Teksten van Zomerhuis Hofke van Dooren met tuin

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/12005

Zomerhuis Hofke van Dooren met tuin ()

Dit zomerhuisje met bijhorende moestuin klimt op tot het laatste kwart van de 19de eeuw. Het lusthofje is uitgevoerd in neoclassicistische stijl. Het is het vrijwel enige gaaf bewaard voorbeeld van kleine zomerresidenties aan de oude stadsrand, gebouwd voor de vrijetijdsbesteding van de minder gegoede burgerij.

Historiek

In deze regio is de ontstaansgeschiedenis van buitenplaatsen beperkt gebleven tot een typisch 19de-eeuws fenomeen. Parallel met de opkomst van een zeer gegoede burgerij, onder meer dankzij de vestiging van de papierindustrie, werden buiten de stad naar eigen vermogen verblijven opgetrokken, gaande van een klein lusthuis tot riante zomerresidenties.

In navolging van de rijke elite trok een iets minder gegoede burgerij zich ‘s zomers terug in een optrekje aan de rand van de stad, gelegen te midden van een mooi aangelegde tuin met boomgaard en moestuin. Deze buitenverblijfjes dateerden doorgaans van de tweede helft van de 19de eeuw en waren opgetrokken in de toenmalige heersende stijl en niet groter dan een paviljoen. De begane grond bevatte een bergruimte en enkele nutsvoorzieningen, de verdieping was doorgaans uitgewerkt als een bel-etage met deurvensters uitgevend op een balkon.

Dit lusthofje met bijhorende tuin vormt een gaaf bewaard voorbeeld van een zomerverblijfje waar de laat-19de-eeuwse opkomende gegoede middenklasse kwam om zich tijdens de vrije tijd te vermaken en te ontspannen in de zorgvuldig aangelegde hof met planten en bloemen en om te oogsten van fruitbomen.

Van de vroegere gelijkaardige lusthofjes aan de oude stadsrand van Turnhout vormt het 'Hofke van Dooren' het enige gaaf bewaarde restant. Andere gelijkaardige zomerverblijfjes werden gesloopt, zijn verdwenen in nieuwe woonverkavelingen en één nog bewaard voorbeeld aan de Smalvoorststraat is sterk verminkt. Van dergelijk architecturaal kleinood, van gelijkaardige architecturale kwaliteit en schaal zijn geen andere voorbeelden bekend. Het lusthofje is van een bijzondere uniciteitswaarde.

Beschrijving

Dit lusthofje is gelegen in een ruim, open binnenblok. Het betrokken perceel is via een vrij smalle toegangsweg toegankelijk vanuit de Graatakker.Het neoclassicistisch zomerverblijf telt drie traveeën en twee bouwlagen onder een schilddak bedekt met leien, voorzien van een fraai omlijst oeil-de-boef, smeedijzeren vorstkam en windwijzer.

De bepleisterde en beschilderde, monumentaal overkomende voorgevel is verrijkt met pilasters. De beraapte zij- en achtergevels zijn voorzien van paneelversiering. Er bevindt zich een rechthoekige uitbouw achteraan. De begane grond met eenvoudige rechthoekige muuropeningen werd benut als bergruimte en bevatte toilet en waterreservoir. De verdieping met omlijste rondboogvensters bestond uit één grote ruimte met deurvensters en een met hekken afgesloten terras, toegankelijk via een ijzeren steektrap.

Het omliggende terrein is aangelegd met moestuinen en aangeplant met fruitbomen.


Bron: Onroerend Erfgoed, Digitaal Beschermingsdossier DA002398, Graatakker 108: voormalig lusthofje met bijhorende tuinen (S.n., 2004)
Auteurs:  Plomteux, Greet; De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zomerhuis Hofke van Dooren met tuin [online], https://id.erfgoed.net/teksten/161857 (geraadpleegd op ).


Zomerhuis Hofke van Dooren met tuin ()

Voormalig lusthofje opklimmend tot het vierde kwart van de 19de eeuw, gelegen in ruim binnenblok met prachtige moestuin. Neoclassicistisch zomerverblijf van drie traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (leien) met fraai omlijst oeil-de-boeuf, smeedijzeren vorstkam en windwijzer.

Bepleisterde en beschilderde, monumentaal overkomende voorgevel, verrijkt met pilasters; beraapte zij- en achtergevels met paneelversiering. Rechthoekige uitbouw achteraan. De begane grond met eenvoudige rechthoekige muuropeningen, werd benut als bergruimte en bevatte toilet en waterreservoir. De verdieping met omlijste rondboogvensters bestond uit één grote ruimte met deurvensters en een met hekken afgesloten terras, toegankelijk via ijzeren steektrap links.

Aan noordzijde, L-vormig gebouw, heden woonstalhuis van drie traveeën en één bouwlaag en aansluitende schuur onder zadeldaken (Vlaamse pannen, kunstleien); het huidige woonstalhuis werd in 1912 opgetrokken als remise bij de toenmalige hovenierderij Het Duifhuis: baksteenbouw, gemarkeerd door segmentboognissen, pilasters en zaagtandfries, met getoogde vensters en deur; latere rechthoekige schuurpoort.

  • Stadsarchief Turnhout, Bouwaanvragen, 1912, dossier 34.
  • DE BONT Y., 100 jaar wonen in Turnhout, Architectuur van 1895 tot 1995, Zellik, 1995, p. 46.

Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Turnhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Plomteux, Greet; De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zomerhuis Hofke van Dooren met tuin [online], https://id.erfgoed.net/teksten/12005 (geraadpleegd op ).