Taalgrensgemeente aan de Boven-Schelde van 1006 ha en 2539 inwoners (01.01.1998). Uitgestrekte gemeente met ongeveer driehoekig grondplan, grenst ten westen met de Schelde aan Avelgem, Waarmaarde en Kerkhove (West-Vlaanderen), ten noorden aan Berchem, ten oosten met de Kieverbeek aan Berchem en Kwaremont en ten zuiden provinciegrens met Henegouwen palend aan verschillende deelgemeenten van Mont-de-l'Enclus: Russeignies, Amougies en Orroir.

Goed gedraineerde zandleem- en leembodems buiten de natte en vrij vlakke alluviale Scheldevallei. Door de rechttrekking van de Schelde in de tweede helft van de 19de eeuw en latere kanalisatiewerken ontstonden verschillende afgesneden meanders, nu visvijvers. Oude alluviale kleiwinningsputten voor de zogenaamde "Scheldesteen" zijn onder water gelopen. Het dorpscentrum ligt op een zandige kouterrug.

Het golvende landschap gedomineerd door het Kluisbos, een uitloper van de oostwest-gerichte heuvelrug van de Vlaamse Ardennen. De beboste Kluisberg, één der hoge toppen (142,5 m) van de Vlaamse Ardennen, bevindt zich grotendeels (203 van de circa 287 ha) op grondgebied Ruien, en is voornamelijk beplant met den, olm en eik afgewisseld met kreupelhout en struikgewas. Vlakbij de top van de Kluisberg bevinden zich de zogenaamde "Dikke Kastanje" en, juist over de grens met Mont-de-l'Enclus (Amougies), de zogenaamde uitkijktoren.

Tal van archeologische vondsten zoals werktuigen en grafheuvels uit de prehistorie en overblijfselen van een Romeinse villa. Bekend zijn vooral de resten van een dolmen zogenaamd "Peetje en Meetje" in het Kluisbos, de Gallo-Romeinse tumuli van Calmont en de paleolithische vondsten aan de zogenaamde uitkijktoren.

Voorheen deeluitmakend van de gemeente Berchem, horend tot het graafschap Vlaanderen, kasselrij Land van Aalst. Maakte met Kwaremont en Zulzeke deel uit van één heerlijkheid afhangend van het leenhof van Berchem, achterleen van het leenhof van het Land tussen Marke en Ronne, en aldus behorend tot de bezittingen der families de Ligne, Van Nassau en de Mérode. De benaming heerlijkheid Zulzeke, Kwaremont en Ruien dateert uit de 16de eeuw. Ook de heerlijkheid Callenberg of Calmont op de Kluisberg vormde een belangrijke heerlijkheid. De pachthoven van middeleeuwse oorsprong bewaren geen zichtbare architecturale getuigen.

In 1737 werd Ruien als onafhankelijke parochie opgericht, na afscheiding van Berchem. In het ancien régime hoorde Ruien tot het Bisdom Kamerijk, Mechelen en vanaf 1801 tot het bisdom Gent. De verdwenen kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Erpelgem, reeds vermeld in de 16de eeuw stond onder patronaat van de Sint-Diederiksabdij van Reims.

Woon- en landbouwgemeente met voornamelijk landelijk karakter en met enige industrie, vooral textiel, en belangrijke thermische elektriciteitscentrale (Electrabel) aan de Schelde. Sedert het vierde kwart van de 19de eeuw werden verscheidene hoeven uitgerust met cichorei-asten, nu alle buiten gebruik. Van noordoost naar zuidwest, parallel met de Schelde, liep de spoorlijn van Oudenaarde naar Moeskroen via Avelgem, aangelegd circa 1890; thans enkel nog goederenvervoer ten behoeve van de elektriciteitscentrale en stationsgebouw gesloopt.

Gemeentelijk recreatieoord van 120 ha op de Kluisberg, centrum van dagtoerisme.