Neogotische kruisbasiliek naar ontwerp van architect P.J. Taeymans, 1903-1907. Officiële oprichting van een tweede parochie in Turnhout-stad, op 9/5/1896 (vermelding staatsblad). Op 7/8/1895 aankoop door Petrus Verschueren, toenmalig onderpastoor van de Sint-Pieterskerk van "eenen hof gelegen aan de Molenstraat te Turnhout, groot 17 a 70 ca", waarop nog hetzelfde jaar met de bouw van een voorlopige kapel werd gestart; in 1897, aankoop van de grond waarop de huidige kerk zou verrijzen, gepaard gaande met eindeloze discussies; ofschoon niet iedereen gelukkig was met de gekozen ligging (te dicht bij Sint-Pieter), was het economisch gezien een goede zet: een gedeelte van de aangekochte grond zou worden voorbehouden voor de bouw van de kerk, de resterende grond verkaveld als bouwgrond en de opbrengst aangewend ter bekostiging van de kerkbouw.

Op 6/3/1898 werden de voorlopige plannen van de kerk naar ontwerp van provinciaal architect P.J. Taeymans aan de kerkfabriek voorgelegd, principieel goedgekeurd maar te duur bevonden; definitieve goedkeuring der gewijzigde plannen, eind 1900; aanbesteding op 5/7/1903; uitvoering onder leiding van architect J. Taeymans, zoon van Pieter Jozef, overleden in 1902. Plechtige inhuldiging op 3/2/1907, inwijding op 11/5/1909. Grondige dakherstellingen uitgevoerd in 1935 en 1959; muurschilderingen in het hoogkoor, aangebracht door L. Asperslagh in 1934, in 1962 overschilderd, in 1985 door J. Flameng terug vrijgelegd. Algehele reinigings- en renovatiewerken in 1982-1985 onder leiding van architect A. Luyts.

Georiënteerde, vrijstaande neogotische kerk met aanplantingen rondom, in 1924 afgezet met smeedijzeren hekken op sokkel van arduin, dito postamenten en sierlijke gietijzeren lantaarns; arduin en ijzerwerk afkomstig van de "kemelskooi" op de oude botermarkt, nu Zegeplein. Hoofdingang in as van Corbeelstraat; Kerkstraat en doorgang naar de Vianenstraat in het verlengde van het transept.

De plattegrond ontvouwt een driebeukige kruisbasiliek met een lengte van 66 meter, een breedte van 36 meter en een 92 meter hoge westtoren, met aansluitende traptoren en doopkapel aan noordzijde, berging aan zuidzijde; schip en zijbeuken van zes traveeën, transept van twee traveeën met recht afgesloten armen en aansluitend portaal; koor van drie traveeën met driezijdige sluiting, zijkoren in de oksels en aansluitende sacristie aan zuidzijde.

Verankerde bakstenen lijst- en puntgevels, laatstgenoemde met aandak, schouder- en topstukken, verrijkt met zandstenen kordons, dekstenen, omlijstingen en sierelementen; leien zadel- en lessenaarsdaken, voorzien van spitse dakkapelletjes en octogonaal, spits vieringtorentje met opengewerkte klokkenstoel (waarin eerste klokje van 1895, afkomstig van de voorlopige kapel) en smeedijzeren kruisen.

Vierledige westtoren met ingesnoerde leien spits; flankerende op elkaar gestelde steunberen, beëindigd met ranke zandstenen hoektorentjes onder kegelspits. Spitsboogportaal in geprofileerde, zandstenen omlijsting op driekwartzuiltjes met composiet kapiteel. Dubbele houten deur met smeedijzeren beslag; natuurstenen tussenstijl, voorzien van driekwartzuil met Heilig Hartbeeld door de Turnhoutse beeldhouwer Simon Van Lissum naar ontwerp van baron de Béthune (kopie); opengewerkt timpaan met maaswerk en glas in lood. Tweede torengeleding met gekoppelde spitsboogvensters en oculus, beide met maaswerk, ondergebracht in spitsboognis; hogerop spitse, blinde nissen, dito galmgaten en torenuurwerken.

Alle gevels van doopkapel en berging, schip en transept, koor en zijkoren, zijn geritmeerd door op elkaar gestelde steunberen en luchtbogen. Spitsboogvensters, in het benedenregister doorgaans enkelvoudig, in het bovenregister overwegend gekoppeld en samen met oculus onderbracht in spitsbogig spaarveld; alleen de sacristie heeft pseudo-kloosterkozijnen en rechthoekige vensters.

