erfgoedobject

Herenhuis met magazijnen naar ontwerp van Jos Verschoren

bouwkundig element
ID
12217
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/12217

Juridische gevolgen

Beschrijving

Monumentaal herenhuis met winkel van vijf traveeën en twee tot drie bouwlagen onder zadeldak (nok parallel aan de straat, leien en mechanische pannen), gebouwd in 1911 naar ontwerp van J. Verschoren, in eclectische stijl met sterke art-nouveau-inslag.

Opdracht in 1910 van Dhr. H. Tubbax-Nuyens, handelaar in koloniale waren, tot het optrekken van een "woning met magazijnen"; begin de jaren 1950 opgekocht door Thomas Zelliën voor een groothandel in sanitaire producten. Oorspronkelijk concept van het exterieur nog goed herkenbaar: combinatie van woonhuis van drie traveeën en drie bouwlagen met winkel van één travee en twee bouwlagen en uiterst rechts koetsdoorgang naar een eertijds open binnenkoer met haaks dienstgebouw van één/zeven traveeën en twee en een halve bouwlaag

Bakstenen lijstgevel op plint met geprofileerde waterlijst; verwerking van arduin; horizontale geleding door puilijst, kordons en muurbanden; fries met sgraffitopanelen onder houten kroon- en tandlijst, licht gebogen boven centraal travee van woonhuis; centrale rechthoekige erker met arduinen vloerplaat op zware consoles, dito zijstijlen en entablement; balkon met hoekpostamenten en ijzeren leuning; zowel classicistische (rozet), rococo- (bloemenslingers, palmetten) als art-nouveau-sierelementen (lintmotief, zweepslag). Overwegend boogvormige muuropeningen (getoogd, rondboog, hoefijzerboog) met gelijkvormige waterlijst eindigend op rococo- of art-nouveau-motief, met typische licht gebogen dorpel; bovenvensters met bewaard houtwerk zie de gebogen tussendorpel en met paneeldecoratie; houten deur met sierlijk ijzerwerk, tussendorpel en getoogd bovenlicht.

Interieur. Het oorspronkelijk grondplan vertoonde een berekende schikking van de functies met aandacht voor de nodige verbindingen en scheidingen tussen de voor- (privé) en achterbouw (personeel). Volledig onderkelderd.

Begane grond: in voorbouw gang met hoofdtrap, via vleugeldeuren toegang tot enfilade van drie woonvertrekken namelijk de gastenkamer aan de straatkant, in het midden het salon en achteraan de veranda; tussen deze vertrekken vierdelige draaideuren, de voorste van hout, de achterste met geëtst glas; volledig gescheiden van winkel met ingang in de poortdoorgang; achterbouw met ruime vestiaire, toilet, diensttrap en keuken met moos.

Op de verdieping vijf slaapkamers waarvan de belangrijkste met erker en verbonden met twee kleinere kleedkamers; badkamer met koepel die via glas-in-loodraam ook de traphal belichtte; dienstgedeelte met op de bovenverdieping een linnenkamer en twee meidenkamers. Derde bouwlaag van de hoofdbouw met drie logeerkamers.

Neoclassicistische aankleding van het interieur. Van in het begin voorzien van alle comfort namelijk gaslicht, stromend water, riolering, centrale verwarming met een ketel op cokes en radiatoren.

Eind de jaren 1960 aanpassingswerken aan de voorgevel en interieur naar ontwerp van L. Jansen: drie vensters van de begane grond verlaagd en houtwerk vervangen in functie van de winkelruimte; voormalige poort met smeedwerk verwijderd; zijgevel in de poortdoorgang verbouwd tot uitstalwand; interieur heringericht tot toonzalen; binnenkoer dichtgebouwd. Enkel nog de inkomhal met trap, enkele binnendeuren, het glas-in-loodraam en schouwen bewaard.

  • Stadsarchief Turnhout, Bouwaanvragen, Patersstraat, 1911.
  • DE BONT Y. 1995: 100 jaar wonen in Turnhout, Architectuur van 1895 tot 1995, Zellik, 50-53.

Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Turnhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Uit archiefonderzoek is gebleken dat de polychrome sgraffito-decoraties op de hoofdgestellen ontworpen zijn door de Brusselse decorateur-entrepreneur Paul Cauchie en werden uitgevoerd door zijn atelier. In de publiciteitsbrochures van Cauchie, uitgegeven vóór de Eerste Wereldoorlog, wordt de straatnaam vermeld: “rue des Pères”. Hoogstwaarschijnlijk betreft het meerdere panden, o.m. de gevel van het herenhuis Tubbax-Nuyens naar ontwerp van bouwmeester Jos Verschoren met wie Cauchie sinds 1908 al vaak had samengewerkt aan de decoraties van gevels in de Herentalsstraat, Mermansstraat, de Merodelei en Graatakker.

De sgraffito onder de kroonlijst van de derde bouwlaag links bestaat uit een langwerpig paneel. Centraal bevindt zich een medaillon waarop een vrouwenhoofd in profiel wordt afgebeeld met een band in het haar, kijkend naar rechts. De sgraffitofries rechts heeft vijf guirlandes met op elk knooppunt een rozet die naar beneden hangt.

De lijntekeningen van de sgraffiti zijn typerend voor de ontwerpen van Paul Cauchie. Ze zijn symmetrisch opgebouwd met guirlandes, rozetten, pastilles, arabesken en gestileerde florale motieven waaronder acanthusbladeren. Typische elementen van Cauchie zijn ook de circulaire motieven die telkens voorkomen in allerlei variaties zoals de gestileerde roos en het windroosmotief. Tevens is het kleurenpalet van Cauchie herkenbaar met zijn diverse tinten groen op de okerkleurige toplaag en details in wit en goud. De sgraffiti zijn telkens omgeven door een kader in dezelfde kleuren.

  • Archief Cauchiehuis Brussel, Publiciteitsfolder van Paul Cauchie, s.d.
  • Stadsarchief Turnhout, Bouwdossiers, #1911/616[?].
  • ARIJS H. 2016: De Cauchie-stijl: een kunsthistorische analyse van de Brusselse sgraffiti van het Cauchie-atelier, Bulletin van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, 34/2013-2015, Brussel, 227-272.
  • ARIJS H. 2011: Paul Cauchie (1875-1952): tussen feit en fictie, onuitgegeven masterproef, Vrije Universiteit Brussel, bijlage 4: prospectus, 14-25.
  • VAN RAVESTYN A. 2018: Decoratieve elementen in Turnhoutse gevels, 1890-1940, tegeltableaus en sgraffiti in bebouwd erfgoed tijdens de Art nouveau en het Interbellum, onuitgegeven masterproef, Universiteit Antwerpen, 53-57.
  • SEGERS F. 2004: Art nouveau in Turnhout, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Universiteit Gent.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Herenhuis met magazijnen naar ontwerp van Jos Verschoren [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/12217 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.