Eerste sociale woonwijk te Zele gerealiseerd na de Tweede Wereldoorlog om tegemoet te komen aan de woningnood. Dit grootschalige huisvestingsproject op een terrein van circa 8 hectare ging van start onder impuls van Benoit Van Acker (1900-1981). De gemeente kocht in 1948 daartoe grond aan gelegen ten zuiden van de Kouterstraat, tussen de zijassen Langestraat (oost) en Van Hesedreef (west). Benoit Van Acker was naast burgemeester van Zele (1946-1970) tevens volksvertegenwoordiger en voorzitter van de beheerraad van de Zeelse Bouwmaatschappij voor Goedkope Woningen. Architect en stedenbouwkundige Lucien Van Kerckhove (Lokeren) werd tot ontwerper aangesteld. De aanzet voor de effectieve uitvoering van de woonwijk werd gegeven door het gemeentebestuur met de bouw van 32 koopwoningen voor arbeiders in 1949-1950 (straat A). Het verdere bouwinitiatief werd overgedragen aan de sociale huisvestingsmaatschappij Zeelse Bouwmaatschappij.

Met steun van de Nationale Maatschappij voor de Huisvesting (Brussel) werd het aanvankelijke bouwprogramma van 110 nog uitgebreid tot 166 woningen voor verkoop en verhuring. De uitvoering vond gefaseerd plaats met een reeks van 30, 48 en 56 woningen in de jaren 1949, 1950 en 1951. Uit erkentelijkheid aan de promotor ervan verkreeg de sociale woonwijk bij de feestelijke inhuldiging op 29 juni 1952 de naam "Burgemeester Van Ackerwijk". Een eenvoudig gedenkteken aan deze plechtigheid werd naar aanleiding daarvan opgericht op een grasperk met aanplantingen in het begin van de woonwijk aan straat C. In 1952 werd binnen de wijk een kleuterschooltje gebouwd. Eind 1952 vingen de werken aan om de wijk gefaseerd met nog eens 148 woningen uit te breiden. In 1955 waren de geplande werken voltooid met een laatste reeks van 30 eengezinswoningen en 12 woningen voor bejaarden (1955).

De wijk is nu volledig vergroeid met het zuidwestelijk deel van de gemeentekern maar vormt door zijn stratenpatroon, aanleg en eenvormige bouwstijl nog steeds een zeer herkenbare entiteit met tuinwijkkarakter. De wijk met doorlopend genummerde huizen is opgedeeld in straten onderscheiden door de letters A tot en met L en omvat een aansluitend deel van de Van Hesedreef. Er is beperkt openbaar groen aanwezig in de lange zuidelijke K-straat en een speelplein bij het wijkschooltje (Burgemeester Van Ackerwijk F 132f). De voor die tijd ruim opgevatte en in serie gebouwde bakstenen arbeiderswoningen zijn eenvoudig opgevat en vertonen drie huizentypes van verschillende omvang. Niet alle woningen werden voorzien van een voortuintje, sommige zijn nu volledig verhard.

Het eerste en meest voorkomende huistype binnen de wijk werd voor alle huizen uit de periode 1949-1951 toegepast (in de straten Burgemeester Van Ackerwijk A tot en met E). Het betreft grote eengezinswoningen. Half vrijstaande blokvormige breedhuizen van twee traveeën met bovenverdieping onder één pannen zadeldak, gegroepeerd per twee volgens spiegelbeeldschema. Gevelornamentiek beperkt tot accenten in decoratief bakstenen metselwerk: uitspringende kopse omlijstingen en flankerende verticale banden van liggende strekken benadrukken de overwegend rechthoekige muuropeningen met liggende vensters, plinten in blokverband, muurvlechtingen in de zijpuntgevels. Gebruik van hardsteen voor lekdorpels en voor de brievenbus ingewerkt onder de gekoppelde kleine zijvensters van de voordeur. Beperkt aantal huizenkoppels met variante muuropening in de voorgevel: door gebruik van een breed meerdelig deurvenster met ijzeren leuning als bovenvenster in plaats van het liggende venstertype of een rondboogdeur met hanenkam en waaierbovenlicht in plaats van een rechthoekige deur. Licht vereenvoudigde versies van dit huistype in de periode 1952-1955 (onder meer met weglating van uitspringend lijstwerk, van brievenbus, van zijvenstertje deur, met verwerking van donkerder gekleurde baksteen voor plint en voordeuromijsting).

