeer markante afgeronde hoek- en ingangstravee, met de uitgesproken horizontaliserende vensterregisters. Zowel in het monumentale hoekvenster als in de vensterregisters is het authentieke schrijnwerk bewaard. De hoektravee bewaart daarenboven het authentiek glas in lood in de vier patrijspoortvensters en in de vijf smalle lichtstroken op de hoek, waar ze vervat zijn in stalen schrijnwerk.

De begane grond wordt voor het grootste deel ingenomen door de winkel, met uitzondering van de twee rechtse traveeën in de Dokter Maurice Timmermanslaan. De winkelpui is bekleed met overschilderde tegels. De vloer van de inkompartij werd bekleed met mozaïektegels in een dambordpatroon met blauwe hardstenen dekstenen over de volledige begane grond.

Verder kregen de lijstgevels een parement in rode baksteen in strekverband met een voor deze stijl typerende Dudokvoeg. Een contrasterende witte bepleistering werd aangewend voor de twee verticale accenten, namelijk de hoekpartij en de deurtravee in de Dokter Maurice Timmermanslaan, allebei geopend met smalle verticale vensterstroken. De venstertraveeën zijn in de bovenbouw voorzien van horizontale vensterregisters met afgeronde balkons. De drie hoektraveeën zijn verdiept tegenover de aanleunende venstertraveeën, en wordt voorzien van balkon met buisleuning.

Interieurindeling

Afgaande op de plannen in het bouwdossiers, besluit de winkel ongeveer de helft van de begane grond aan de zijde van de Bredabaan. Naast de winkelruimte wordt er een zitplaats, keuken en aparte kamer voorzien. In 1952 werd de winkelruimte opengewerkt.

Boven de winkel bevinden zich twee ruime, identieke appartementen. Vanuit de centrale traphal is er toegang tot een aparte zitplaats met toegang naar eetkamer, salon en slaapkamer. Vanuit de traphal is er ook rechtstreeks toegang tot de gang die leidt naar de keuken met aansluitende eetkamer en een tweede slaapkamer. Aansluitend aan de keuken werd het pomphuis voorzien. Centraal aan de achterzijde bevindt zich een ingesloten binnenkoertje. De appartementen hebben hier een terras met toilet. Het hele volume werd onderkelderd met gescheiden kolenkelders. Deze kelder is bereikbaar vanuit gemeenschappelijke trappenhal. Het grootste deel werd voorzien voor provisie met ruimtes voor kolen langs de straatzijde aan de Dokter Maurice Timmermanslaan. Aan deze zijde werd eveneens een garage voor één wagen voorzien.

  • Kadasterarchief Antwerpen, Mutatieschetsen Antwerpen, afdeling 40 (Merksem), 1897/10, 1909/27, 1921-1922/125 en 1923/42.
  • Kadasterarchief Antwerpen, Leggers Antwerpen, afdeling 40 (Merksem), artikels 1097 en 5469.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 103#3841 en 103#7882.
  • VAN TICHELEN T. 2002: De straten van Merksem, 41.

Auteurs:  Telen, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Telen H. 2017: Modernistisch hoekpand [online], https://id.erfgoed.net/teksten/203775 (geraadpleegd op ).


Interbellum hoekpand ()

Typische bebouwing met één- en meergezinswoningen van drie of meer bouwlagen uit de jaren 1920-1930 en later. Hoekpand met de Dokter Maurice Timmermanslaan met markante verticaliserende, afgeronde hoek- en ingangstravee en horizontaliserende vensterregisters.


Bron: KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. & HIMLER A. 1992: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nd, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Steyaert R. 1992: Modernistisch hoekpand [online], https://id.erfgoed.net/teksten/11498 (geraadpleegd op ).