Geografisch thema

Michelbeke

ID
14347
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14347

Beschrijving

Noordelijk deelgemeente van Brakel, gelegen aan de Zwalm. Bezit een oppervlakte van 406, 25 hectare en telt 902 inwoners (30.12.2000). Grenst ten noorden aan Zwalm (Rozebeke); de Zwalmbeek vormt de natuurlijke oostelijke gemeentegrens met Zottegem (Sint-Goriks-Oudenhove) en met het Brakelse Sint-Maria-Oudenhove; voorts grenzend aan Nederbrakel in het zuiden, Elst in het westen en Zwalm (Sint-Blasius-Boekel) in het noordwesten. Golvende bodem dalend tot circa 30 meter in de Zwalmbeekvallei en opklimmend tot 100 meter in het noordwesten bij Sint-Blasius-Boekel. De Boembeek en de Dorrebeek, beide ontspringend in Elst, doorsnijden de gemeente als zijbeken van de Zwalm.

Bewoning in de Gallo-Romeinse tijd blijkt onder meer door de bouwsporen van een Romeinse villa en badhuis aangetroffen bij opgravingen op de wijk Kammeland. Vanuit het zuiden aan Haeyershoek op Nederbrakel werd een stuk Romeins wegtracé teruggevonden, als onderdeel van de Romeinse weg Bavay-Blicquy-Velzeke die Brakel ook dwarst over Opbrakel en Nederbrakel.

Gemeentenaam, al vermeld in 1150-1154, zou ontstaan zijn uit een Germaans toponiem waaraan de betekenis "modderbeek" werd toegekend. Aangenomen wordt dat Michelbeke voorheen een Romaans of vroeg-gotisch bedehuis bezat; immers in 1267 is er reeds melding van de pastoor. Minstens sinds 1619 is de parochiekerk toegewijd aan Sint-Sebastiaan, de vroegere patroon Sint-Stefaan is de tweede kerkpatroon. Anderzijds wordt volgens lokale traditie Sint-Michael als mogelijke oorspronkelijke patroonheilige genoemd.

Het Sint-Hermeskapittel van Ronse bezat het patronaatsrecht van de kerk en inde tiende op de parochie. Minstens sinds de 13de eeuw behoorde Michelbeke met het aangrenzende Sint-Maria-Oudenhove aan de heren van Zottegem. In midden 17de eeuw verkochten de heren van Zottegem beide dorpen aan Pieter Blondel. In 1675 verwierf Pieter Blondel, tevens heer van Lilare en eigenaar van het gelijknamige kasteel te Sint-Maria-Oudenhove, de titel van baron; in dat zelfde jaar werd Michelbeke met de heerlijkheid Sint-Maria-Oudenhove en de heerlijkheid Riede samengevoegd tot de baronie Sint-Maria-Oudenhove; deze baronie hing af van het Land van Zottegem binnen het Land van Aalst.

De oude weg Oudenaarde-Ninove doorloopt de gemeente van west naar oost en verbindt het dorpscentrum met Elst; thans is dit een lokale verbindingsweg, Lepelstraat en Groenstraat geheten die tevens de oude woonas vormt van het centraal gelegen dorpscentrum. De spoorlijn Aalst-Zottegem-Ronse, in gebruik genomen in 1885 en opgeheven in 1963, voorzag in het vervoer van de streekbewoners werkzaam in de Henegouwse steenkoolmijnen. De vroegere spoorwegbedding is tot een wandelpad naast de Zwalm gereduceerd waarnaast het vroegere station van Michelbeke bewaard bleef. Vanaf 1970 kende de bebouwingsconcentratie in de kern een noordwaartse uitbreiding door de aanleg van een nieuwe woonwijk, aanvankelijk residentie burgemeester Herman De Croo genaamd (zie gedenksteen), heden Hovendaal. Het dorpspanorama vanaf het oosten, op de hoger gelegen Berendries van Sint-Maria-Oudenhove, toont voor de kleine landelijke dorpskern een onverwachte schaalbreuk tussen de imposante hoogbouw van de onderwijsinstelling Stella Matutina en het typische silhouet van de dorpskerk.

  • DE COCK S. - ROGGE M. - VELGHE M., Michelbeke-Brakel (O.Vl.): Romeinse villa, in Archeologie, 1985, 2, p. 111.
  • DE MULDER G., Het eerste Europese wegennet, Monumentenzorg en Cultuurpatrimonium, Jaarverslag van de provincie Oost-Vlaanderen 1996, Gent, 1997, p. 157-158.
  • VAN ISTERDAEL H., Inventaris van het archief van het Land van Zottegem, Rijksarchief te Ronse, Brussel, 1986, p. 5-13.
  • VERACHTEN L., Michelbeke Sint-Maria-Oudenhove Elst, Brakel, 1988.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2000: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Brakel, Horebeke, Kruishoutem, Lierde, Zingem en Zwalm, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n4, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Alleenstaand burgerhuis

  • Omvat
    Boerenburgerhuis

  • Omvat
    Bomenrij van drie opgaande linden

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Dorpscafé

  • Omvat
    Gemeenteschoolhuis

  • Omvat
    Gemengde houtkant op talud

  • Omvat
    Gemengde houtkant op talud

  • Omvat
    Gesloten hoeve

  • Omvat
    Gesloten hoeve

  • Omvat
    Gesloten hoeve

  • Omvat
    Gesloten hoeve Hof ten Bauwe

  • Omvat
    Groenstraat

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoog opgesleunde zomereik als hoekboom

  • Omvat
    Houtkant van olm

  • Omvat
    Kapel van de vijf linden met kapelbomen

  • Omvat
    Kaphaag van es en haagbeuk

  • Omvat
    Kaphaag van fladderiep en es

  • Omvat
    Knotbomenrij van zwarte populier

  • Omvat
    Mechanische graanmaalderij

  • Omvat
    Molenaarswoning

  • Omvat
    Molenaarswoning

  • Omvat
    Opgaande linde als kapel- en hoekboom

  • Omvat
    Opgaande schermlinde

  • Omvat
    Oude kaphagen van haagbeuk

  • Omvat
    Riedeplein

  • Omvat
    Semigesloten hoeve

  • Omvat
    Semigesloten hoeve en Onze-Lieve-Vrouwekapel

  • Omvat
    Sint-Sebastiaanskapel

  • Omvat
    St.-Sebastiaansplein

  • Omvat
    Twee opgaande welkomstlinden

  • Omvat
    Veldkruis

  • Omvat
    Watermolen Boembekemolen

  • Omvat
    Wegkapel

  • Omvat
    Wegkapel Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes

  • Omvat
    Wegkapelletje met twee lindes

  • Omvat
    Zwalmvallei tussen Nederbrakel en Nederzwalm

  • Is deel van
    Brakel


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Michelbeke [online], https://id.erfgoed.net/themas/14347 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.