Burgemeester Van Ackerwijk A nummers 2c-36; nummers 3-41. Nummers 23 en 25 bewaren hun vensters met originele raamkozijnen en kleine roedeverdeling. Oorspronkelijke voordeur met decoratief traliewerk in nummer 25.Burgemeester Van Ackerwijk H nummers 177-199; nummers 178-200. Grote woningen, aan de even straatkant met voortuin.Burgemeester Van Ackerwijk I nummers 201-213; nummers 202-214. Grote woningen met voortuin. Burgemeester Van Ackerwijk J nummers 215-237; nummers 216-238. Grote woningen, aan de oneven straatkant met voortuin. Burgemeester Van Ackerwijk F nummers 123-141; nummers 145-151; nummers 134-144; nummers 152-166. Nummers 123-129 vormt één rij van vier woningen van een vereenvoudigde versie van het eerste huistype: met kleinere bovenvensters, een brede klimmende dakkapel in gewit houtwerk midden boven de voorgevel van de huizenrij. Nummers 131-141, 145-151: grote woningen.

Het tweede huistype betreft een kleinere eengezinswoning die gegroepeerd per twee, vier, zes of in rijen van meerdere huizen, naast het eerste huistype toegepast werd in de periode 1952-1955. Deze eveneens volgens spiegelbeeldschema in serie gebouwde breedhuizen tellen slechts één bouwlaag van twee traveeën onder doorlopend zadeldak. Gekoppelde deurtraveeën verhoogd door een gemeenschappelijk dakvenster met puntgevel op getrapte schouders afgelijnd door houten kroonlijst. Siermetselwerk beperkt tot de geveltop. Boven de aanpalende venstertraveeën verenigd door een breed klimmende dakkapel in gewit houtwerk. Ter variatie eveneens gebruik van rondbogige voordeuren. Variante versies van dit huistype met donkerder metselwerk voor de plint en soms ook rond de voordeur. De oorspronkelijke uniformiteit van de woonwijk is deels verloren gegaan door vernieuwing en wijziging van materialen (parementsteen, hout- en ijzerwerk) van de woningen in privébezit. De huurwoningen verkregen bij een recente renovatiecampagne door de bouwmaatschappij een eenvormig vernieuwd uitzicht: gevels rood gekaleid, nieuwe dakbedekking, houtwerk vervangen door wit PVC.

Van Hesedreef nummers 99-113 zijn half vrijstaande, per twee gekoppelde kleine woningen; nummer 113 bewaart zijn origineel schrijnwerk. Nummers 106-120 vormt één lange huizenrij van 8 grote woningen van een vereenvoudigde versie van het eerste huistype tegenover het speelplein van de woonwijk (zoals nummer 123-129 in de Burgemeester Van Ackerwijk F): met kleinere bovenvensters, twee enkele en twee dubbele brede klimmende dakkapellen in gewit houtwerk. Burgemeester Van Ackerwijk G nummers 153-175; nummers 168-176. Aan beide straatzijden per twee gegroepeerde lage woningen. Burgemeester Van Ackerwijk K nummers 239-303; nummers 240-304. Lage woningen met voortuin, gegroepeerd per 2 huizen behalve: nummers 259-269 en nummers 287-292 (gegroepeerd in rijen van 6 woningen), nummers 271-285 en 297-303 (gegroepeerd in rijen van 8 woningen). Burgemeester Van Ackerwijk F nummers 134-144: rij van zes gekoppelde lage woningen. Nummers 152-166: twee rijen van vier gekoppelde lage woningen waarvan nummer 162 met oorspronkelijke ramen en voordeur.

Van een derde huistype zijn de 12 kleine bejaardenwoningen (1955) rondom een driehoekig pleintje aan Burgemeester Van Ackerwijk L nummers 305-316. Aanvankelijk per twee gekoppeld en nu per vier aaneen palende kleine lage woningen voor bejaarden. Tweekamerwoningen van één bouwlaag, voorheen met plat dak. Sinds de renovatie (eind 20ste eeuw) gekoppeld onder pannen schilddak, zijdelingse vergroting gepaard met verplaatsing van de voordeur.

