Geografisch thema

Wommelgem

ID
13708
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13708

Beschrijving

Woonforensengemeente ten oosten van de Antwerpse agglomeratie, 10.501 inwoners in 1981 en 1300 hectare, gelegen aan het Albertkanaal (ten noordoosten), de autosnelweg E313 (van west naar oost in het noorden van de gemeente) en de Herentalsebaan (van west naar oost in het zuiden van de gemeente). Noordelijke grens gevormd door de Grote Schijn met prachtig natuurgebied. Deels bewaard landelijk karakter met overwegend grasland, verder akkers (graan, voederbieten, aardappelen) en tuinbouw onder meer serres voor groenten- en bloementeelt.

Oudste vermeldingen uit de 8ste eeuw. De schepenbank van Wommelgem, reeds vermeld in 1278, ging ten hoofde bij de hoofdrechtbank van Zandhoven. Hertog Jan I gaf de heerlijkheid in 1278 in leen aan Jan Van Liere; de familie van Immerseel (afstammelingen van Jan van Liere zo genoemd naar het nu verdwenen Hof van Immerseel) bleef in het bezit van de heerlijkheid tot in de 18de eeuw; in 1759 in handen van de prins van Gavre en in 1773 van de familie de Neuf. Daarnaast bestond op het grondgebied van Wommelgem nog het domein Selsaeten.

Wommelgem werd in de 16de eeuw geteisterd tijdens de inval van Maarten van Rossem (1542) en nagenoeg volledig verwoest tijdens het beleg van Antwerpen (1584 en volgende).

Dicht bebouwde dorpskern gegroeid rond een vijfzijdig dorpsplein (Kerkplaats) met vrijheidsboom, kaak, dorpspomp, kerk en gemeentehuis; verder neoclassicistische rijhuizen en nieuwe bouw. In de dorpskern nog talrijke 19de-eeuwse arbeidershuisjes van twee, drie of vier traveeën en een of anderhalve bouwlaag onder zadeldak; bepleisterde en beschilderde lijstgevels met rechthoekige muuropeningen. Rond de dorpskern, in zuidelijk en noordwestelijk deel van de gemeente veelal alleenstaande woonhuizen (tweede helft van de 20ste eeuw) van twee bouwlagen of recente verkavelingen met meergezinswoningen (ten noordwesten).

Verscheidene hoeven met oudere kern en latere aanpassingen. Kastelen: Hulgenrode, Hofke Moons, Selsaete of Verbrand Hof en Hof Kandonklaar. In het westen van de gemeente tegen de Autolei (deel van de militaire baan) Fort II van de fortengordel (1860-67) rond Antwerpen.

Langs de autosnelweg lichte industrie waartussen enkele oudere relicten: de resten van het kasteel Ternessen (Uilenbaan nummer 9) en de gotische Sint-Janskapel (Uilenbaan).

  • ERNALSTEEN E., Wommelgem, in De Toerist, IV, nr. 8, 15 april 1925, p. 110-111.
  • SCHOBBENS J., Les environs d'Anvers, dl. I, Brussel [1930], p. 260-261, 263-266.
  • SLEDSENS A., Wommelgem door de eeuwen heen, 2 dln., Boechout, 1962-65.
  • SLEDSEN A., Wommelgem vroeger en nu, Bijdrage tot de geschiedenis van Wommelgem, s.l., 1962.
  • S.N., Wommelgem in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1973./li>
  • S.N., Wommelgemse heemkundige kring "De Kaeck", in Maandelijks mededelingsblad, Wommelgem, 1976 sq.
  • SPRINGAEL G., Historische herinneringen over Wommelghem en omstreken, Antwerpen, 1897.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n3 (Ru-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoningen

  • Omvat
    Boerenwoning

  • Omvat
    Bunkers KW-linie Antwerpen

  • Omvat
    De Brialmontvesting

  • Omvat
    Doornaardstraat

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Draaiboomstraat

  • Omvat
    Fort II

  • Omvat
    Herentalsebaan

  • Omvat
    Hoekhuis

  • Omvat
    Hoekhuis

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hof Ternessen

  • Omvat
    Hofke Roose

  • Omvat
    Huis Lindenberg

  • Omvat
    Jan Moonsstraat

  • Omvat
    Kasteel Hulgenrode

  • Omvat
    Kerkplaats

  • Omvat
    Moffenhoeven

  • Omvat
    Oelegemsteenweg

  • Omvat
    Schoolgebouw

  • Omvat
    Schranshoeve

  • Omvat
    Selsaetenstraat

  • Omvat
    Sint-Janskapel

  • Omvat
    Sint-Joannaklooster

  • Omvat
    Stenenkruis

  • Omvat
    Vallei van het Schijn met kastelen Schilde, Bleekhof en Vrieselhof

  • Omvat
    Volkaertslei

  • Omvat
    Welkomstraat

  • Omvat
    Wiekenstraat

  • Is deel van
    Arrondissement Antwerpen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wommelgem [online], https://id.erfgoed.net/themas/13708 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.