Residentiële gemeente gelegen in de provincie Vlaams-Brabant ten westen van de hoofdstad Brussel. Dilbeek behoort tot het administratief arrondissement Halle-Vilvoorde en tot het gerechtelijk arrondissement Brussel. Groot-Dilbeek bestaat sinds 1977 uit 6 deelgemeenten: Dilbeek, Itterbeek, Groot-Bijgaarden, Schepdaal, Sint-Martens-Bodegem en Sint-Ulriks-Kapelle. In totaal heeft de gemeente een oppervlakte van 4.117 ha en telt ze 40.478 inwoners (2011) – wat haar op Leuven na de grootste gemeente van Vlaams-Brabant maakt dankzij haar verstedelijking in de rand van Brussel. Een groot deel van de bevolking pendelt dan ook naar de Brusselse agglomeratie. Dilbeek wordt omwille van haar ligging tussen Brussel en het Pajottenland ook wel eens "de poort van het Pajottenland" genoemd.

De gemeente ligt aan de zuidrand van het Pajottenland in het Brabantse leemplateau en vormt het centrum tussen twee waternetten: de Zenne en de Dender. Verschillende beken vloeien dan ook af in de richting van deze twee rivieren. Van de zes deelgemeenten hadden Dilbeek, Itterbeek en Sint-Martens-Bodegem al in de 13de eeuw banden via het Land van Gaasbeek. Ook Sint-Ulriks-Kapelle en Groot-Bijgaarden hadden banden met elkaar, enkel Schepdaal zal nog lange tijd onder Sint-Martens-Lennik ressorteren.

Eind 19de, begin 20ste eeuw zal de gemeente Dilbeek met haar buurgemeenten overschakelen van voornamelijk akkerbouw en veeteelt naar tuinbouw, in hoofdzaak groente- en aardbeienteelt, met als afzetgebied Brussel. Dit in tegenstelling tot de gemeenten in de oostrand rond Brussel, zoals Vilvoorde en Zaventem, die voornamelijk industrialiseerden. Aardbeien werden vooral geteeld in de deelgemeenten Itterbeek, Schepdaal en Dilbeek. In contrast met de vooruitgang van de tuinbouw zal de hopteelt, die zich concentreerde in de streek rond Asse, met in Dilbeek vooral een concentratie in de deelgemeenten Sint-Ulriks-Kapelle en Sint-Martens-Bodegem, vanaf het begin van de 20ste eeuw achteruitgaan. Het Pajottenland had voor de Eerste Wereldoorlog dan ook de naam "Le pays des fruits et du houblon". De streek van en rond Dilbeek is ook bekend omwille van zijn lambiekbieren; vandaag telt de gemeente nog twee actieve brouwerijen: Timmermans in Itterbeek en Girardin in Sint-Ulriks-Kapelle.

In de 20ste eeuw kende de gemeente een sterke verstedelijking en dit vooral in de hoofdgemeente Dilbeek door haar ligging naast het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Door de aanleg van de ring rond Brussel na de Tweede Wereldoorlog zal de gemeente net als haar omliggende gemeenten beter worden ontsloten en zal het landbouwkarakter van de gemeente nog meer verdwijnen ten voordele van een residentieel karakter. De omliggende deelgemeenten zijn nog relatief landelijk met veel resten van de oorspronkelijke agrarische activiteiten in de streek. Verspreid over de gemeente vindt men zowel grotere gesloten hoeves als kleine (langgestrekte) hoeves. Voorts zijn er nog verschillende resten van vakwerkbouw aanwezig die heden geleidelijk aan verdwijnen. Kenmerkend voor deze gemeente zijn de vele parken met landhuizen of "kasteeltjes", voornamelijk langsheen de Ninoofsesteenweg.

De ontsluiting van Dilbeek gebeurt door zowel autosnelwegen, een spoorlijn en een steenweg die alle de gemeente doorkruisen. Ten zuiden wordt de gemeente van oost naar west doorgesneden door de Ninoofsesteenweg. Deze steenweg werd aangelegd rond 1826 en zal van groot belang zijn voor de ontwikkeling van de gemeente. Verder lopen er ook twee spoorlijnen door de gemeente: ten zuiden loopt er van zuidoost naar noordwest de lijn Brussel-Denderleeuw aangelegd midden 19de eeuw met stations op het grondgebied van Dilbeek en ten noorden wordt de gemeente van oost naar west doorgesneden door de lijn Brussel-Gent, aangelegd in het interbellum. Helemaal ten noorden wordt de gemeente doorgesneden door de autosnelweg E40 en ten oosten wordt de gemeente begrensd door de ring rond Brussel, waardoor er een smalle strook van Dilbeek binnen de ring tegen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ligt.