Evaluatie

De Burgemeester Van Ackerwijk heeft een architecturale en stedenbouwkundige waarde als representatief voorbeeld van de naoorlogse traditioneel-geïnspireerde volkswijken. Bepalende erfgoedelementen zijn de groenaanleg (laanbomen en voortuinen) en de architecturale homogeniteit qua schaal, vorm en materiaalgebruik (rode bakstenen gevels en rode pannendaken).

Eerste sociale woonwijk te Zele gerealiseerd na de Tweede Wereldoorlog om tegemoet te komen aan de woningnood. Dit grootschalige huisvestingsproject op een terrein van circa 8 hectare ging van start onder impuls van Benoit Van Acker (1900-1981). De gemeente kocht in 1948 daartoe grond aan gelegen ten zuiden van de Kouterstraat, tussen de zijassen Langestraat (oost) en Van Hesedreef (west). Benoit Van Acker was naast burgemeester van Zele (1946-1970) tevens volksvertegenwoordiger en voorzitter van de beheerraad van de Zeelse Bouwmaatschappij voor Goedkope Woningen. Architect en stedenbouwkundige Lucien Van Kerckhove (Lokeren) werd tot ontwerper aangesteld. De aanzet voor de effectieve uitvoering van de woonwijk werd gegeven door het gemeentebestuur met de bouw van 32 koopwoningen voor arbeiders in 1949-1950 (straat A). Het verdere bouwinitiatief werd overgedragen aan de sociale huisvestingsmaatschappij Zeelse Bouwmaatschappij.

Met steun van de Nationale Maatschappij voor de Huisvesting (Brussel) werd het aanvankelijke bouwprogramma van 110 nog uitgebreid tot 166 woningen voor verkoop en verhuring. De uitvoering vond gefaseerd plaats met een reeks van 30, 48 en 56 woningen in de jaren 1949, 1950 en 1951. Uit erkentelijkheid aan de promotor ervan verkreeg de sociale woonwijk bij de feestelijke inhuldiging op 29 juni 1952 de naam "Burgemeester Van Ackerwijk". Een eenvoudig gedenkteken aan deze plechtigheid werd naar aanleiding daarvan opgericht op een grasperk met aanplantingen in het begin van de woonwijk aan straat C. In 1952 werd binnen de wijk een kleuterschooltje gebouwd. Eind 1952 vingen de werken aan om de wijk gefaseerd met nog eens 148 woningen uit te breiden. In 1955 waren de geplande werken voltooid met een laatste reeks van 30 eengezinswoningen en 12 woningen voor bejaarden (1955).

De wijk is nu volledig vergroeid met het zuidwestelijk deel van de gemeentekern maar vormt door zijn stratenpatroon, aanleg en eenvormige bouwstijl nog steeds een zeer herkenbare entiteit met tuinwijkkarakter. De wijk met doorlopend genummerde huizen is opgedeeld in straten onderscheiden door de letters A tot en met L en omvat een aansluitend deel van de Van Hesedreef. Er is beperkt openbaar groen aanwezig in de lange zuidelijke K-straat en een speelplein bij het wijkschooltje (Burgemeester Van Ackerwijk F 132f). De voor die tijd ruim opgevatte en in serie gebouwde bakstenen arbeiderswoningen zijn eenvoudig opgevat en vertonen drie huizentypes van verschillende omvang. Niet alle woningen werden voorzien van een voortuintje, sommige zijn nu volledig verhard.

Het eerste en meest voorkomende huistype binnen de wijk werd voor alle huizen uit de periode 1949-1951 toegepast (in de straten Burgemeester Van Ackerwijk A tot en met E). Het betreft grote eengezinswoningen. Half vrijstaande blokvormige breedhuizen van twee traveeën met bovenverdieping onder één pannen zadeldak, gegroepeerd per twee volgens spiegelbeeldschema. Gevelornamentiek beperkt tot accenten in decoratief bakstenen metselwerk: uitspringende kopse omlijstingen en flankerende verticale banden van liggende strekken benadrukken de overwegend rechthoekige muuropeningen met liggende vensters, plinten in blokverband, muurvlechtingen in de zijpuntgevels. Gebruik van hardsteen voor lekdorpels en voor de brievenbus ingewerkt onder de gekoppelde kleine zijvensters van de voordeur. Beperkt aantal huizenkoppels met variante muuropening in de voorgevel: door gebruik van een breed meerdelig deurvenster met ijzeren leuning als bovenvenster in plaats van het liggende venstertype of een rondboogdeur met hanenkam en waaierbovenlicht in plaats van een rechthoekige deur. Licht vereenvoudigde versies van dit huistype in de periode 1952-1955 (onder meer met weglating van uitspringend lijstwerk, van brievenbus, van zijvenstertje deur, met verwerking van donkerder gekleurde baksteen voor plint en voordeuromijsting).