Bepleisterd en beschilderd interieur met drieledige opstand; spitsboogarcades met geprofileerde booglijsten op zuilen met octogonale zwartmarmeren sokkel, rond de schacht en octogonaal knoppenkapiteel, triforium van vier spitsbogen per travee en lichtbeuk met gekoppelde spitsboogvensters en oculus; overwelving van schip, koor en transept met kruisribgewelven rustend op samengestelde colonnetten en voorzien van bakstenen vulling, in de kruising uitgewerkt als stergewelf, in de absissen als straalgewelf.

Mobilair. Beeldhouwwerk: neogotische eikenhouten beeldjes van Sint-Cecilia, Koning David en paus Gregorius de Grote door N. Daems, oorspronkelijk in de balustrade van het doksaal (nu kopieën), heden in de doopkapel; stenen beelden van de Heilige Benedictus en Franciscus van Assisië door Simon Van Lissum naar ontwerp van J.-B. Bethune, aan weerszijden van de hoofdinkom: grote eikenhouten beelden van de Heilige Antonius, Heilige Jozef, Heilig Hart, Heilige Gerardus Majella, Heilige Andreas Avellinus en Maria, alle vervaardigd door N. Daems, in het schip; gepolychromeerd houten missiekruis, 1907, bij het begin van het hoogkoor.

Verschillende, verspreid opgestelde gepolychromeerde houten en plaasteren heiligenbeelden, een piëta en een kruisbeeld uit het vierde kwart van de 19de eeuw of eerste kwart van de 20ste eeuw, afkomstig van de voormalige kerk van Zevendonk. Neogotische, op koper gegraveerde kruisweg, 1908, door het huis E. Pirotte (Luik) naar ontwerp van architect L. Corthouts (Leuven); neogotische koperen godslamp door het huis Pirotte.

Neogotisch meubilair: hoofdaltaar met retabel en tabernakel van marmer, onyx en verguld koper, 1907, door W.H. Haan en zoon (Antwerpen); witmarmeren zijaltaren, 1907, door A. Peeters (Luik), rechter toegewijd aan Sint-Jozef, linker toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw met twee koperen panelen door het huis Wilmotte (Luik); arduinen altaar van de Heilige Andreas Avellinus, 1921, naar ontwerp van architect L. Corthouts met halfverheven beeldhouwwerk in witte steen door N. Daems en koperwerk door huis Pirotte; arduinen altaar van het Heilig Hart, 1921, naar ontwerp van architect H. Lemaire (Leuven) met Heilig Hartbeeld door F. Vermeylen jr. (Leuven) en Venetiaanse mozaïek; houten dienstaltaar van 1965.

Koorgestoelte, 1938, vervaardigd door L. Van Troy en Fr. Van Hoeck (Turnhout), naar ontwerp van, architect L. Corthouts; communiebank, 1907, marmer, verguld koper en Schotse graniet, door W.H. Haan en zoon; preekstoel, 1907, van marmer en arduin door firma C. Goffaerts (Leuven) naar ontwerp van architect L. Corthouts; vier eikenhouten biechtstoelen, eerste kwart van de 20ste eeuw, door N. Daems, naar ontwerp van architect L. Corthouts; neogotisch doksaal met orgel, 1909, door de firma Stevens (Duffel); doopvont van arduin en koper, 1927, door het huis Pirotte.

Muurschilderingen in het hoogkoor door L. Asperslagh, 1934. Glasramen vanaf 1906 onder meer door de firma Barry (Jette), F. Crickx (Brussel), M. Ceulemans, J. Dobbelaere (Brugge), de firma Elaerts en Calders (Antwerpen), C. Ganton (Gent), L. Grossé (Brugge), het atelier Stalins (Antwerpen), de firma Steyaert (Schaarbeek), het atelier Vosch naar ontwerp van L. Asperslagh (Brussel).

In 1984 werden dertien brandglasramen en zes rozetten, vervaardigd door het atelier Coucke (Brugge) en afkomstig van de voormalige kerk van Zevendonk, naar de Heilig Hartkerk overgebracht; drie glasramen van 1906 afkomstig van de voormalige kapel van het Sint-Petrusgodshuis.