Burgemeester Van Ackerwijk A nummers 2c-36; nummers 3-41. Nummers 23 en 25 bewaren hun vensters met originele raamkozijnen en kleine roedeverdeling. Oorspronkelijke voordeur met decoratief traliewerk in nummer 25.Burgemeester Van Ackerwijk H nummers 177-199; nummers 178-200. Grote woningen, aan de even straatkant met voortuin.Burgemeester Van Ackerwijk I nummers 201-213; nummers 202-214. Grote woningen met voortuin. Burgemeester Van Ackerwijk J nummers 215-237; nummers 216-238. Grote woningen, aan de oneven straatkant met voortuin. Burgemeester Van Ackerwijk F nummers 123-141; nummers 145-151; nummers 134-144; nummers 152-166. Nummers 123-129 vormt één rij van vier woningen van een vereenvoudigde versie van het eerste huistype: met kleinere bovenvensters, een brede klimmende dakkapel in gewit houtwerk midden boven de voorgevel van de huizenrij. Nummers 131-141, 145-151: grote woningen.

Het tweede huistype betreft een kleinere eengezinswoning die gegroepeerd per twee, vier, zes of in rijen van meerdere huizen, naast het eerste huistype toegepast werd in de periode 1952-1955. Deze eveneens volgens spiegelbeeldschema in serie gebouwde breedhuizen tellen slechts één bouwlaag van twee traveeën onder doorlopend zadeldak. Gekoppelde deurtraveeën verhoogd door een gemeenschappelijk dakvenster met puntgevel op getrapte schouders afgelijnd door houten kroonlijst. Siermetselwerk beperkt tot de geveltop. Boven de aanpalende venstertraveeën verenigd door een breed klimmende dakkapel in gewit houtwerk. Ter variatie eveneens gebruik van rondbogige voordeuren. Variante versies van dit huistype met donkerder metselwerk voor de plint en soms ook rond de voordeur. De oorspronkelijke uniformiteit van de woonwijk is deels verloren gegaan door vernieuwing en wijziging van materialen (parementsteen, hout- en ijzerwerk) van de woningen in privébezit. De huurwoningen verkregen bij een recente renovatiecampagne door de bouwmaatschappij een eenvormig vernieuwd uitzicht: gevels rood gekaleid, nieuwe dakbedekking, houtwerk vervangen door wit PVC.

Van Hesedreef nummers 99-113 zijn half vrijstaande, per twee gekoppelde kleine woningen; nummer 113 bewaart zijn origineel schrijnwerk. Nummers 106-120 vormt één lange huizenrij van 8 grote woningen van een vereenvoudigde versie van het eerste huistype tegenover het speelplein van de woonwijk (zoals nummer 123-129 in de Burgemeester Van Ackerwijk F): met kleinere bovenvensters, twee enkele en twee dubbele brede klimmende dakkapellen in gewit houtwerk. Burgemeester Van Ackerwijk G nummers 153-175; nummers 168-176. Aan beide straatzijden per twee gegroepeerde lage woningen. Burgemeester Van Ackerwijk K nummers 239-303; nummers 240-304. Lage woningen met voortuin, gegroepeerd per 2 huizen behalve: nummers 259-269 en nummers 287-292 (gegroepeerd in rijen van 6 woningen), nummers 271-285 en 297-303 (gegroepeerd in rijen van 8 woningen). Burgemeester Van Ackerwijk F nummers 134-144: rij van zes gekoppelde lage woningen. Nummers 152-166: twee rijen van vier gekoppelde lage woningen waarvan nummer 162 met oorspronkelijke ramen en voordeur.

Van een derde huistype zijn de 12 kleine bejaardenwoningen (1955) rondom een driehoekig pleintje aan Burgemeester Van Ackerwijk L nummers 305-316. Aanvankelijk per twee gekoppeld en nu per vier aaneen palende kleine lage woningen voor bejaarden. Tweekamerwoningen van één bouwlaag, voorheen met plat dak. Sinds de renovatie (eind 20ste eeuw) gekoppeld onder pannen schilddak, zijdelingse vergroting gepaard met verplaatsing van de voordeur.